Tak między innymi Polska zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i wyznania.
Kwestie związane z dniami wolnymi od pracy, w tym także świętami religijnymi, reguluje ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 z późn.zm.). Przepisy tej ustawy określają, iż wolne od pracy są:
- 1 stycznia - Nowy Rok,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja - Święto Państwowe,
- 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada - Wszystkich Świętych,
- 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia,
- niedziele.
Jak widać, większość dni ustawowo wolnych od pracy stanowią katolickie święta religijne. Co jednak z osobami, które nie są wyznania rzymsko-katolickiego? Czy są one pozbawione możliwości obchodzenia swoich świąt religijnych?
Odpowiadając na postawione wyżej pytania należy przede wszystkim podkreślić, że wolność sumienia i wyznania Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu obywatelowi, co wynika z ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 z późn.zm.). W związku z tym osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Zwolnienie od pracy może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
Święta innych wyznań
Uprawnienia wyznawców najbardziej powszechnych na terenie Polski wyznań regulują ustawy określające stosunek Rzeczpospolitej Polskiej do poszczególnych wyznań - Kościołów. Ustawy te określają konkretne święta oraz prawo do zwolnienia pracowników od pracy. Ograniczymy się tutaj tylko do wzmianki o niektórych z tych ustaw. A więc:
1. Ustawa z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. Nr 66, poz. 287 z późn.zm.). Zgodnie z art. 14 tej ustawy osoby należące do Kościoła mają prawo do obchodzenia świąt prawosławnych również według kalendarza juliańskiego. Są to:
- 7 stycznia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 8 stycznia - drugi dzień Bożego Narodzenia,
- 19 stycznia - Chrzest Pański,
- 7 kwietnia - Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny,
- drugi dzień Wielkiejnocy,
- 19 sierpnia - Przemienienie Pańskie,
- 28 sierpnia - Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny.
Osobom należącym do Kościoła przysługuje zwolnienie od pracy lub nauki w tych dniach bez prawa do wynagrodzenia, jeżeli święta te nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy.
2. Ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 73, poz. 323 z późn.zm.). W myśl art. 14 ustawy osobom należącym do Kościoła przysługuje prawo zwolnienia od nauki lub pracy w następujące święta ewangelickie niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy:
- Wielki Piątek - Pamiątka Śmierci Chrystusa Pana,
- Święto Wniebowstąpienia Chrystusa Pana,
- 31 października - Święto Reformacji,
na warunkach określonych w ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
3. Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 253 z późn.zm.). Artykuł 9 tej ustawy stanowi, że wierni Kościoła mają prawo do zwolnień od pracy lub nauki, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, na czas święta religijnego 2 sierpnia, będącego pamiątką objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia.
4. Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 254 z późn.zm.). Zgodnie z art. 12 tej ustawy wierni Kościoła mają prawo do zwolnień od pracy i nauki na czas obejmujący następujące święta religijne niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy:
- Wielki Piątek,
- Wniebowstąpienie Pańskie,
- drugi dzień Pięćdziesiątnicy.
Zwolnienie od pracy lub nauki w odniesieniu do świąt religijnych, o których mowa wyżej, następuje na zasadach określonych w powszechnie obowiązujących przepisach prawa.
5. Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 251 z późn.zm.). Jak stanowi art. 11 ustawy, osoby należące do gmin żydowskich mają prawo do zwolnień od pracy lub nauki na czas obejmujący następujące święta religijne, niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy:
- Nowy Rok - 2 dni,
- Dzień Pojednania - 1 dzień,
- Święto Szałasów - 2 dni,
- Zgromadzenie Ósmego Dnia - 1 dzień,
- Radość Tory - 1 dzień,
- Pesach - 4 dni,
- Szawuot - 2 dni.
Terminy wymienionych świąt określane są według kalendarza żydowskiego. Ponadto osobom należącym do gmin żydowskich przysługuje prawo zwolnienia od pracy lub nauki na czas szabasu trwającego od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę oraz w święta, o których mowa wyżej, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Zasady udzielania zwolnienia
Szczegółów dotyczących zasad udzielania zwolnień umożliwiających obchodzenie świąt religijnych należy szukać w rozporządzeniu Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz.U. Nr 26, poz. 235). Wspomniane rozporządzenie określa, że pracownik należący do kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia.
Tego przepisu nie stosuje się jednak w razie świąt religijnych przypadających w określonym dniu każdego tygodnia. W celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt pracodawca, na prośbę pracownika, ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy.
Podstawa prawna:
• ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 z późn.zm.),
• ustawa z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. Nr 66, poz. 287 z późn.zm.),
• ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 73, poz. 323 z późn.zm.),
• ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 253 z późn.zm.),
• ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 254 z późn.zm.),
• ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 41, poz. 251 z późn.zm.),
• rozporządzeniu Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz.U. Nr 26, poz. 235).