Świadczenia rodzinne wypłacane są uprawnionym osobom przez okres zasiłkowy trwający od 1 września danego roku do 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego. Obecny okres zasiłkowy trwa zatem od 1 września 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r. O świadczenia rodzinne można występować nie tylko wraz z rozpoczynającym się okresem zasiłkowym, lecz także w trakcie jego trwania, jeżeli wystąpią okoliczności uzasadniające prawo do tych świadczeń.
Należy zasygnalizować, że w systemie świadczeń rodzinnych przewiduje się zmiany dotyczące świadczeń związanych z urodzeniem dziecka oraz w stosunku do osób pobierających dodatek z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem w czasie korzystania z urlopu wychowawczego.
Zasiłek rodzinny
Zasiłek rodzinny przysługuje osobom uprawnionym na dziecko do ukończenia przez nie:
• 18. roku życia,
• nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia,
• 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej, pod warunkiem że legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Przy ustalaniu prawa do zasiłku rodzinnego na okres zasiłkowy trwający od 1 września 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r. uwzględnia się dochody rodziny z 2007 r.
Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty:
• 504 zł,
• 583 zł - jeżeli członkiem rodziny jest dziecko posiadające orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Dodatki do zasiłku rodzinnego
Osoby uprawnione do zasiłku rodzinnego mogą wystąpić z wnioskiem o przyznanie dodatków zwiększających zasiłek rodzinny.
Dodatkami tymi są:
• dodatek z tytułu urodzenia dziecka (1000 zł jednorazowo),
• dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (400 zł miesięcznie),
• dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka (170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkie dzieci, a jeżeli dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności - 250 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 500 zł na wszystkie dzieci),
• dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej (po 80 zł miesięcznie na trzecie dziecko i następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego),
• dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (po 60 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia, 80 zł na dziecko powyżej 5. roku życia do ukończenia 24. roku życia),
• dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego (raz w roku w kwocie 100 zł na każde uprawnione dziecko),
• dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania (90 zł lub 50 zł miesięcznie na dziecko) lub osobie uczącej się - w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły).
Aby otrzymać którykolwiek z wymienionych wyżej dodatków, poza podstawowym warunkiem istnienia prawa do zasiłku rodzinnego, muszą być spełnione także inne kryteria, określone odrębnie dla każdego dodatku.
Planowane zmiany
W projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych przewiduje się, że dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka (jednorazowo 1000 zł) będzie przysługiwał pod warunkiem, że kobieta w czasie ciąży będzie pozostawała pod opieką lekarską przez okres co najmniej od 10. tygodnia ciąży do porodu. Konieczne będzie zatem przedłożenie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego fakt pozostawania pod opieką lekarską w tym okresie. Uzależnienie wypłaty dodatku z tytułu urodzenia dziecka od pozostawania pod opieką lekarską w czasie ciąży ma być wprowadzone, począwszy od 1 listopada 2009 r. i nie będzie dotyczyło opiekuna prawnego lub faktycznego dziecka.
Projekt nowelizacji zakłada także zmiany dotyczące dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, polegające na zniesieniu ograniczenia możliwości zarobkowania przez osoby korzystające z urlopu wychowawczego. Jednak dodatek ten nie będzie przysługiwał w przypadku, gdy podjęcie pracy uniemożliwi sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Ponadto w odróżnieniu od obecnego uregulowania dodatek ten będzie przysługiwał także w przypadku, gdy dzieci będą uczęszczały do żłobka lub przedszkola. Ta zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2009 r., oczywiście pod warunkiem, że ustawa nowelizująca do tego czasu wejdzie w życie.
Becikowe
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka w kwocie 1000 zł na każde urodzone dziecko bez względu na sytuację materialną rodziny. Zapomoga przysługuje więc i osobom, które spełniają warunki do wypłaty zasiłku rodzinnego, tj. gdy dochód na osobę w ich rodzinie nie przekracza 504 zł lub 583 zł, jak też tym, które mają wyższe dochody. Zapomoga ta przysługuje niezależnie od wypłaconego dodatku z tytułu urodzenia dziecka zwiększającego zasiłek rodzinny, którego wysokość wynosi również 1000 zł.
Wniosek o zapomogę uprawniony powinien złożyć w urzędzie gminy lub w upoważnionym przez gminę ośrodku pomocy społecznej. Wniosek taki powinien zostać wniesiony w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia. Wniosek złożony po wymienionym wyżej terminie nie zostanie rozpatrzony.
Projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych tak jak w przypadku dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka, także w stosunku do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się żywego dziecka, zakłada uzależnienie prawa do tego świadczenia od pozostawania kobiety w okresie ciąży pod opieką lekarską przez okres co najmniej od 10. tygodnia ciąży do porodu. Przy ubieganiu się o zapomogę trzeba będzie zatem przedłożyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające fakt pozostawania pod opieką lekarską w ciąży przez ten okres. Obowiązek potwierdzania opieki lekarskiej nad kobietą w ciąży ma być stosowany od 1 listopada 2009 r. Zaświadczenia takiego nie będą musiały przedkładać osoby będące opiekunami prawnymi lub faktycznymi dziecka.
Aneta Maj
Podstawa prawna:
• ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (DzU z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.),
• rozporządzenie Rady Ministrów z 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (DzU nr 130, poz. 903).