Samozatrudniający zaciąga zobowiązania i zawiera kontrakty. Gdy będzie miał problemy z płatnościami, to wierzyciele mogą domagać się przeprowadzenia egzekucji z jego majątku osobistego, a nawet z majątku wspólnego samozatrudniającego się i jego małżonka.
Przed utratą dorobku rodzinę uchroni jedynie umowa o rozdzielności majątkowej zwana intercyzą, którą samozatrudniający zawrze ze swoim małżonkiem. Wtedy każdy z nich będzie dorabiał się na własny rachunek, tworząc swój majątek osobisty, natomiast razem nie wypracują majątku wspólnego.
Nawet gdy komornik zabierze cały majątek osobisty samozatrudniającego się na poczet jego zadłużenia, to małżonek nie utraci rzeczy, których dorobił się po zawarciu intercyzy.
Kiedy za długi zapłaci małżonek
Odpowiedzialność z całego majątku wspólnego zależy przede wszystkim od tego, czy samozatrudniający zaciągnął zobowiązanie za zgodą małżonka. Gdyby zadłużenie powstało bez uzyskania takiej zgody, to wówczas egzekwowanie zobowiązania z majątku wspólnego byłoby ograniczone wyłącznie do wchodzących do niego dochodów z działalności zarobkowej lub z wynagrodzenia za pracę oraz korzyści uzyskanych z praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Gdyby wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, to można domagać się pokrycia jej z przedmiotów majątkowych, które wchodzą w skład tego przedsiębiorstwa.
Odpowiedzialność wobec wierzycieli samozatrudniającego nie obejmie wówczas innych składników, które należą do majątku wspólnego.
Potrzebny tytuł wykonawczy
Aby mogła zostać przeprowadzona egzekucja z majątku osobistego samozatrudniającego się i z dochodów uzyskanych z jego działalności zarobkowej oraz z jego praw, wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi, który pozostaje w związku małżeńskim, albo tytuł egzekucyjny, gdyby egzekucja mogła być prowadzona tylko na podstawie tego tytułu. Aby wierzytelności można było wyegzekwować z całego majątku wspólnego małżonków oraz z ich majątków osobistych, to tytuł wykonawczy powinien zostać wystawiony przeciwko obojgu. Do egzekucji z majątku wspólnego upoważnia tytuł egzekucyjny wydany przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim oraz nadaniu mu klauzuli wykonalności również przeciwko jego mężowi albo żonie. Klauzula musi zawierać ograniczenie odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Aby ją uzyskać, wierzyciel powinien udokumentować, że wierzytelność powstała z czynności prawnej, na którą małżonek dłużnika wyraził zgodę.
Egzekucja z majątku firmy
Egzekucja może być prowadzona z przedmiotów, które wchodzą w skład majątku przedsiębiorstwa. Gdyby to przedsiębiorstwo należało do majątku wspólnego małżonków, to wówczas potrzebne będzie nadanie tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko dłużnikowi również klauzuli wykonalności przeciwko jego małżonkowi.
Ogranicza się przy tym jego odpowiedzialność tylko do przedsiębiorstwa. Chcąc uzyskać taką klauzulę, wierzyciel powinien udowodnić, że egzekwowane zadłużenie powstało w związku z prowadzeniem firmy. Aby została nadana klauzula wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, nie ma znaczenia, czy wspólny majątek rzeczywiście istnieje i co wchodzi w jego skład.
Ważne!
Zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez samozatrudniającego się jego małżonek może wyrazić w dowolnej formie przed lub równocześnie z zaciągnięciem zobowiązania
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl
Podstawa prawna
• Art. 41 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
OPINIA
MARCIN MARCINKOWSKI
radca prawny z kancelarii prawnej Marcin Marcinkowski
Osoba fizyczna, która chce rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej jako samozatrudniający się i pozostaje w związku małżeńskim, powinna rozważyć możliwość zabezpieczenia majątku rodzinnego przed wierzycielami. Może się zdarzyć, że w trakcie prowadzonej działalności podejmie nietrafione decyzje biznesowe, które spowodują, że kontrahenci wystąpią z roszczeniami i będą domagali się przeprowadzenia egzekucji nie tylko z majątku osobistego samozatrudniajacego się, lecz również majątku wspólnego małżonków.
Skutecznym zabezpieczeniem majątku rodziny jest zawarcie intercyzy, ale jeszcze zanim samozatrudniający zaciągnie pierwsze zobowiązania. Sporządzenie umowy o rozdzielności majątkowej już po powstaniu zadłużenia nie uchroni bowiem majątku wspólnego przed egzekucją tych wierzytelności.
Umowę o rozdzielności majątkowej sporządza notariusz.
Oboje małżonkowie muszą wyrazić dobrowolnie zgodę na zawarcie jej oraz ją jednocześnie podpisać. Notariusz nie sporządzi jej wówczas, gdy domaga się tego tylko jeden z małżonków. W takim wypadku małżonek powinien wystąpić do sądu, aby ustanowił rozdzielność majątkową. Na żądanie jednego małżonka sąd może ją orzec tylko z ważnych powodów.