Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pomocą w realizacji tego obowiązku ma służyć pracodawcy komisja bezpieczeństwa i higieny pracy, która jest jego organem doradczym i opiniodawczym.
Pracuję w dużej ogólnopolskiej firmie, która ma swoje oddziały w wielu miastach w Polsce. Łącznie zatrudnia 3000 osób. W niektórych oddziałach jest zatrudnionych ok. 300, w innych poniżej 250. Czy w związku z tym pracodawca może tworzyć komisję bhp tylko w tych oddziałach, gdzie zatrudnienie przekracza 250 osób, zaś w pozostałych nie powoływać takiej komisji? W jaki sposób funkcjonuje taka komisja? – pyta Czytelnik z Warszawy.
Przepisy stanowią, że obowiązek powołania komisji bezpieczeństwa i higieny pracy ciąży na pracodawcy zatrudniającym powyżej 250 pracowników, czyli wprost uzależniają konieczność powołania takiej komisji od stanu zatrudnienia u danego pracodawcy. Zgodnie z art. 3 k.p. pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Tak więc, jeżeli pracodawca prowadzi działalność w formie firmy wielozakładowej (a poszczególne zakłady nie są odrębnymi podmiotami zatrudniającymi pracowników, czyli nie są odrębnymi pracodawcami), przy ustalaniu liczby zatrudnionych należy brać pod uwagę stan zatrudnienia w całym przedsiębiorstwie i powołać komisję bhp dla całej firmy.
W skład komisji wchodzą przedstawiciele pracodawcy i pracowników w równej liczbie. Wśród przedstawicieli pracodawcy w komisji powinni uczestniczyć pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, zaś ze strony pracowników m.in. społeczny inspektor pracy (jeżeli jest on powołany w danym zakładzie pracy). Przewodniczenie komisji, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, powinien objąć pracodawca lub upoważniona przez niego osoba. Natomiast wiceprzewodniczącym zostaje społeczny inspektor pracy. Jeżeli u danego pracodawcy nie ma wybranego społecznego inspektora pracy, wówczas funkcję wiceprzewodniczącego pełni przedstawiciel pracowników.
Przedstawicieli pracowników wybierają natomiast:
• zakładowe organizacje związkowe,
• pracownicy w trybie przyjętym u danego pracodawcy, jeżeli u danego pracodawcy nie działają organizacje związkowe.
Do zadań Komisji, które określone zostały w przepisach Kodeksu pracy, należą:
• dokonywanie przeglądu warunków pracy,
• okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
• opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy,
• współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Posiedzenia Komisji powinny odbywać się w godzinach pracy, co najmniej raz na kwartał. Pracownik uczestniczący w pracach komisji zachowuje prawo do wynagrodzenia.
W związku z realizacją swoich zadań Komisja ma prawo korzystać z ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy, jednak tylko w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą. Ekspertyzy i opinie są wykonywane na koszt pracodawcy.
Każdy pracodawca, bez względu na liczbę zatrudnionych osób, ma obowiązek przeprowadzania z pracownikami konsultacji wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, a w szczególności tych, które dotyczą:
• zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników,
• oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku,
• tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy,
• przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
• szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jeśli jednak u danego pracodawcy działa komisja bhp, konsultacje te mogą odbywać się w ramach tej komisji.
Przedstawiciele pracowników wchodzący w skład komisji, w przypadku przeprowadzania powszechnych konsultacji bhp, korzystają z prawa przedstawiania wniosków w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, w szczególności zaś zapewnić, aby odbywały się one w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia. Ponadto na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli, który dotyczy spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników, inspektorzy pracy przeprowadzają kontrole i stosują środki prawne przewidziane w przepisach o PIP.
Odpowiedziała: Beata Naróg