Zgodnie z treścią art. 1861 par. 1 k.p., pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki.
Kodeks pracy umożliwia rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym w dwóch przypadkach. Po pierwsze w sytuacji uchylającej każdą szczególną ochronę przez zwolnieniem, a mianowicie w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Należy podkreślić, że przesłanka ta nie może być interpretowana rozszerzająco, co oznacza, że nie ma ona zastosowania w razie np. pogorszenia sytuacji finansowej pracodawcy. Po drugie, pracownik korzystający z urlopu wychowawczego nie może liczyć na ochronę przed ewentualnym zwolnieniem, jeśli miałoby ono nastąpić z przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn przez niego zawinionych. Do przyczyn tych należy ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienie w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku (jeśli przestępstwo to jest oczywiste bądź zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem), a także zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Znaczne osłabienie trwałości zatrudnienia pracowników przewiduje ponadto ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Regulując zwolnienia grupowe oraz indywidualne z przyczyn niedotyczących pracowników ustawa ta nie zapewniła ochrony pracownikom korzystającym z urlopów wychowawczych. Tym samym pracownik przebywający na tym urlopie nie będzie mógł liczyć na stabilizację zatrudnienia w dwóch przypadkach, a mianowicie: w razie zwolnienia grupowego z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 5 ust. 1 powołanej ustawy), a także w razie zwolnienia indywidualnego ze wskazanych przyczyn, pod warunkiem że zakładowa organizacja związkowa nie zgłosi sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu (art. 10 ust. 1 i 2 ustawy). Możliwość zwalniania pracowników przebywających na urlopach wychowawczych w trybie wskazanej ustawy stała się przedmiotem kontrowersji, jako że kodeks pracy w art. 1861 par. 1 nie przewiduje możliwości rozwiązania stosunku pracy tej grupy osób z przyczyn niedotyczących pracowników.
Wątpliwości te rozstrzygnął Sąd Najwyższy, który w uchwale z 15 lutego 2006 r. stwierdził, iż przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 par. 1 k.p. (II PZP 13/05, OSNP 2006/21-22/315). Należy podkreślić, że powołana ustawa znajduje zastosowanie tylko w stosunku do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Tym samym mniejszy pracodawca będzie uprawniony do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem korzystającym z urlopu wychowawczego tylko w sytuacjach uregulowanych w kodeksie pracy.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Dominika Cichocka, doktorantka w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej
DOMINIKA CICHOCKA
doktorantka w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej