Poniżej zostanie opisana odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone wskutek zorganizowania nielegalnego strajku.
Zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy z 23 maja 1991 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 236 z późn. zm). o rozwiązywaniu sporów zbiorowych za szkody wyrządzone strajkiem lub inną akcją protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy odpowiedzialność ponosi organizator strajku na zasadach określonych w kodeksie cywilnym.
Powyższa odpowiedzialność za szkodę opiera się na następujących zasadach:
l odpowiedzialność za zorganizowanie strajku wbrew przepisom ustawy co do zasady ponosi związek zawodowy reprezentowany przez organy wyposażone w kompetencje prowadzenia sporu zbiorowego,
l organizatorzy nielegalnego strajku odpowiadają za szkody spowodowane strajkiem według zasad przewidzianych w art. 415 i nast. kodeksu cywilnego (odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego),
l przesłanką odpowiedzialności jest zorganizowanie strajku, a niepodjęcie czynności przygotowawczych, bowiem z treści art. 26 ust. 3 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych wynika, że odpowiedzialność dotyczy szkód na skutek przeprowadzenia strajku, a nie szkód spowodowanych przygotowaniami do jego zorganizowania,
l warunkiem odpowiedzialności jest obok bezprawności działania (zorganizowanie nielegalnego strajku) wina organizatorów. W przypadku organizatorów strajku można się spodziewać szczególnej znajomości przepisów związkowych, co oznacza, że organizatorzy strajku powinni mieć świadomość tego, że strajk został zorganizowany niezgodnie z przepisami ustawy,
l organizatorzy strajku ponoszą odpowiedzialność w pełnej wysokości wyrządzonej szkody.
Wydaje się, że nie ma przeszkód, by odpowiedzialność za szkodę poniesioną wskutek nielegalnego strajku ponosili też uczestnicy strajku. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych nie zawiera w tym względzie żadnych regulacji, ale należy uznać, że uczestnicy nielegalnego strajku powinni odpowiadać na podstawie art. 415 i nast. k.c. (odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego).
W zależności od stopnia winy, pracownik-uczestnik nielegalnego strajku może odpowiadać, bądź w granicach jego trzymiesięcznego wynagrodzenia (art. 119 kodeksu pracy), bądź w pełnej wysokości wyrządzonej szkody. Pełna odpowiedzialność ma miejsce w sytuacji, gdy pracownik uczestniczący w nielegalnym strajku nie wykonuje lub nienależycie wykonuje swoje obowiązki pracownicze w celu wywołania uszczerbku w majątku pracodawcy albo gdy przewidując ten skutek, godzi się na jego nastąpienie.
Na marginesie wspomnieć wypada, że odpowiedzialność związku zawodowego jako organizatora nielegalnego strajku nie ogranicza się do odpowiedzialności odszkodowawczej, o której jest mowa w art. 26 ust. 3 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. W przypadku naruszania ustawy możliwe jest zastosowanie sankcji określonych w art. 36 ustawy o związkach zawodowych, a polegających na:
l wyznaczeniu przez sąd rejestrowy terminu do dostosowania działalności organu związku zawodowego do obowiązującego prawa,
l orzeczeniu grzywny wobec poszczególnych członków organu związkowego,
l wyznaczeniu władzom związku przeprowadzenia nowych wyborów do organu związku,
l skreśleniu związku zawodowego z rejestru.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny kancelaria Linklaters