Umowa na czas wykonywania określonej pracy
Umowa o pracę na czas wykonywania określonej pracy jest także umową terminową. Odmienne jest w niej jednak oznaczenie momentu zakończenia stosunku pracy, który jest wyznaczony momentem zakończenia pracy określonej w umowie. Okres trwania umowy zawartej na czas wykonywania określonej pracy nie jest więc na ogół dokładnie znany stronom w chwili zawierania umowy, gdyż zależy zwykle od czynników od nich niezależnych, jak np. warunki pogodowe, czas trwania innych prac przygotowawczych czy tempo dostaw materiałów. Przykładowo, strony, decydując się na zawarcie umowy o pracę na czas wykonywania budowy magazynów przy ulicy 3 Maja czy na czas remontu mostu Herbskiego, zwykle nie wiedzą dokładnie, do jakiej daty potrwa ta umowa, gdyż nie mogą precyzyjnie określić, jak długo potrwa praca przy tych obiektach. Jednak zakończenie tej pracy spowoduje zarazem rozwiązanie umowy łączącej strony.
Przykład
Adam Z. został zatrudniony przez Przedsiębiorstwo X jako murarz na budowie kompleksu handlowego w miejscowości A. W jego umowie o pracę strony wskazały, że jest on zatrudniony na czas budowy fundamentów tego kompleksu handlowego. Z dniem 12 maja 2007 r. ostatecznie zakończono budowę fundamentów, co zostało stwierdzone w dzienniku budowy. Z tym też dniem rozwiązała się umowa o pracę Adama Z. i Przedsiębiorstwo X wydało mu świadectwo pracy.
Umowa na czas wykonywania określonej pracy musi zawierać dokładne oznaczenie pracy, na czas której została zawarta. Przy czym określenie to musi być na tyle precyzyjne, aby możliwe było ustalenie, kiedy ostatecznie kończy się dana praca. Musi to więc być praca, która jest tylko czasowo wykonywana przez pracowników danego pracodawcy. Podobnie wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2001 r. (II UKN 627/00, OSNP 2003/16/385), stwierdzając, że pojęcie „określonej pracy” przy umowach na czas jej wykonania oznacza zindywidualizowane zadanie robocze mieszczące się w zakresie rodzajowo określonych czynności. Treść zadania roboczego pozostaje przedmiotem polecenia pracodawcy, choć jego wykonanie jest nie tylko celem umowy, ale pełni zarazem funkcję zdarzenia kończącego stosunek pracy, czego pracownik musi być świadomy i wyrazić na to zgodę.
Nie można natomiast określać, że umowa ta jest zawierana np. na czas produkowania opakowań tekturowych, jeśli pracodawca stale zajmuje się taką produkcją. W takim przypadku umowa nie spełniałaby warunków umowy zawartej na czas wykonywania określonej pracy. Nie zawierałaby oznaczenia pracy mającej charakter okresowy. Powoduje to, że w takiej sytuacji nie byłoby możliwe ustalenie końca trwania umowy i w istocie pracownicy byliby zatrudnieni bezterminowo.
Umowa o pracę zawarta na czas wykonywania określonej pracy, co do zasady, nie może być rozwiązania za wcześniejszym wypowiedzeniem. Wprawdzie od tej zasady istnieją wyjątki, lecz dotyczą one tylko sytuacji związanych z koniecznością wcześniejszego rozwiązania umowy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Według art. 411 § 2 k.p. w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy może być rozwiązana przez każdą ze stron za 2-tygodniowym wypowiedzeniem. Również art. 5 ust. 7 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.) przewiduje, że w razie wypowiadania pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia umowy o pracę zawarte na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy mogą być rozwiązane przez każdą ze stron za 2-tygodniowym wypowiedzeniem. Podobnie, w razie zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników istnieje możliwość wypowiedzenia umowy zawartej na czas wykonywania określonej pracy. Przyczyny te muszą jednak stanowić wyłączny powód rozwiązania umowy o pracę (art. 10 ust. 1 ww. ustawy).
Czym się różnią te umowy
Podstawowa różnica miedzy umową na czas określony a umową na czas wykonywania określonej pracy dotyczy sposobu oznaczenia momentu ich zakończenia. O ile w przypadku umów zawartych na czas określony jest to zwykle konkretna data lub określony czas od chwili zawarcia umowy, o tyle w przypadku umowy na czas wykonywania określonej pracy jest to moment zakończenia realizacji tej pracy. Ponadto, w przypadku umów na czas określony strony przy zawieraniu umowy wiedzą, przez jaki czas będą związane umową. Natomiast przy umowie na czas wykonywania określonej pracy na ogół nie mogą precyzyjnie tego określić w chwili zawarcia umowy. Oba typy umów różni także możliwość wprowadzenia do nich klauzul dopuszczających wcześniejsze wypowiedzenie umowy. Klauzula taka jest dopuszczalna tylko w przypadku umów na czas określony zawieranych na okres ponad 6 miesięcy. Natomiast nie ma możliwości wprowadzenia takiej klauzuli do umowy na czas wykonywania określonej pracy niezależnie od czasu jej trwania.
Różne są także skutki zawierania kilku następujących po sobie umów na czas określony oraz umów na czas wykonywania określonej pracy, gdyż zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy na czas nieokreślony, jeśli poprzednio strony dwukrotnie zawarły już umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, jeśli przerwa miedzy rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy nie przekracza miesiąca (art. 251 § 1 k.p.). Natomiast przepis ten nie ma zastosowania do umów zawartych na czas wykonywania określonej pracy. Wskazywał na to także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 6 listopada 2001 r. (I PKN 672/00, OSNP 2003/19/458). Oznacza to, że umowy na czas wykonywania określonej pracy mogą być zawierane w dowolnej liczbie na następujące po sobie okresy i nie przekształcają się na skutek tego w umowę na czas nieokreślony.
Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Rejonowego w Kielcach