Jakich nowych informacji możemy żądać od agenta i brokera ubezpieczeniowego? Na jakich zasadach pośrednictwo ubezpieczeniowe w Polsce może wykonywać agent i broker z innego państwa UE?
Karolina Mikołajczyk
Zasady wykonywania działalności przez agentów i brokerów ubezpieczeniowych oraz zasady prowadzenia rejestru pośredników ubezpieczeniowych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. Nr 124, poz. 1154 z późn.zm.), zwanej dalej „ustawą”. W Dz.U. Nr 48, poz. 447 została opublikowana ustawa z 18 lutego 2005 r. nowelizująca dotychczasowe przepisy ww. ustawy. Wprowadzone liczne zmiany są ważne nie tylko dla agentów czy brokerów ubezpieczeniowych, ale również dla osób korzystających z usług pośredników ubezpieczeniowych. Poniżej zostały omówione najważniejsze zmiany.
Czynności pośrednika ubezpieczeniowego
Pośrednik ubezpieczeniowy – jak wskazuje treść art. 4 ustawy – wykonuje czynności agencyjne, tj. czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, polegające na pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych (działalność agencyjna). Może też wykonywać czynności brokerskie, tj. czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, polegające na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich (działalność brokerska).
Nowelizacja ustawy wprowadziła m.in. w art. 4a i 4b obowiązek przekazywania poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej albo klientowi informacji dotyczących pośrednika ubezpieczeniowego. Pośrednik ubezpieczeniowy powinien takie informacje przekazać pisemnie lub za pomocą innego trwałego nośnika informacji dostępnego dla poszukującego ochrony ubezpieczeniowej albo klienta w sposób jasny, dokładny i zrozumiały oraz w języku urzędowym państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym umowa ubezpieczenia jest zawierana, lub w innym języku, na który wyrażą zgodę strony umowy. Na żądanie poszukującego ochrony ubezpieczeniowej albo klienta lub jeżeli okoliczności zawierania umowy ubezpieczenia nie pozwalają na przekazanie informacji pisemnie lub za pomocą innego trwałego nośnika informacji dostępnego dla poszukującego ochrony ubezpieczeniowej albo klienta – informacje dotyczące pośrednika ubezpieczeniowego mogą być dostarczane w innej formie, przy czym pośrednik informacje te dostarcza niezwłocznie po zawarciu umowy ubezpieczenia. Obowiązek dostarczenia poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej albo klientowi przez pośrednika ubezpieczeniowego informacji dotyczących pośrednika ubezpieczeniowego nie ma zastosowania w przypadku umowy ubezpieczenia dotyczącej dużych ryzyk w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151 z późn.zm.) oraz w przypadku pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie reasekuracji.
Czego nie uznaje się za pośrednictwo ubezpieczeniowe?
Do 7 kwietnia br. przepisy art. 6 ustawy nie uznawały za pośrednictwo ani za wykonywanie czynności agencyjnych zawierania lub wykonywania umów ubezpieczenia przez członka zarządu zakładu ubezpieczeń, prokurenta zakładu ubezpieczeń albo przez osobę będącą pracownikiem zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz tego zakładu. Od 8 kwietnia br. za pośrednictwo ubezpieczeniowe nie uznaje się również działalności polegającej na dostarczaniu osobom zainteresowanym ochroną ubezpieczeniową ogólnych informacji o możliwości zawierania umów ubezpieczenia oraz o warunkach i skutkach takich umów, w szczególności o zakresie ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli informacje są dostarczane przez podmiot wykonujący działalność inną niż pośrednictwo ubezpieczeniowe, pozostają w związku z tą działalnością i nie mają na celu doprowadzenia do zawarcia lub wykonania umowy ubezpieczenia – art. 6 ust. 2 ustawy.
Agent i broker ubezpieczeniowy z innego państwa UE
Stosownie do nowego brzmienia art. 16 ustawy agent ubezpieczeniowy, mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, może wykonywać działalność agencyjną na terytorium Polski, jeżeli jest wpisany do odpowiedniego rejestru pośredników ubezpieczeniowych w tym państwie. Może on rozpocząć wykonywanie działalności agencyjnej na terytorium Polski nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia uzyskania przez organ nadzoru, czyli Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, informacji od właściwego organu prowadzącego rejestr pośredników ubezpieczeniowych w państwie członkowskim Unii Europejskiej o zamiarze podjęcia przez agenta ubezpieczeniowego działalności na terytorium Polski. W przypadku powzięcia wiadomości o naruszeniu prawa w działalności agencyjnej wykonywanej na terytorium Polski przez takiego agenta organ nadzoru może poinformować o naruszeniu prawa właściwy organ prowadzący rejestr pośredników ubezpieczeniowych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, w którym agent ubezpieczeniowy jest zarejestrowany. W sposób podobny kwestię wykonywania działalności brokerskiej w Polsce przez brokera ubezpieczeniowego, mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, reguluje zmieniony nowelizacją art. 31 ustawy.
Nowe obowiązki agenta i brokera ubezpieczeniowego
Znowelizowana ustawa w art. 13 rozszerzyła dotychczasowe obowiązki informacyjne agenta ubezpieczeniowego wobec klienta. Agent ubezpieczeniowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami, powinien m.in. poinformować klienta o:
• firmie, pod którą wykonuje działalność agencyjną, oraz adresie siedziby,
• wpisie do rejestru pośredników ubezpieczeniowych i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru,
• posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników oraz w przypadku agenta ubezpieczeniowego będącego osobą prawną, o akcjach lub udziałach agenta ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników.
Natomiast broker ubezpieczeniowy – stosownie do nowej treści art. 26 ustawy – powinien m.in.:
• poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej o firmie, pod którą wykonuje działalność brokerską, adresie siedziby, rejestrze pośredników ubezpieczeniowych, do którego jest wpisany, i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru. W przypadku brokera ubezpieczeniowego wpisanego do rejestru prowadzonego przez organ nadzoru – okazywać zakładowi ubezpieczeń i poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej, przy pierwszej czynności i na każde żądanie, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej,
• przed zawarciem umowy ubezpieczenia udzielić na piśmie porady na podstawie rzetelnej analizy ofert w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy ubezpieczenia oraz pisemnie wyjaśnić podstawy, na których opiera się rekomendacja,
• poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, przy pierwszej czynności, o posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników. W przypadku brokera ubezpieczeniowego będącego osobą prawną – o akcjach albo udziałach brokera ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających co najmniej do 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników.
Odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę
Zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa, jak wskazuje treść art. 11 ust. 1 ustawy, odpowiada za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych. Nieco inaczej przedstawia się sytuacja odpowiedzialności multiagenta. Otóż w myśl nowego brzmienia art. 11 ust. 2 ustawy agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności wyrządzone klientowi, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia. Jednocześnie, zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy, w zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej.
Należy zaznaczyć, że umowa ubezpieczenia OC, do zawarcia której zobowiązany jest multiagent, obejmuje szkody wyrządzone przez agenta ubezpieczeniowego w związku z działalnością wykonywaną na terytorium Polski oraz innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Przepisu art. 11 ust. 2 i 3 ustawy nie stosuje się do agenta ubezpieczeniowego mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, wykonującym działalność agencyjną w Polsce, jeżeli agent ten posiada ustanowione w państwie członkowskim Unii Europejskiej ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej lub inną równoważną gwarancję w kwocie 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 1 500 000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych wyrządzone klientowi, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia.
Słownik terminologiczny
Rejestr pośredników ubezpieczeniowych – składa się z rejestru agentów ubezpieczeniowych i rejestru brokerów ubezpieczeniowych, który jest jawny i dostępny dla osób trzecich. Prowadzony jest przez organ nadzoru, czyli Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych w systemie informatycznym. Informacje z rejestru agentów ubezpieczeniowych udzielane są na wniosek i obejmować mogą m.in. informację: czy przedsiębiorca jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych; czy osoba fizyczna jest wpisana do rejestru agentów jako osoba, przy pomocy której agent wykonuje czynności agencyjne; o zakładach ubezpieczeń, na rzecz których działa agent, oraz o zakresach pełnomocnictw; czy agent ubezpieczeniowy, który działa na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 11 ust. 3 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, w tym także informację o numerze polisy, terminie obowiązywania tej umowy ubezpieczenia oraz nazwie zakładu ubezpieczeń, z którym zawarto tę umowę; czy agent ubezpieczeniowy wykonuje działalność na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Informacje z rejestru brokerów ubezpieczeniowych są udzielane na wniosek i obejmują m.in. informacje: czy przedsiębiorca jest wpisany do rejestru brokerów ubezpieczeniowych; czy osoba fizyczna jest wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych jako osoba, przy pomocy której broker ubezpieczeniowy wykonuje czynności brokerskie; czy broker ubezpieczeniowy wykonuje działalność na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Natomiast broker ubezpieczeniowy – zgodnie z nową treścią art. 22 ustawy – z tytułu wykonywania działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej obejmującemu szkody wyrządzone osobie poszukującej ochrony ubezpieczeniowej, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia, w tym także szkody wyrządzone przez osoby fizyczne, przez które broker ubezpieczeniowy wykonuje czynności brokerskie, oraz podmioty, o których mowa w art. 25 ustawy. I tutaj, podobnie jak u multiagenta, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przez brokera ubezpieczeniowego w związku z działalnością wykonywaną na terytorium Polski oraz innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Przepisu art. 22 ust. 1 ustawy nie stosuje się do brokera ubezpieczeniowego mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, wykonującym działalność brokerską w Polsce, jeżeli broker taki posiada ustanowione w państwie członkowskim Unii Europejskiej ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej lub inną równoważną gwarancję w kwocie 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 1 500 000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności brokerskich wyrządzone osobie poszukującej ochrony ubezpieczeniowej, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia.
Podstawa prawna:
ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. Nr 124, poz. 1154 z późn.zm.).
Masz wątpliwości, napisz: prawo.autorzy@infor.pl