Co prawda ubezpieczenia mieszkań i domów to polisy z bardzo długą historią i o dość ustabilizowanym charakterze, to jednak konkurencja na rynku i w tej materii daje sposobność do poszukania oszczędności. Najwięcej korzyści mogą mieć posiadacze mieszkań spółdzielczych oraz nieruchomości należących do wspólnot mieszkaniowych.
Ale nie tylko. Coraz nowocześniejszy kształt oferowanych obecnie ubezpieczeń majątkowych daje dużo okazji do optymalizacji kosztów, głównie przez obniżenie składek także indywidualnym posiadaczom domów. W ich przypadku oszczędności najłatwiej jest szukać poprzez „pakowanie” różnych ubezpieczeń – np. klasycznego ubezpieczenia domu, coraz bardziej potrzebne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym oraz domowego assistance – w produkt „obsługiwany” przez jedną polisę.
Trzy strony umowy
Jednak w przypadku spółdzielni czy wspólnot mieszkaniowych jest jeszcze większe pole do działania. Na obniżenie kosztów w sposób zdecydowany może bowiem wpłynąć wybór grupowego charakteru polisy.
Tradycyjnie, gdy wspólnoty czy spółdzielnie decydowały się na wykupienie polis ubezpieczeniowych, to przedmiotem ubezpieczenia były składniki majątku wspólnego, a więc głównie mury. Asekuracja dotyczyła jedynie skutków działania powszechnych żywiołów: ognia i wody. Obecnie towarzystwa ubezpieczeniowe coraz częściej oferują produkty z zakresu grupowego ubezpieczenia majątku, których przedmiot ochrony w niczym nie odbiega od polis kupowanych „prywatnie” przez poszczególnych członków wspólnoty czy spółdzielni mieszkaniowej.
W grupowym ubezpieczeniu lokali mieszkalnych, domów jednorodzinnych lub budynków stanowiących własność wspólną, oprócz tradycyjnych stron umowy ubezpieczenia, ubezpieczyciela i ubezpieczonego, pojawia się strona trzecia – ubezpieczający. Jest nim zarządca nieruchomością: zarząd wspólnoty, zarząd spółdzielni czy wynajęty przez wspólnotę (rzadziej spółdzielnię) przedsiębiorca zajmujący się usługowo zarządzaniem w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.
Grupa rośnie lub maleje
Praktycznie wszyscy ubezpieczyciele oferujący grupowe polisy uzależniają zawarcie umowy od przystąpienia do niej kilku lub kilkunastu – ściśle określonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia (owu) – właścicieli lokali lub domów. Umowę podpisuje zarządca, który jest ubezpieczającym, a ubezpieczeni wypełniają jedynie deklarację zgody. Ubezpieczający zbiera też od nich składki i wpłaca je na konto towarzystwa ubezpieczeniowego.
SŁOWNICZEK
UBEZPIECZYCIEL – to inaczej zakład ubezpieczeń, czyli spółka akcyjna uprawniona do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej mocą zezwolenia udzielonego przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.
UBEZPIECZAJĄCY – osoba, która zawarła umowę ubezpieczenia w zakresie określonego ryzyka. Jest ona zobowiązana do płacenia z tego tytułu składek. A gdy zajdzie zdarzenie, przed skutkami którego chroni umowa ubezpieczenia, osoba ubezpieczona otrzyma z tego tytułu odszkodowanie lub inne świadczenie (sumę ubezpieczenia, rentę itd.). Ubezpieczający może być sam ubezpieczonym albo ubezpieczać inną osobę.
UBEZPIECZONY – osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Taka osoba sama może być ubezpieczającym (zawiera wówczas umowę ubezpieczenia oraz opłaca składki) albo korzystać z polisy opłacanej przez inną osobę, która jest ubezpieczającym.
Zgodnie z owu, umowa ubezpieczenia może być zawarta na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, lecz posiadającej zdolność prawną, zajmującej lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny na podstawie prawa własności, spółdzielczego prawa do lokalu, umowy najmu lub innego tytułu prawnego.
Ubezpieczonemu przysługuje też prawo rezygnacji z uczestnictwa w ubezpieczeniu poprzez złożenie ubezpieczającemu deklaracji o rezygnacji. Ochrona ubezpieczeniowa udzielona przez ubezpieczyciela wygasa wówczas najwcześniej pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po otrzymaniu deklaracji o rezygnacji z ubezpieczenia. Taka rezygnacja nie pociąga za sobą rozwiązania umowy, z której nadal korzystają inni ubezpieczeni, chyba że wskutek takiej rezygnacji ich liczba spadnie poniżej limitu przewidzianego w owu.
Składka ubezpieczeniowa ustalana jest odrębnie dla ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych, mienia od kradzieży z włamaniem lub rozboju oraz odpowiedzialności cywilnej, w wysokości wprost proporcjonalnej do zadeklarowanej przez ubezpieczającego sumy ubezpieczenia dla danego ubezpieczenia.
Wysokość składki jest ustalana zgodnie z taryfą składek obowiązującą w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia. Od ustalonej wysokości składki udzielana jest zniżka w zależności od liczby osób obejmowanych ochroną ubezpieczeniową (ubezpieczonych). Wysokość składki może być również ustalona w drodze indywidualnych negocjacji ubezpieczającego z ubezpieczycielem.
Jak to działa
Analogicznie do „pakietowych” ubezpieczeń zawieranych indywidualnie, przedmiotem ubezpieczenia grupowego mogą być nie tylko elementy stałe lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz pomieszczeń przynależnych oraz ruchomości domowe, ale odpowiedzialność cywilna w życiu prywatnym, a nawet usługi assistance. Ochrona ubezpieczeniowa może obejmować nie tylko mienie od ryzyka zniszczenia, uszkodzenia lub utraty w wyniku działania ognia i innych zdarzeń losowych, ale także ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem lub rozboju.
Przy korzystaniu z grupowego ubezpieczenia lokali tryb postępowania jest zazwyczaj taki sam, jak przy ubezpieczeniu indywidualnym. Oznacza to, że ubezpieczony nie korzysta z pośrednictwa ubezpieczającego, lecz sam zgłasza szkodę. Tyle że i on, i ubezpieczający są solidarnie zobowiązani do użycia wszelkich dostępnych środków w celu zmniejszenia szkody i zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą oraz bezzwłocznego zawiadomienia ubezpieczyciela i stosowania się do jego poleceń. Obowiązani są też do bezzwłocznego zawiadomienia policji, jeśli istnieje podejrzenie, że utrata, zniszczenie lub uszkodzenie ubezpieczonego mienia nastąpiły w rezultacie świadomego działania, którego celem było wyrządzenie szkody lub też w przypadku istnienia innych znamion przestępstwa.
W odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczony powinien powiadomić ubezpieczyciela o tym, że osoba poszkodowana wystąpiła na drogę sądową przeciwko niemu.
Zbigniew Biskupski
UŻYTKOWNICY PYTAJĄ
Czy odszkodowanie wypłacą w miesiąc
Korzystam z grupowej polisy ubezpieczenia mieszkania. Doszło do włamania do piwnicy, zgłosiłam szkodę. Czy odszkodowanie powinnam otrzymać w ciągu 30 dni?
TAK. Po otrzymaniu zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, zakład ubezpieczeń informuje o tym ubezpieczającego i ubezpieczonego oraz przeprowadza postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości odszkodowania, a także pisemnie lub drogą elektroniczną informuje ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania.
Gdy w terminach określonych w umowie lub ustawie (30 dni lub krócej) zakład ubezpieczeń nie wypłaci odszkodowania, zawiadamia pisemnie osobę zgłaszającą roszczenie o przyczynach niemożności zaspokojenia jej roszczeń w całości lub części, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.
Jeżeli odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości, niż określona w zgłoszonym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje o tym pisemnie osobę występującą z roszczeniem, wskazując na okoliczności oraz na podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty odszkodowania. Informacja zakładu ubezpieczeń powinna zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Jednak jeżeli nie umówiono się inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.
Czy będzie wyższa składka
W umowie ubezpieczenia zapisano, że jako ubezpieczony mam obowiązek niezwłocznego poinformowania zakładu ubezpieczeń o okolicznościach zwiększających ryzyko. Czy jeśli je zgłoszę zakład ubezpieczeń podwyższy mi składkę?
NIE. Ale może z takiego prawa skorzystać, a na dodatek zasada ta dotyczy wszystkich innych ubezpieczeń niż ubezpieczenia na życie. W razie ujawnienia okoliczności, która pociąga za sobą zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku, zakład ubezpieczeń może odpowiednio zwiększyć składkę, poczynając od chwili, gdy zaszła ta okoliczność. Jednak nie wcześniej niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. W takim przypadku zakład wzywa ubezpieczającego do zapłaty podwyższonej składki. Ubezpieczający może jednak w ciągu czternastu dni od otrzymania wezwania od umowy odstąpić.
Jeżeli ujawnienie okoliczności nastąpiło po wypadku, zakład ubezpieczeń może odpowiednio zmniejszyć swoje świadczenie. A gdy ujawniona okoliczność pociąga za sobą takie zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku, że zakład ubezpieczeń nie zawarłby umowy, gdyby o tej okoliczności wiedział, może on w ciągu miesiąca od ujawnienia takiej okoliczności od umowy odstąpić. W razie odstąpienia od umowy należy się zakładowi ubezpieczeń tylko składka za czas trwania umowy.
Natomiast gdy ujawnienie okoliczności nastąpiło już po wypadku lub w ciągu ostatniego miesiąca przed wypadkiem, a przyczyną wypadku była wyłącznie ujawniona okoliczność, zakład ubezpieczeń może odmówić spełnienia świadczenia.
Zbigniew Biskupski
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. nr 124, poz. 1151 z późn. zm.).