Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy spowodowany chorobą. Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
Zgodnie z zasadą wynikającą z kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Jednakże kodeks przewiduje również pewne wyjątki, stanowi bowiem, że za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia także wówczas, gdy przepisy prawa tak stanowią.
Wynagrodzenie za czas choroby
Kodeks pracy przewiduje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy. Ma to miejsce w przypadku trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. W takim przypadku pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu.
Umowa o pracę bądź układ zbiorowy lub inny akt prawa zakładowego może ustanawiać wynagrodzenie chorobowe na wyższym poziomie.
Kodeks pracy wymienia także sytuacje, gdy pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia. Przez okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego prawo do 100-proc. wynagrodzenia przysługuje w razie wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży oraz w razie poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, o którym mowa wyżej, należy obliczać według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267).
Podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzeniem jest przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru. Powyższe składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Z kolei składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne wlicza się do podstawy wymiaru w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Przepisy kodeksu pracy jasno stanowią, że wspomniane wynagrodzenie należy wypłacać za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Ponadto nie ulega ono obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Prawo do zasiłku chorobowego
Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Zasady nabycia prawa do tego zasiłku reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Pracownik nabywa prawo do zasiłku po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu, lub po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
„Zasada zwłoki” ma jednak pewne wyjątki. Otóż od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
Obliczanie okresu niezdolności
Zasadą jest zliczanie dni kolejnych okresów niezdolności do pracy pracownika w roku kalendarzowym – bez względu na to, czy występują między nimi przerwy i jaka była długość tych przerw. Również zmiana pracodawcy w trakcie roku nie ma wpływu na sposób sumowania dni chorób pracownika. Należy jednak pamiętać o obowiązkach wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282 z późn.zm.). W świadectwie pracy pracodawca powinien zamieścić, oprócz innych informacji niezbędnych do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, informację dotyczącą liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy.
W każdym kolejnym roku kalendarzowym okres 33 dni, za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, liczy się od 1 stycznia. Jeżeli łączny okres niezdolności pracownika do pracy w danym roku kalendarzowym przypada na ostatnie 33 dni tegoż roku i trwa nadal przez kolejne 33 dni następnego roku kalendarzowego – pracodawca zobowiązany jest do wypłacania wynagrodzenia za cały ten czas, granicę obowiązku pracodawcy stanowi bowiem przełom kolejnych lat kalendarzowych.
Z kolei w sytuacji, gdy na przełom roku kalendarzowego przypada nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to od 1 stycznia następnego roku pracownikowi nadal przysługuje zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Wówczas jednak należy liczyć się z tym, że nawet jednodniowa przerwa w niezdolności do pracy spowoduje, że to na pracodawcę spadnie obowiązek wypłaty wynagrodzenia za okres 33 dni podczas roku kalendarzowego.
Podstawa prawna:
• ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.zm.),
• ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267).
Dariusz Pankowski