Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy stanowi sumę następujących składników:
- 24 proc. kwoty bazowej (tzw. część socjalna świadczenia),
- po 1,3 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
- po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,
- po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.
Natomiast renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75 proc. renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.
Jak obliczyć podstawę
W celu ustalenia podstawy wymiaru renty należy postępować w następujący sposób. Najpierw trzeba obliczyć sumę kwot podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe albo społeczne i kwot niestanowiących podstawy wymiaru, ale wliczanych do podstawy w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych (warianty są następujące: z 10 lat z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę, z 20 lat przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, z faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu - jeśli podstawy nie można obliczyć z wymienionych wcześniej okresów). Następnie konieczne jest ustalenie stosunku każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy oraz wyrażenie go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu.
Kolejnym etapem jest obliczenie średniej arytmetycznej tych procentów, która stanowi indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty oraz pomnożenie przez ten wskaźnik kwoty bazowej. Trzeba pamiętać, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250 proc.
Znaczenie kwoty bazowej
Z powyższego wynika, że kwota bazowa jest dwukrotnie brana pod uwagę przy ustalaniu wysokości renty. Najpierw przy ustalaniu podstawy jej wymiaru, a następnie przy obliczaniu tzw. części socjalnej renty.
Kwota bazowa to wielkość odpowiadająca przeciętnemu wynagrodzeniu pomniejszonemu o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych w poprzednim roku kalendarzowym. Jest ona ustalana corocznie i obowiązuje od 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Obecnie - od 1 marca 2007 r. wynosi ona 2059,92 zł.
Przy obliczaniu podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy, a także części socjalnej tego świadczenia stosuje się kwotę bazową obowiązującą w dniu, w którym zgłoszono wniosek o rentę. Jeżeli jednak wniosek ten został zgłoszony w miesiącu, w którym obowiązywała dotychczasowa kwota bazowa, a powstanie prawa do renty (spełnienie ostatniego z warunków) nastąpiło już w okresie obowiązywania nowej kwoty bazowej, wówczas wysokość świadczenia jest ustalana z zastosowaniem tej ostatniej.
PRZYKŁAD: WAŻNA DATA SPEŁNIENIA WARUNKÓW
Tomasz K. w lutym 2007 r. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W kwietniu lekarz orzecznik ZUS uznał go za częściowo niezdolnego do pracy. Ustalił datę powstania niezdolności do pracy od 1 marca 2007 r. Ustalając wysokość renty, ZUS musiał przyjąć kwotę bazową obowiązującą w dniu, w którym wszystkie warunki do otrzymania renty zostały spełnione. Z uwagi, że niezdolność do pracy została orzeczona od 1 marca, możliwe było zastosowanie nowej kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2007 r., wynoszącej 2059,92 zł.
MONIKA BUGAJ-WOJCIECHOWSKA
monika.bugaj-wojciechowska@infor.pl
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).