Przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. Nr 199, poz. 1674 ze zm.), pomimo że obligują osobę ubiegającą się o świadczenia z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach do dołączenia do wniosku dokumentacji wypadku oraz upoważniają Zakład Ubezpieczeń Społecznych do dokonywania oceny okoliczności i przyczyn wypadku w szczególnych okolicznościach oraz wydawania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, nie określają jednak procedury ustalania okoliczności i przyczyn wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach.
Brak takiej regulacji może powodować powstawanie ewentualnych rozbieżności i sporów na tle wartości dowodowej i kompletności zgromadzonej dokumentacji powypadkowej, a zatem może wpływać na decyzję ZUS o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczeń.
Właściwe udokumentowanie wypadku
Za wypadek powstały w szczególnych okolicznościach uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło np. przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa, przy chronieniu własności publicznej przed grożącą szkodą (art. 2 ust. 1 ustawy).
W tej sytuacji wykazanie i należyte udokumentowanie zaistnienia wypadku oraz jego skutków leży w dobrze pojętym interesie poszkodowanego działającego (w zależności od okoliczności zdarzenia) we współdziałaniu z innymi osobami, organami, instytucjami itp.
Niezbędne jest zatem podjęcie starania o stworzenie lub pozyskanie dokumentów w szczególności:
l pozwalających na ustalenie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, w szczególności: organizacji pracy, przebiegu procesu technologicznego - sporządzając w miarę możliwości szkic, dokumentację fotograficzną miejsca wypadku,
l oświadczenia poszkodowanego o okolicznościach i przyczynach wypadku, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
l z przesłuchania świadków wypadku nie tylko tych, którzy zgłosili się spontanicznie, lecz również wskazanych przez poszkodowanego - bez względu na to, czy osoby te są w jakikolwiek sposób związane np. z zakładem, na terenie którego miało miejsce zdarzenie wypadkowe. Przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań,
l dokumentacji lekarskiej opisującej doznane obrażenia i przebieg leczenia oraz ustalenia uszczerbku na zdrowiu,
l dowodów umożliwiających dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku w zakresie rodzaju i skutku wypadku,
l dowodów dotyczących wypadku zebranych przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały takie zostały zebrane i mogą być udostępnione,
l zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, uznanych za niezbędne.
Powiadomienie o wypadku
Z ostrożności procesowej - o zaistnieniu wypadku - wskazanym byłoby niezwłocznie zawiadomić telefonicznie, a następnie pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przepisy ustawy nie obligują Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do udziału w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku.
WAŻNE
Powiadomienie o wypadku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może mieć jednak istotne znaczenie w razie sporu co do kompletności dokumentów załączonych do wniosku o przyznanie świadczeń przewidzianych w ustawie, np. renty z tytułu niezdolności do pracy, jednorazowego odszkodowania z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu, jeśli poszkodowany został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, renty rodzinnej i jednorazowego odszkodowania przysługujących członkom rodziny osoby, która zmarła wskutek wypadku.
Jak wspomniano, decyzję w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Poszkodowany powinien być poinformowany o możliwości wniesienia do właściwego sądu cywilnego odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Jan Pióro