Zdaniem ekspertów przykład wzrostu akcyzy nie jestodosobniony.
Marta Szafarowska, partner w spółce doradztwapodatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy tłumaczy, żekażda zmiana podatkowa powinna być uchwalona i opublikowana zodpowiednim wyprzedzeniem, aby podatnicy mieli czas się do niejprzygotować. Wskazała, że np. zmiany dotyczące PIT, którewchodzą w życie 1 stycznia powinny być opublikowane do końcalistopada roku poprzedzającego.
"W przypadku pozostałych podatków termin,który nie budzi wątpliwości, co do zgodności z Konstytucją, to conajmniej dwa tygodnie. W przeciwnym razie możemy mówić oniebezpieczeństwie naruszenia konstytucyjnej zasady państwa prawa"- uważa Szafarowska.
Jej zdaniem podatnicy co prawda wiedzieli zmediów, że akcyza wzrośnie od 1 stycznia 2012 r., jednak dopókinowelizacja nie jest opublikowana przyjmuje się, że zmiany nie ma."Nie powinno dochodzić do tego typu sytuacji. To nie świadczy odbałości o interesy podatników" - powiedziała.
Dodała, że przykład akcyzy nie jest pierwszym tegotypu przypadkiem. Wskazała, że np. największa w naszej historiinowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 1 maja 2004 r. wrazz przystąpieniem Polski do UE, została opublikowana pod konieckwietnia 2004 r.
Konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiegoprof. Piotr Winczorek uważa, że podwyżkę akcyzy można bynawet zaskarżyć do Trybunału Konstytucyjnego. "Co prawdastało się zadość zasadzie, że zmiany podatkowe powinny wchodzić wżycie 1 stycznia, a nie w trakcie roku, ale jeżeli ktoś bardzobędzie chciał, może zaskarżyć ustawę do Trybunału Konstytucyjnego"- powiedział.
Także zdaniem eksperta Pracodawców RP PiotraRogowieckiego przypadki zbyt krótkiego vacatio legis zdarzają sięza często. "Niestety ustawodawca niewłaściwie korzysta z tegoinstrumentu albo nie korzysta z niego wcale" - powiedziałRogowiecki.
Ekspert zwrócił uwagę na planowane przez resortfinansów wprowadzenie podatku od kopalin. Według niego KGHM, któryma być płatnikiem tego podatku, będzie musiał odpowiednioprzygotować się do zmian, m.in. wdrożyć nowe procedury obliczaniapodatku, w związku z tym vacatio legis powinno wynieść co najmniejpół roku. Tymczasem ministerstwo finansów planuje, że zmianazacznie obowiązywać od 1 marca 2012 r. Zastrzeżenia wobec tegoterminu ma Rządowe Centrum Legislacji.
Według Rogowieckiego innym przykładem jestnowelizacja ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach,która weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Zgodnie z nią gminy przejmąod przedsiębiorstw gospodarowanie śmieciami na ich terenie. Coprawda nowela została opublikowana pod koniec lipca 2011 r., ale -zdaniem eksperta - firmy powinny mieć więcej czasu na przygotowaniesię do nich.
"Rząd nie zachowuje zdrowego rozsądku, jeślichodzi o vacatio legis i nie ma sygnałów, które świadczyłyby o tym,że zamierza to zmienić" - podsumował Rogowiecki.
Zgodnie z ustawą o ogłaszaniu aktów normatywnych iniektórych innych aktów prawnych, ustawodawca powinienzapewnić co najmniej 14-dniowy termin vacatio legis międzyogłoszeniem ustawy a dniem, kiedy zaczyna ona obowiązywać.Ustawa pozwala, by "w uzasadnionych przypadkach" zmiany wchodziły wżycie w terminie krótszym niż 14 dni. Ustawa mówi, że jeżeli ważnyinteres państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie danegoprzepisu i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temuna przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszeniazmiany.