Do uchwalenia statutu zobowiązuje szkoły artykuł 60 ustawy o systemie oświaty. Każda placówka tworzy go w oparciu o tzw. ramowy statut będący załącznikiem do rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 9 lutego 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U nr 35, poz.222). Określa on najważniejsze zasady obowiązujące w szkole podstawowej, gimnazjum czy liceum.
Zgodnie z nim np. godzina lekcyjna trwa 45 minut, ale w uzasadnionych przypadkach od 30 do 60 minut. Przede wszystkim jednak wskazuje kwestie, które muszą być uregulowane. Dotychczas każdy statut określał:
- obowiązki ucznia,
- prawa ucznia wynikające m.in. z Konwencji praw dziecka,
- rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary,
- przypadki, w których rada pedagogiczna może podjąć uchwałę upoważniającą dyrektora do skreślenia ucznia z listy uczniów, ale tylko w przypadku uczniów nie podlegających już obowiązkowi szkolnemu,
- przypadki, w których dyrektor szkoły podstawowej lub gimnazjum może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej placówki,
- warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo,
- szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego systemu oceniania uczniów, w tym kryteria wystawiania ocen z zachowania,
- zasady rekrutacji uczniów do szkoły,
- procedurę zmiany wychowawcy czy nauczyciela,
- cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy i program profilaktyki, dostosowane do potrzeb uczniów (oba dokumenty wymagają zaopiniowania przez samorząd uczniowski i radę rodziców).
Od nowego roku szkolnego statut musi też precyzować (jak już wspomnieliśmy na początku dodatku) zasady:
- udziału w zajęciach edukacyjnych, przygotowania się do nich oraz właściwego zachowania w ich trakcie,
- usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych,
- dbania o schludny wygląd oraz noszenia odpowiedniego stroju,
- warunków korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły.
Ważne!
Statuty szkół są ogólnodostępne dla każdego - zarówno uczniów, rodziców jak i nauczycieli. Nikomu nie można odmówić wglądu do jego treści, także osobom z zewnątrz, np. kandydatom do danego liceum. Wybierając gimnazjum czy liceum, warto przeczytać statut, aby wiedzieć, czego można oczekiwać od danej szkoły
Prawa a przywileje
W statucie zapisane są również wszelkie uprawnienia uczniów danej szkoły, do których należą m.in.:
- określenie liczby klasówek i kartkówek przeprowadzanych w jednym dniu oraz tygodniu,
- zasady szczęśliwego numerka - szczęśliwych dni bez pytania,
- termin zapowiadania sprawdzianów wiedzy.
Przywilejów tych nie należy mylić z prawami zapisanymi m.in. w Konwencji praw dziecka czy konstytucji. Są to zasady wynikające z wewnątrzszkolnej umowy, czyli mogą, ale nie muszą zostać zapisane w statucie. Natomiast prawa przysługujące na podstawie ustaw i konwencji muszą się w nim znaleźć.
Kto uchwala statut
Projekt statutu szkoły przygotowuje rada pedagogiczna. Uczniowie i rodzice mogą jednak przedstawiać swoje propozycje zapisów, najlepiej przez organy samorządu uczniowskiego i rady rodziców. Statut uchwala rada szkoły lub gdy jej nie powołano - rada pedagogiczna.
Dokument ten jednak można dostosowywać do potrzeb w granicach prawa, zgodnie z procedurą, która powinna być określona w statucie. Oznacza to, że uchwalony przez radę pedagogiczną statut można modyfikować, a nawet trzeba, jeżeli zawiera przepisy niezgodne z obowiązującym prawem. Jedno z renomowanych warszawskich liceów zapisało w statucie, że decyzję o skreśleniu uczeń otrzymuje na piśmie, jeśli nie jest pełnoletni, decyzję otrzymują rodzice, a w czasie toczącego się postępowania uczeń ma prawo chodzić do szkoły, jeśli decyzji nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności. Ucznia niepełnoletniego, a zatem podlegającego obowiązkowi szkolnemu, nie można wyrzucić ze szkoły. Ponadto decyzja taka musi być wydana zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, czyli nie może być wykonana przed upływem terminu wniesienia odwołania. Przepisy stanowiące inaczej nie powinny znajdować się w statucie
Ważne!
Kiedy wychowawca przedstawia statut, należy poprosić o jego dokładne omówienie, tzn. jaka kara grozi za jakie przewinienie, ile można mieć spóźnień, ile nieobecności, za co grozi skreślenie z listy uczniów. Statut powinni znać także rodzice, żeby wiedzieć, jak walczyć o prawa swojego dziecka
NASZA RADA
UCHYLENIE STATUTU
Postanowienia sprzeczne z prawem, a nawet cały statut, może być uchylony przez kuratora oświaty, a w przypadku szkół i placówek artystycznych - przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Każdy, kto odkryje przepis niezgodny z prawem, powinien powiadomić o tym kuratora oświaty. Najlepiej aby to zrobiła rada rodziców, ponieważ jej wnioski mają moc wiążącą, czyli kuratorium musi je rozpatrzyć.
Jolanta Góra