E-tytuł wykonawczy i doręczenia elektroniczne w postępowaniu egzekucyjnym w administracji
W ostatnich miesiącach ustawodawca przyzwyczaił nas do tego, że pojawiają się liczne zmiany w procedurze egzekucji administracyjnej oraz w samej procedurze administracyjnej. Przez ostatnie dwa lata mogliśmy obserwować więcej nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji aniżeli miało to miejsce przez cały ponad sześćdziesięcioletni okres obowiązywania jej przepisów. Zmiany podyktowane są koniecznością dostosowania do nowych rozwiązań informatycznych wdrażanych systemowo w administracji. Przed nami zatem kolejna bardzo istotna zmiana ustawy egzekucyjnej, która wejdzie w życie 1 lipca bieżącego roku i choć obejmuje zaledwie kilka artykułów, to bez wątpienia ma znamiona rewolucyjne.
Tytuły wykonawcze
Źródła ww. zmian sięgają 2019 r. Ustawa z 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw oraz ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw już wczesnej dokonały zmian o merytorycznym i porządkującym charakterze. Ich głównym celem było uproszczenie procedur administracyjnych obowiązujących w egzekucji administracyjnej, co prowadzić miało do polepszenia sytuacji wierzycieli i organów egzekucyjnych. Głównym zamierzeniem ustawodawcy było zlikwidowanie problemów wynikających z nadmiernie skomplikowanych, nieprzejrzystych procedur, niejasnych przepisów czy też braku jednoznacznych regulacji. Ustawodawca podjął również działania mające na celu poprawienie sytuacji prawnej wierzycieli w stosunku do zobowiązanych i organów egzekucji administracyjnej, uproszczenie i przyśpieszenie procedur. Jednym z filarów nowelizacji stały się działania polegające na opracowaniu i wdrożeniu rozwiązań elektronicznego, szybkiego generowania i przesyłania administracyjnych tytułów wykonawczych od wierzycieli należności publicznoprawnych do naczelnika urzędu skarbowego. W tym celu ustawodawca podjął działania na rzecz opracowania interaktywnych formularzy tytułów wykonawczych oraz specjalnego dedykowanego systemu teleinformatycznego służącego do komunikacji pomiędzy wierzycielami a organem egzekucyjnym. Stosownie do art. 26 § 1 u.p.e.a., „ Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym wszczyna postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej. Zgodnie z regulacją art.. 26 § 1c u.p.e.a.
Wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze przekazuje się do organu egzekucyjnego:
1) drogą elektroniczną - przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej;
2) przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1041), przez swoich pracowników oraz inne upoważnione osoby lub organy - jeżeli z przyczyn technicznych nie jest możliwa droga elektroniczna.”
Przekazywanie tytułów wykonawczych oraz wniosków o wszczęcie egzekucji administracyjnej oraz innych dokumentów (np. informacji opartej o art. 26e czy też zawiadomienie o którym mowa w art. 32 aa u.p.e.a.) w aktualnym stanie prawnym odbywa się tradycyjnie za pośrednictwem wyznaczonego operatora pocztowego - Poczta Polska SA, lub za pośrednictwem funkcjonalności E-PUAP lub z wykorzystaniem elektronicznej skrzynki pocztowej. W dniu 1 lipca 2021r. te rozwiązania mają zostać co do zasady zastąpione przez możliwość korzystania z dedykowanego systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 26 aa upea. Zgodnie z jego treścią tworzy się system teleinformatyczny, przy wykorzystaniu którego wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze lub informacje, o których mowa w art. 26 § 1e, będą przekazywane do organu egzekucyjnego będącego naczelnikiem urzędu skarbowego System ma być prowadzony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie mógł, w drodze rozporządzenia, inny organ Krajowej Administracji Skarbowej do prowadzenia systemu teleinformatycznego, mając na względzie konieczność sprawnego funkcjonowania tego systemu, w tym przekazywania naczelnikowi urzędu skarbowego będącemu organem egzekucyjnym wniosków egzekucyjnych, tytułów wykonawczych i informacji, o których mowa w art. 26 § 1e. Organ prowadzący system teleinformatyczny będzie nadawał wierzycielowi dostęp do tego systemu w zakresie niezbędnym do wszczęcia lub prowadzenia postępowania egzekucyjnego wykorzystując w tym celu przygotowane elektroniczne formularze. Za ich pomocą możliwe będzie również odebranie dostępu i ewentualne zmiany w zakresie dostępu (http://www.is-szczecin.pl/egzadm/)
Stosownie zatem do treści art. 26 § 1c pkt 1 u.p.e.a. w brzmieniu obowiązującym od 30 lipca 2020 r. zasadą jest przekazywanie tytułów wykonawczych organu egzekucyjnego drogą elektroniczną - przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej.
Zgodnie z art. 26aa u.p.e.a, system teleinformatyczny przy wykorzystaniu którego wnioski egzekucyjne i tytuły wykonawcze lub informacje, o których mowa w art. 26 § 1e, będą przekazywane do organu egzekucyjnego będącego naczelnikiem urzędu skarbowego będzie prowadził Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie, który na wniosek wierzyciela, będzie nadawał mu dostęp do tego systemu, w zakresie niezbędnym do wszczęcia lub prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
W dniu 8 marca 2021r. opublikowany został Komunikat, zgodnie z którym Podmioty chcące zintegrować własny system dziedzinowy wierzyciela z Centralnym Systemem Elektronicznych Tytułów Wykonawczych (eTW), lub inne podmioty działające w ich imieniu, mogły wystąpić o udostępnienie klucza dostępu (X-API-Key) do środowiska testowego eTW poprzez WS API.
Zgodnie z kolejnym obwieszczeniem Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 15 marca 2021 r. w sprawie terminu uruchomienia systemu teleinformatycznego przeznaczonego do przekazywania tytułów wykonawczych do naczelnika urzędu skarbowego, już od 30 kwietnia 2021r. wierzyciele mogliby wysyłać elektronicznie tytuły wykonawcze do naczelnika urzędu skarbowego. Niestety data ta okazała się nieosiągalna, stąd wyżej wspomniane obwieszczenie zostało zmienione kolejnym obwieszczeniem z dnia 27 kwietnia 2021 r. (Dz.Urz.MFFiPR.2021.63 Obecnie zatem na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2070 i z 2020 r. poz. 288 i 1492) ogłoszono, że system teleinformatyczny, o którym mowa w art. 26aa § 1 u.p.e.a. zostanie uruchomiony z dniem 1 lipca 2021 r. Do 1 lipca 2021r. na podstawie złożonych wniosków będą nadawane wierzycielom uprawnienia dostępowe do dedykowanego systemu teleinformatycznego. Na Portalu dla wierzycieli i organów egzekucyjnych spoza Krajowej Administracji Skarbowej opublikowane zostały trzy wzory wniosków. Są to wniosek wierzyciela o nadanie, zmianę, odebranie uprawnień do Aplikacji e-TW. W dniu 21 maja bieżącego roku, ukazał się kolejny ważny komunikat adresowany do wierzycieli, zgodnie z którym w przypadku gdy stroną lub innym uczestnikiem postępowania jest podmiot publiczny obowiązany do udostępniania i obsługi elektronicznej skrzynki podawczej na podstawie art. 16 ust. 1a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne doręczenia dokonuje się na elektroniczną skrzynkę podawczą tego podmiotu. (Zgodnie z art. 39 2 Kodeksu postępowania administracyjnego) Przepisu art. 39 1 nie stosuje się. Z uwagi na wskazany artykuł Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie oczekuje od podmiotów publicznych składania wniosków za pośrednictwem skrzynek elektronicznych. O nadaniu uprawnień wierzyciel otrzyma informację zwrotną. Samo jednak wysyłanie tytułów wykonawczych będzie możliwe dopiero od dnia 1 lipca 2021 r.
Zgodnie z komunikatem z dnia 7 czerwca 2021r. udostępniono kolejną wersję interaktywnego formularza TW-1(6). Natomiast w dniu 10 czerwca 2021r. przekazano informacje o udostępnieniu w Zakładce Systemy Elektronicznych Tytułów Wykonawczych w poz. 9 przykładów wypełnienia Wniosku o nadanie/zmianę/odebranie uprawnień do Aplikacji e-TW.
Doręczenia elektroniczne
Zmiany jakie wejdą w życie od 1 lipca 2021r. związane są bezpośrednio z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 18 listopada 2018r . o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. 2020. 2320). Wskazana ustawa zmieni z dniem swojego wejścia w życie u.p.e.a. poprzez dodanie do art. 26 paragrafów 5c i 5d. Zgodnie z ich treścią „Za doręczenie odpisu tytułu wykonawczego otrzymanego przez organ egzekucyjny przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej uznaje się doręczenie tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej, jeżeli takie doręczenie umożliwia zapoznanie się z treścią tytułu wykonawczego, a gdy nie jest to możliwe - w postaci papierowej.”. Zgodnie z normą art. 26 § 5d „Przepis § 5c stosuje się odpowiednio do innych dokumentów sporządzanych w postępowaniu egzekucyjnym”.
Przedstawione powyżej zmiany są niewątpliwie efektem znacznego rozwoju rynku usług cyfrowych, zwiększenia poziomu wykorzystywania nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych przez strony i uczestników postępowań prowadzonych przez organy administracji publicznej. Niewątpliwie na wprowadzenie zmian nałożył się znaczny wzrost poziomu informatyzacji podmiotów publicznych. Przeprowadzana konsekwentnie strategia cyfryzacji przyczyniła się do uproszczenia znaczącej liczby procesów wewnętrznych podmiotów publicznych, bezpośrednio związanych z obsługą obywateli i przedsiębiorców. Jednocześnie nastąpił bardzo duży rozwój e-usług, za pośrednictwem których podmioty publiczne zapewniają potencjalnym interesariuszom możliwość załatwiania wybranych spraw przez Internet.
Podsumowanie
Lipcowa nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ma zatem istotnie przyśpieszyć zakończenie procedowania w egzekucji administracyjnej w drodze tradycyjnej- tj. z wykorzystaniem papierowych tytułów wykonawczych. Wydaje się bowiem, że zarówno wierzyciele należności publicznoprawnych jak i podstawowy organ egzekucji administracyjnej jakim jest naczelnik urzędu skarbowego osiągnęli optymalny poziom cyfryzacji by móc uruchomić rozwiązania elektroniczne, znacznie przyśpieszające procedowanie w sprawie przymusowego dochodzenia należności publicznoprawnych. Rozwiązanie pozwoli zatem na wyraźne skrócenie czasu przekazywania tytułu wykonawczego do organu egzekucji, jego zintegrowanie z systemem obsługującym organ egzekucji.