Jak odpowiada pomocnik? Czy można odpowiadać także za nieświadome ułatwienie popełnienia czynu zabronionego?
Pomocnictwo jest jedną z niesprawczych form popełnienia czynu zabronionego. Może ono polegać zarówno na działaniu jak i zaniechaniu.
W polskim systemie prawnym za pomocnictwo odpowiada ten, kto celowo ułatwia popełnienie czynu zabronionego innej osobie. Zgodnie z Kodeksem karnym może pomóc w szczególności poprzez dostarczenie narzędzia, środka przewozu czy poprzez udzielenie rady lub informacji.
Za pomocnictwo może odpowiadać także osoba, która swoim zaniechaniem ułatwia popełnienie czynu zabronionego, pomimo spoczywania na niej szczególnego prawnego obowiązku niedopuszczenia do jego popełnienia.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Aby można było przypisać komuś pomocnictwo przy popełnieniu czynu zabronionego, musi zaistnieć zamiar. Zgodnie z art. 18§3 k.k. w tej materii wyróżniamy zamiar bezpośredni (dolus directus) oraz zamiar ewentualny (dolus eventualis). Oznacza to, że aby uznać kogoś za pomocnika musi on chcieć ułatwić sprawcy popełnienie czynu zabronionego bądź godzić się na to, że ułatwi jego popełnienie. Dla karalności pomocnictwa nie ma znaczenia czy czyn zabroniony zostanie dokonany. Nie ma znaczenia również to, czy zostanie dokonany zgodnie z planem, z którym zapoznał się pomocnik. Zgodnie z art. 20 k.k. współdziałający (pomocnik) odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności.
Wychodząc na obchód, ochroniarz zapomniał zamknąć drzwi do budynku, co ułatwiło złodziejom dokonanie kradzieży. Ukradli przedmioty o łącznej wartości 25 000 zł. Czy ochroniarz będzie odpowiadał za pomocnictwo?
Nie, ponieważ jego zamiarem nie było ułatwienie przestępcom kradzieży. Nie zamknięcie drzwi przez ochroniarza nie miało na celu ułatwienia sprawcom dokonania czynu zabronionego. Nieświadome ułatwienie popełnienia czynu zabronionego nie wypełnia znamion pomocnictwa zawartych w Kodeksie karnym.
Orzecznictwo
Sąd Okręgowy w Sieradzu uznał za oczywiste, że w kontekście pomocnictwa pojęcie „zamiar ‘’ należy rozumieć zgodnie z zapisem art. 9§1 k.k., a więc jako zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny. Wskazał również, że pomocnik musi być świadomy, że swoim zachowaniem (działaniem lub zaniechaniem) ułatwia konkretnemu sprawcy popełnienie określonego przestępstwa. Ważny jest tu element świadomości, co do ułatwienia popełnienia czynu zabronionego (pomocnik musi chcieć ułatwić lub godzić się na to, że ułatwi jego popełnienie) - wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu – II Wydział karny, z dn. 20 maja 2015 r., sygn. akt II Ka 88/15
Odpowiedzialność karna
Orzekając co do pomocnika, sąd wyrokuje w granicach kary przewidzianej za sprawstwo. Granice karalności zależą zatem od wysokości zagrożenia przewidzianego za dany czyn zabroniony. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, np. w sytuacji, gdy pomocnik był młodociany lub dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego. Warto zapamiętać, że nie podlega karze współdziałający (pomocnik), który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks Karny ( Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn. zm.)