Zasadnicze różnice pomiędzy służebnością gruntową a osobistą sprowadzają się do tego, że służebność osobista jest niedziedziczna i z wygasa z chwilą śmierci uprawnionego oraz, że takiej służebności nie można nabyć przez zasiedzenie.
Najczęstszym źródłem powstania takiej służebności jest umowa. Prawo to jest prawem niezbywalnym - uprawnienie to nie może być przeniesione na rzecz innej osoby. Nie może być również przedmiotem zastawu czy egzekucji. W praktyce służebność ta dotyczy najczęściej służebności mieszkania i dożywocia.
Służebność mieszkania:
Istotą tej służebności jest zapewnienie przez właściciela lokalu mieszkalnego prawa do zamieszkiwania i korzystania z określonych części lub całości lokalu mieszkalnego bez ponoszenia żadnych dodatkowych kosztów - w tym również kosztów mediów zainstalowanych w przedmiotowym lokalu. Zakres służebności mieszkania zezwala uprawnionemu na korzystanie z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku. Stronom wolno umówić się, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania będzie przysługiwała jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi, a ponadto, że uprawniony może przekazać część przysługujących mu uprawnień do wykonywania służebności mieszkania małżonka i dzieci małoletnie (lub inne osoby pozostające na jego utrzymaniu) przez to, że przyjmie je na mieszkanie.
Uprawniony do służebności może zrzec się swojego prawa.
Natomiast właściciel obciążony taką służebnością może domagać się zamiany jej na rentę tylko w przypadku gdy uprawniony z tytu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa. Prawo zamiany na rentę nie przysługuje więc osobie uprawnionej do służebności.
Umowa o dożywocie:
Umowa ta polega na tym, że zbywca nieruchomości (dożywotnik) przenosi na rzecz nabywcy własność nieruchomości w zamian za zapewnienie zbywcy lub także osobom mu bliskim dożywotniego utrzymania. Zakres służebności dożywocia w art. 908 kc reguluje podstawowe obowiązki jakie przyjmuje na siebie zobowiązany. W braku odmiennej umowy powinien on przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Strony w umowie dożywocia mogą jednak ustanowić inny katalog uprawnień i obowiązków.
Prawo dożywocia podlega ujawnieniu w księdze wieczystej.
Z chwilą podpisania umowy o dożywocie zobowiązany staje się pełnoprawnym właścicielem nieruchomości i może nią rozporządzać jak właściciel. Nabywca nieruchomości na podstawie umowy dożywocia może tą nieruchomością sprzedać - lecz wówczas nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.
Ponadto w przypadku zbycia nieruchomości dożywotnik ma prawo domagać się zamiany przysługującego mu prawa na rentę.
Podobnie jak innych służebności osobistych prawo dożywocia jest niezbywalne.
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Z żądaniem zamiany świadczeń objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę może wystąpić każda ze stron umowy dożywocia.
Jeśli zobowiązany z umowy dożywocia nie realizuje ciążących na nim obowiązków (dostarczenie utrzymania, wyżywienia itp.) uprawniony ma prawo wytoczyć przeciwko niemu powództwo o zasądzenie umówionych świadczeń lub o odszkodowanie za nienależyte wykonywanie umowy.
Źródło: www.forum.prawnikow.pl