Zapobieganie kradzieży tożsamości
W Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zostały opublikowane założenia projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to I kwartał 2023 r.
Projektowana regulacja ma na celu wzmożenie ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych jednoznacznie identyfikujących osobę fizyczną. W szczególności dotyczy to ograniczenia skali zjawiska zaciągania na skradzione dane określonego rodzaju zobowiązań finansowych i majątkowych. W sytuacji nieuprawnionego wejścia w posiadanie numeru PESEL osoby (np. fizycznej kradzieży dokumentów, wycieku danych w serwisach internetowych), może być on wykorzystywany w połączeniu z imieniem i nazwiskiem (ewentualnie danymi dotyczącymi wydanego dokumentu tożsamości) do zawierania na jej szkodę m.in. umów kredytów i pożyczek, otwierania rachunków rozliczeniowych, sprzedaży nieruchomości bez zgody właściciela, zakładania na dane fikcyjnej działalności gospodarczej.
Jakie rozwiązania?
Istotą rozwiązań ujętych w projekcie jest umożliwienie osobie (obywatelowi polskiemu lub cudzoziemcowi), której dane dotyczą zastrzeżenia lub cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL za pomocą usługi elektronicznej lub osobiście w siedzibie organu dowolnej gminy.
W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej czynność taką może osobiście podjąć jej kurator lub opiekun, jednakże tylko w urzędzie gminy po wykazaniu uprawnień do działania w imieniu reprezentowanego i zweryfikowaniu tożsamości.
W ramach projektu zostanie utworzony rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, w którym będzie odnotowanie zastrzeżenie i cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL, jak również data dokonania tych czynności. Dzięki przyjętemu rozwiązaniu będzie można uniknąć potencjalnej próby wyłudzenia przez osobę korzystającą z wykradzionej tożsamości.
Osoba fizyczna nie posiadająca dostępu do Internetu albo profilu zaufanego będzie mogła stawić się osobiście w dowolnym urzędzie gminy i po okazaniu dokumentu tożsamości, o którym mowa w projektowanej regulacji, złożyć wniosek o wpisanie w rejestrze zastrzeżenia swojego numeru identyfikacyjnego lub zdjęcie takiego zastrzeżenia.
Ustala się również katalog podmiotów zobligowanych do weryfikacji istnienia zastrzeżenia numeru PESEL pod rygorem braku możliwości dochodzenia roszczeń powstałych np. z zawartej umowy. Jeśli numer PESEL jest zastrzeżony podmiot taki powinien odmówić dokonania czynności. Może ją co prawda zrealizować i umowa taka będzie ważna, ale wyłącznie na swoje ryzyko i bez możliwości dochodzenia roszczeń w stosunku do właściciela danych. Jeśli numer PESEL nie jest zastrzeżony – transakcja może zostać zrealizowana zgodnie z przyjętymi przez strony ustaleniami. Rozwiązanie jest kierowane do wszystkich osób posiadających numer PESEL, które nie zamierzają zaciągać określonego rodzaju zobowiązań w dowolnie wybranym przedziale czasowym. Zastrzeżenie można cofnąć na dowolny czas i później je ponowić. Ilość zastrzeżeń nie będzie ograniczona, natomiast dla celów obrotu gospodarczego oraz dowodowych w mogących zaistnieć sprawach spornych - zgłoszone zastrzeżenie zostanie zarejestrowane w czasie rzeczywistym, a jego cofnięcie - w dniu następującym po zgłoszeniu (niezależnie od tego czy będzie to dzień roboczy czy też ustawowo wolny od pracy). Ponadto, przepisy szczególne będą przewidywały, że w przypadku weryfikacji istnienia zastrzeżenia numeru PESEL, będzie ono widoczne od razu w systemie, natomiast skutki związane z niemożnością dochodzenia roszczeń zostaną wprowadzone od dnia następnego po zastrzeżeniu. Ma to na celu uniknięcie trudności i niedomówień przy ustalaniu dokładnej daty umowy w zestawieniu z zastrzeżeniem – szczególnie w przypadku umów zawieranych na odległość gdzie w rachubę wchodzi np. czas reakcji serwera oraz możliwość dokonywania niektórych operacji w ciągu kilku sekund. Proponowana usługa nie będzie miała wpływu na możliwość prowadzenia działań marketingowych oraz reklamowania swoich usług przez podmioty zobligowane do weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL.