Osoby pełnoletnie, które z powodu naruszenia sprawności organizmu są całkowicie niezdolne do pracy, mogą ubiegać się o rentę socjalną. Świadczenie to może być przyznane na stałe lub na wskazany okres. Wkrótce do renty socjalnej będzie przysługiwać dodatek dopełniający. Od kiedy? Czy będzie waloryzowany?
- Prawo do renty socjalnej
- Kto nie uzyska renty socjalnej
- Uzyskanie renty socjalnej
- Wysokość renty socjalnej
- Dodatek dopełniający do renty socjalnej
Prawo do renty socjalnej
Prawo do renty socjalnej przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- przed ukończeniem 18. roku życia;
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;
- w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS.
Osobom spełniającym warunki do uzyskania renty socjalnej przysługuje stała renta socjalna - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub okresowa renta socjalna - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
O rentę socjalną ubiegać się mogą także cudzoziemcy posiadający kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy", albo mieszkający w Polsce i posiadający:
- zezwolenie na pobyt stały,
- status uchodźcy albo ochrony uzupełniającej,
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego w Unii Europejskiej,
- prawo pobytu lub prawo do stałego pobytu i być obywatelem albo należeć do rodziny obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.
Kto nie uzyska renty socjalnej
Renty socjalnej nie uzyska osoba uprawniona do emerytury. Prawa do tego świadczenia nie mają też osoby uprawnione do:
- uposażenia w stanie spoczynku,
- renty z tytułu niezdolności do pracy,
- renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,
- renty strukturalnej.
Renta socjalna nie przysługuje także osobie uprawnionej do zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Prawa do renty socjalnej nie ma też osoba będąca właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych. Osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej nie przysługuje renta socjalna, jeśli udział tej osoby przekracza 5 ha przeliczeniowych.
Uzyskanie renty socjalnej
Postępowanie w sprawie przyznania renty socjalnej wszczyna ZUS na podstawie wniosku osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub:
- jej przedstawiciela ustawowego,
- opiekuna prawnego;
- kierownika ośrodka pomocy społecznej;
- opiekuna faktycznego;
- innej osoby, której osoba ubiegająca się o rentę dała pisemne pełnomocnictwo.
Wraz z wnioskiem o rentę socjalną należy złożyć:
- zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki osoby ubiegającej się o rentę;
- zaświadczenie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9) wypełnione przez lekarza, pod którego opieką znajduje się wnioskodawca. Lekarz powinien to zaświadczenie wystawić nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia wniosku o ustalenie prawa do renty;
- inną dokumentację medyczną potwierdzającą stan zdrowia (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego), którą można dołączyć na druku OL-9A;
- dokumenty przygotowane przez pracodawcę (jeżeli wnioskodawca jest zatrudniony). Są to zaświadczenie o terminie zawartej umowy i kwocie osiąganego przychodu oraz wywiad zawodowy (na druku OL-10);
- oświadczenie czy jest się właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów.
Decyzję w sprawie przyznania renty socjalnej wydaje i świadczenie to wypłaca jednostka organizacyjna ZUS właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o rentę socjalną.
Wysokość renty socjalnej
Renta socjalna wynosi 100 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.). Od 1 marca 2024 r. wysokość renty socjalnej to 1780,96 zł.
Podwyższenia renty socjalnej dokonuje jednostka organizacyjna ZUS lub organ emerytalno-rentowy. Podwyższenie następuje z urzędu, a jeżeli wypłata renty została wstrzymana - po jej wznowieniu.
Dodatek dopełniający do renty socjalnej
27 września 2024 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw, która umożliwi ubieganie się o dodatek dopełniający. Dodatek dopełniający będzie przysługiwać osobie uprawnionej do renty socjalnej, będącej całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Dodatek będzie przyznawany na wniosek osoby ubiegającej się o ten dodatek lub jej przedstawiciela ustawowego. Dodatek będzie też przyznawany na wniosek innej osoby, kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych.
Nowelizacja zakłada, że dodatek dopełniający będzie przysługiwać w wysokości 2520 zł i będzie wypłacany razem z rentą socjalną. Kwota dodatku dopełniającego będzie corocznie podlegać waloryzacji od dnia 1 marca. Pierwsza wypłata dodatku ma nastąpić w maju 2025 r. w terminach płatności rent socjalnych, z wyrównaniem od 1 stycznia 2025 r. Świadczenie ma trafić do około 130 tys. osób.
10 października 2025 r. senatorowie jednogłośnie opowiedzieli się za nowelizacją ustawy o rencie socjalnej bez poprawek. Nowelizacja czeka teraz na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.
Podstawa prawna
- ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194)
- ustawa z dnia 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw – ustawa czeka na podpis prezydenta