Rzecznik Praw Obywatelskich przygotował raport pt. "Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami przez nauczycieli współorganizujących proces edukacyjny, pomoc nauczyciela oraz asystenta osobistego ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”. Zatem co przysługuje uczniowi z orzeczeniem i jak zmienia się jego sytuacja?
- Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami
- Asystent ucznia ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi
- Ograniczenie liczebności klas i zmniejszenie procentowego udziału uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi w oddziałach klasowych
- Co przysługuje uczniowi z orzeczeniem?
Rodzice dzieci z niepełnosprawnościami mają bardzo trudno. Borykają się na co dzień z wieloma barierami i trudnościami w funkcjonowaniu. Wciąż z ich strony pada wiele wątpliwości i pytań, np. czy szkoła dostaje pieniądze za ucznia z orzeczeniem? Do czego ma prawo uczeń z niepełnosprawnością? Czy dziecko z niepełnosprawnością ma obowiązek szkolny? Konieczne było więc ustalenie zakresu wsparcia, jakiego potrzebują uczniowie z niepełnosprawnościami, aby zapewnić im efektywną realizację prawa do edukacji oraz zidentyfikować trudności i bariery, z którymi się spotykają na co dzień. Rzecznik Praw Obywatelskich przygotował raport pt. "Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami przez nauczycieli współorganizujących proces edukacyjny, pomoc nauczyciela oraz asystenta osobistego ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”.
Należy też podjąć kroki dla promowania współpracy pomiędzy szkołą a rodzicami dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi. Na każdym etapie edukacyjnym należy zapewnić realną możliwość wyboru szkoły przez rodziców uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi oraz na bieżąco konsultować sposób i formy kształcenia ich dziecka. Należy całkowicie wyeliminować przypadki nacisku na rodziców w sprawie wyboru lub zmiany szkoły.
Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami
Rzecznik Praw Obywatelskich przygotował raport pt. "Wsparcie uczniów z niepełnosprawnościami przez nauczycieli współorganizujących proces edukacyjny, pomoc nauczyciela oraz asystenta osobistego ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”. Jak podaje biuro RPO: efektem badania są rekomendacje mające na celu wypracowanie rozwiązań na rzecz uruchomienia wsparcia asystenckiego dla uczniów ze szczególnymi potrzebami w przedszkolach i szkołach, z uwzględnieniem postanowień Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. RPO Marcin Wiącek przekazał raport Minister Edukacji z nadzieją, że umożliwi to podjęcie działań na rzecz poprawy sytuacji tych uczniów. W dniu 10.04.2025 r. biuro RPO poinformowało, że w obszernej odpowiedzi minister edukacji Barbara Nowacka szczegółowo przedstawia działania resortu na rzecz uczniów ze szczególnymi potrzebami.
Asystent ucznia ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi
Konieczne wydaje się systemowe uregulowanie stanowiska asystenta ucznia ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi w sposób podobny jak w przypadku nauczyciela wspomagającego i pomocy nauczyciela. Należałoby skorelować zakres kompetencji asystenta ucznia ze szczególnymi potrzebami zarówno z kompetencjami innych uczestników systemu oświaty (nauczycieli wspomagających oraz pomocy nauczyciela), jak i m.in. z asystentem osobistym osoby z niepełnosprawnością. Powinno też zostać uregulowane wykonywanie czynności pielęgnacyjno-medycznych. Ponadto asystent powinien mieć dostęp do dokumentacji ucznia oraz brać udział w pracach zespołu dokonującego wielospecjalistycznej oceny jego funkcjonowania.
Ograniczenie liczebności klas i zmniejszenie procentowego udziału uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi w oddziałach klasowych
Jak podaje RPO nauczyciele wskazywali, że optymalna liczebność klasy do pracy z uczniami ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi to 12-15 osób. Rzeczywistość jednak wygląda inaczej: rozporządzenie MEiN z 9 marca 2022 r. zwiększył tę liczbę do 29 uczniów. Wskazane byłoby opracowanie mechanizmu, który zapobiegnie tworzeniu klas zbyt licznych i z bardzo wysokim odsetkiem uczniów z orzeczeniami. Za modelowe rozwiązanie można by przyjąć takie konstruowanie składu osobowego klas, by w każdym oddziale było maksymalnie kilkoro uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Co przysługuje uczniowi z orzeczeniem?
Według najnowszych informacji z MEN i RPO uczniowie z niepełnosprawnościami będą lepiej traktowani i będę mieli więcej uprawnień. Wydano w tym zakresie rekomendacje:
- Rekomendacja I: Systemowe uregulowanie stanowiska asystenta ucznia ze SPE.
- Rekomendacja II: Skrócenie czasu oczekiwania na diagnozę.
- Rekomendacja III: Ograniczenie liczebności klas i zmniejszenie procentowego udziału uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w oddziałach klasowych.
- Rekomendacja IV: Podjęcie działań antydyskryminacyjnych w szkołach. Kształtowanie środowiska szkolnego.
- Rekomendacja V: Uelastycznienie systemu wsparcia uczniów z niepełnosprawnością.
- Rekomendacja VI: W programach nauczania nauczycieli powinny znaleźć się zagadnienia dotyczące uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
- Rekomendacja VII: Zapewnienie dostępności architektonicznej szkół oraz potrzebnego wyposażenia.
W najbliższym czasie zobaczymy, w jakim stopniu rekomendacje zostaną zrealizowane.