Pod domem pojawi się nowy (szary) worek na odpady, a gmina skontroluje zawartość worków, co może skutkować wzrostem opłat o nawet 400%

• Czym są odpady komunalne i jakie obowiązują zasady ich segregacji?
• Co roku wyższy poziom recyklingu wymagany od każdej z gmin w Polsce
• Gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu – mogą podnosić mieszkańcom opłaty za gospodarowanie odpadami i nie tylko
• Nieosiąganie wymaganego progu recyklingu = nowy (szary) worek na osobną frakcję odpadów i wzmożone kontrole zawartości worków

Czym są odpady komunalne i jakie obowiązują zasady ich segregacji?

Odpady komunalne – zgodnie z definicją ustawową – stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane.

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – segregacji, czyli selektywnemu zbieraniu odpadów komunalnych w każdej gminie, podlegają co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, jak również – w wyznaczonym przez gminę punkcie selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u): odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony oraz odpady tekstylne i odzieży, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.

Co istotne – rada gminy może w tzw. regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż wyżej wymienione oraz określić wymagania w zakresie selektywnego zbierania tych odpadów.

Na każdym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie jego nieruchomości, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wymaganiami określonymi przez radę gminy w wydanym przez nią regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, a zatem – zbierania odpadów do pojemników lub worków w odpowiednich kolorach. Jaki podział pojemników (lub odpowiednio – worków) służących do zbierania różnego rodzaju odpadów, aktualnie obowiązuje?

Do pojemników / worków w kolorze:

• niebieskim, oznaczonych napisem „papier” – podlegają zbieraniu odpady z papieru, w tym odpady z tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, czyli – opakowania z papieru, karton, katalogi, ulotki, gazety, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki,
• zielonym, oznaczonym napisem „szkło” – podlegają zbieraniu odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, czyli – butelki i słoiki po napojach i żywności (w tym butelki po napojach alkoholowych i olejach roślinnych),
• żółtym, oznaczonym napisem „metale i tworzywa sztuczne” – podlegają zbieraniu odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady z tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, czyli – plastikowe opakowania po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe, aluminiowe i metale kolorowe,
• brązowym, oznaczonym napisem „bio” – podlegają zbieraniu bioodpady, czyli – to co może ulec biodegradacji, a więc odpadki warzywne i owocowe, gałęzie drzew i krzewów, czy skoszona trawa.

Należy również pamiętać, że od początku 2025 r. selektywnej zbiórce podlegają również odpady tekstylne (czyli – tekstylia, odzież i obuwie). Do odpadów tekstylnych nie zostały wydzielone osobne pojemniki / worki w ramach systemu segregacji (ponieważ jest ich zbyt mało), ale na gminie ciąży obowiązek zorganizowania punktów ich zbiórki. Może to być PSZOK lub ustawione przez gminę w tym celu, w wyznaczonych miejscach, pojemniki.

Z kolei od października 2025 roku, warto będzie zwrócić uwagę na opakowania po napojach, które zostaną objęte systemem kaucyjnym, tj. na:

• plastikowe butelki o pojemności do 3 l,
• metalowe puszki o pojemności do 1 l oraz
• szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5.

Będą one warte od 50 groszy do 1 złotówki, a informacja o tym będzie każdorazowo widniała na opakowaniu.

Co roku wyższy poziom recyklingu wymagany od każdej z gmin w Polsce

Zgodnie z art. 3b ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – co roku, począwszy od roku 2021 – każda gmina musi osiągnąć minimalny poziom recyklingu (czyli – poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie danej gminy). Na rok 2025 wynosi on 55% wagowo, co oznacza, że tyle musi wynieść stosunek masy odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i poddanych recyklingowi do całkowitej masy wytworzonych w danej gminie odpadów komunalnych. Do 2035 r. – wskaźnik ten będzie stopniowo wzrastał, aż do osiągnięcia poziomu 65% wagowo.

Jeżeli gmina nie osiągnie wyznaczonego na dany rok poziomu recyklingu – zostanie obciążona karą pieniężną, która obliczana jest jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych na składowisku i brakującej masy odpadów komunalnych wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu recyklingu. Przed upływem terminu, w którym ww. kara ma zostać uiszczona – wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zawieszenie zapłaty ww. kary. Jeżeli WIOŚ przystanie na wniosek gminy – wówczas zobowiązana zostanie ona do podjęcia działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary, czyli – do poprawy poziomu recyklingu. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary – WIOŚ może ją, w drodze decyzji, umorzyć. W przeciwnym wypadku – będzie ona podlegała uiszczeniu przez gminę wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi za okres od jej zawieszenia, do dnia zapłaty.

Gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu – mogą podnosić mieszkańcom opłaty za gospodarowanie odpadami i nie tylko

Nieosiągnięcie przez gminę wymaganych, określonych ustawowo poziomów recyklingu wynika najczęściej z niewłaściwego segregowania odpadów przez jej mieszkańców – w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów, podmiot odbierający te odpady, przyjmuje je bowiem jako odpady niesegregowane (zmieszane), co niekorzystnie wpływa na sumaryczny stosunek masy odpadów komunalnych poddanych recyklingowi do masy wszystkich odpadów wytworzonych w danej gminie. W takich sytuacjach, gmina nie jest jednak bezradna wobec swoich mieszkańców i w razie niewywiązywania się przez nich z obowiązku segregacji odpadów – na podstawie powiadomienia podmiotu przyjmującego odpady o niewłaściwej segregacji – może wszcząć wobec nich postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, które to może zakończyć się wydaniem przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta decyzji podwyższającej tę opłatę nawet 4-krotnie, a co najmniej – 2-krotnie (za miesiąc lub miesiące, w których nie wywiązano się z obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych).

Gmina może zatem podwyższyć opłatę za gospodarowanie odpadami, nawet do 200-400% standardowej stawki, dla nieruchomości, na której odpady nie są właściwie segregowane. To jednak nie jedyne środki zaradcze, jakie może podjąć gmina, celem poprawy wymaganych poziomów recyklingu. Jak zostało już wspomniane powyżej – rada gminy może również (w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy) np. wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska. Tak też, w ostatnim czasie, uczyniła jedna z gmin w Polsce.

Nieosiąganie wymaganego progu recyklingu = nowy (szary) worek na osobną frakcję odpadów i wzmożone kontrole zawartości worków

Z nieosiąganiem wymaganego progów przygotowania odpadów do ponownego użycia i recyklingu, który obowiązuje na rok 2025, zmaga się jedna z gmin w Polsce, a mianowicie – gmina miejska Lubaczów, która podkreśla, że – aby osiągnąć odpowiednie ilości oddanych odpadów do ponownego użycia i recyklingu „niezbędna jest do tego prawidłowa segregacja wytworzonych odpadów u tzw. źródła, czyli na naszych nieruchomościach”.

Tymczasem – podczas zbiórki odpadów biodegradowalnych, na terenie gminy Lubaczów – odnotowywane są liczne nieprawidłowości związane z jakością oddawanych odpadów, przez co firma odbierająca odpady musi kwalifikować je jako odpady zmieszane (niesegregowane), co jest równoznaczne z tym, że – nie mogą one zostać poddane ponownemu użyciu i recyklingowi.

– „Główna nieprawidłowość jaka występowała w pojemnikach brązowych przeznaczonych na odpady bio, to odpady takie jak materiały opakowaniowe, czyli m.in. worki i reklamówki, w których pakowane były odpady – nie tylko biodegradowalne. W pojemnikach występowały odpady zmieszane oraz tekstylia.

Odpady biodegradowalne należy wrzucić bezpośrednio do pojemnika, a zabrudzoną reklamówkę do odpadów zmieszanych, jako odpad zanieczyszczony.

Inne wyselekcjonowane pojemniki, oznaczone dla odpowiednich frakcji odpadów, również zawierały odpady, które nie powinny znajdować się w tych pojemnikach.” – wylicza gmina i na potwierdzenie powyższego, załącza dokumentację fotograficzną dostarczoną przez podmiot odbierający odpady:

W związku ze stwierdzonymi już kilkukrotnie nieprawidłowościami w selektywnym zbieraniu odpadów – gmina Lubaczów zdecydowała się na podjęcie środków zaradczych, które mają pomóc w osiągnięciu wymaganych poziomów recyklingu, a tym samym – pozwolić gminie na uniknięcie odpowiedzialności wynikającej z ich nieosiągnięcia. Jednym z takich działań jest – wyodrębnienie, od 1 lipca br., osobnej frakcji dla odpadów komunalnych, jaką jest popiół z palenisk domowych, takich jak kominki czy piece. W celu zbierania powyższej kategorii odpadów – jak informuje gmina – każdy mieszkaniec domu jednorodzinnego został zaopatrzony w worki koloru szarego, w których w ramach opłaty za odpady komunalne może oddać podczas zbiórki zgodnie z harmonogramem popiół, bez konieczności zwiększania ilości odpadów (niesegregowanych) zmieszanych.

– „Mimo iż okres grzewczy w Polsce trwa od października do kwietnia to odbiór prowadzony jest przez cały rok, 2 razy w miesiącu. Warto pamiętać, że popiół musi być zimny przed wrzuceniem do pojemnika lub worka, ale nie należy go zalewać wodą czy innymi płynami. Dlaczego zdecydowano się na wyodrębnienie frakcji? Zmniejszy to ilość odpadów (niesegregowanych) zmieszanych, która z roku na rok w Gminie Miejskiej Lubaczów jest coraz większa, co skutkuje problemem w osiągnieciu poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, a ten na rok 2025 wynosi aż 55% całej wagi wytworzonych odpadów na terenie gminy. Zbieranie popiołu jako osobnej frakcji daje możliwość recyklingu i ponownego wykorzystania, w związku z tym, że popiół drzewny, szczególnie ten z czystego spalania, może być używany jako nawóz w ogrodzie, wzbogacający glebę w potas, fosfor i wapń.” – wyjaśnia gmina i zachęca swoich mieszkańców do poddawania odpadów selektywnemu zbieraniu, zgodnie z nowymi zasadami hasłem – „Okaż kulturę. Chroń swój budżet i naturę!”

Jednocześnie – gmina zaznaczyła, że cały czas trwają kontrole w zakresie prawidłowego wywiązywania przez mieszkańców z obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych zarówno na nieruchomościach jednorodzinnych, jak i wielorodzinnych. Nieprawidłowa segregacja lub jej brak jest natomiast równoznaczny z koniecznością rozpoczęcia postępowania administracyjnego dążącego do wydania decyzji o podwyższonej wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami (która to – jak już zostało wspomniane powyżej – może zostać podwyższona o nawet 400%).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733)
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2021 r., poz. 906)