Czym jest produkt
Produktem jest rzecz ruchoma. Może być ona nowa albo używana. Cechy charakterystyczne to:
- nadaje się do użytku konsumentów lub istnieje prawdopodobieństwo, że może być używana przez konsumentów, nawet jeżeli nie była dla nich przeznaczona;
- jest dostarczana lub udostępniana przez producenta lub dystrybutora, może być dostarczany również w ramach świadczenia usługi.
Za produkt nie można natomiast uznać antyków albo wymagającej naprawy lub regeneracji przed użyciem, jeżeli konsument został poinformowany o tych właściwościach.
Kiedy mamy do czynienia z produktem bezpiecznym
Produktem bezpiecznym to jest produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.
Oceniając czy rzecz ma cechy produktu bezpiecznego należy wziąć pod uwagę kilka okoliczności. Przede wszystkim uwzględnia się:
- cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia, również – w zależności od potrzeb - instrukcję instalacji i konserwacji;
- oddziaływanie na inne produkty, jeżeli będzie używany łącznie z innymi produktami;
- wygląd produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu;
- kategorie konsumentów, którzy mogą być narażeni na niebezpieczeństwo w skutek używania produktu (szczególnie dzieci oraz osoby starsze).
Zobacz też: Kto odpowiada za produkt niebezpieczny
Kto to jest producent
Za producenta uznaje się przedsiębiorcę, wykonującego swoją działalność zawodową lub gospodarczą w Polsce lub w Unii Europejskiej. Mianem producenta będzie określona również osoba, która jest wytwórcą i umieszcza na produkcie lub dołącza do niego informacje o swoim nazwisku, nazwie, znaku towarowym albo inne odróżniające oznaczenie, a także osoba, która zajmuje się naprawą lub regeneracją produktów.
Następna kategoria podmiotów uznawanych za producenta, to przedstawiciel wytwórcy, a jeżeli nie ma takiego, to importer produktu.
Ostatnią kategorią jest przedsiębiorca biorący udział w procesie dostarczania lub udostępniania produktu, jeżeli jego działanie może wpływać na właściwości produktu związane z jego bezpieczeństwem.
Głównymi obowiązkami producenta jest wprowadzanie na rynek produktów, chodzi tylko o bezpieczne produkty oraz przekazywanie konsumentom informacji w języku polskim o wszelkich zagrożeniach, jakie mogą zaistnieć podczas użytkowania produktów.
Zobacz też: Czy można reklamować produkt niebezpieczny
Czy istnieje nadzór nad bezpieczeństwem produktów
Ze względu na masowy charakter dostarczania różnego rodzaju produktów do konsumentów, muszą istnieć wymagania co do sprawdzania ich bezpieczeństwa i prowadzenia nadzoru. Organem powołanym m.in. do nadzorowania ogólnego bezpieczeństwa produktów jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Natomiast organem prowadzącym kontrole w zakresie wymogów bezpieczeństwa oraz nadzór nad prawidłowym oznakowaniem produktów sprawuje Inspekcja Handlowa.
W ramach nadzoru nad bezpieczeństwem produktu prowadzony jest tzw. rejestr produktów niebezpiecznych, gdzie wpisywane są informacje o rzeczach, które zagrażają życiu lub zdrowiu ich odbiorców, czyli klientów. Mogą one być dokonane na czas określony.
Zobacz serwis: Reklamacja
Kompetencje organów nadzorujących
W przypadku, gdy zostanie wprowadzony na rynek produkt nie spełniający wymagań bezpieczeństwa, Prezes UOKIK ma prawo:
- zażądać od producenta informacji o zagrożeniach dotyczących produktu oraz informacji o możliwych do pojęcia środków ostrożności,
- poddać produkt badaniu w laboratorium,
- nakazać podanie do publicznej wiadomości ostrzeżeń,
- zobowiązać producenta do udzielenia konsumentom odpowiednich informacji o produkcie,
- nakazać producentowi zapewnienie zgodności produktu z wymaganiami bezpieczeństwa,
- nakazać wycofanie produktu z obrotu lub podjęcie działań zmierzających do odkupienia produktu od osób, które faktycznie nim władają,
- nakazać zniszczenie produktu, jeżeli jest to jedyny sposób na pozbycie się niebezpieczeństwa.
Jakie prawa mają konsumenci
W przypadku, gdy konsument poniesie szkodę w związku z użytkowaniem konkretnej rzeczy, ma prawo wystąpić do jego producenta o naprawienie szkody. Wynika to przepisów Kodeksy cywilnego, gdzie definicja produktu niebezpiecznego jest nieco szersza.
Produktem niebezpiecznym jest rzecz ruchoma, w tym zwierzęta i energia elektryczna, nie zapewniająca bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O jego bezpieczeństwie decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony.
Na podstawie tych przepisów producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany. Roszczenie o naprawienie szkody na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem. Odszkodowanie na tej podstawie nie przysługuje również w przypadku, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO
Ten tryb dochodzenia roszczeń nie wyłącza możliwości domagania się odszkodowania na zasadach ogólnych, czyli naprawienia szkody wynikające z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.
Zobacz też: Sprzedaż towarów
W dochodzeniu odszkodowania konieczne jest złożenie pozwu do sądu powszechnego. Konsument nie musi udowadniać winy przedsiębiorcy, konieczne jest natomiast wykazanie związku między poniesioną szkodą i faktem, że produkt był niebezpieczny.
Informacje o produkcie niebezpiecznym można również przekazać do UOKIK lub Inspekcji Handlowej. Mogą być one podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego, które prowadzi Prezes UOKIK. Stroną w tej sprawie jest producent lub dystrybutor, który nie dopełnił obowiązku odnośnie wymagań bezpieczeństwa produktów.
Szukając informacji o produktach niebezpiecznych wycofanych z rynków innych niż polski, można również sięgnąć do systemu europejskiego RAPEX
Kary dla przedsiębiorców
Podmiot, który wprowadza na rynek produkty niebezpieczne podlega surowym sankcjom. Oprócz wcześniej wskazanego wpisu do rejestru produktów niebezpiecznych grozi za to kara grzywny albo nawet pozbawienia wolności.