W pierwszej kolejności należy podkreślić, że umieszczenie osoby starszej w domu pomocy może nastąpić po uzyskaniu jej zgody lub zgody jej przedstawiciela ustawowego. Natomiast w myśl art. 54. ust. 4 Ustawy o pomocy społecznej w przypadku gdy osoba, która bezwzględnie wymaga pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub już po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora. W takim przypadku to sad opiekuńczy decyduje o umieszczeniu osoby starszej w takim ośrodku.
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne
Tryb umieszczenia osoby starszej w domu opieki przewiduje również ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego, która w art. 38 stanowi, że „Osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej.” Jeżeli jednak brak jest takiej zgody, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy. Również w przypadku, gdy dana osoba we względu na swój stan psychiczny nie jest w stanie wyrazić zgody na skierowanie do domu pomocy społecznej pomimo faktu, iż istnieje taka potrzeba to sąd opiekuńczy jest właściwy do wydania takiej decyzji. Z wnioskiem o umieszczenie takiej osoby w domu opieki społecznej może wystąpić również kierownik szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywająca w nim osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu.
Zobacz serwis: Pomoc społeczna
Ponadto w myśl art. 45 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w sprawach dotyczących umieszczenia w domu pomocy społecznej rozprawa powinna się odbyć nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku ośrodka pomocy społecznej o wydanie orzeczenia kierującego do domu pomocy społecznej. Natomiast przed wydaniem decyzji sąd jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów. Biegłym nie może być osoba, która uczestniczyła w podjęciu decyzji o przyjęciu do szpitala lub odmowie wypisania osoby chorej psychicznie ze szpitala psychiatrycznego. Ustawa przewiduje także, że jeśli osoba psychicznie chora, która ma być poddana badaniu przez biegłego, odmawia stawienia się w publicznym zakładzie psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub w inny sposób uchyla się od tego badania, sąd może zarządzić doprowadzenie tej osoby do publicznego zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej przez policję. Doprowadzenie przez policję następuje w obecności lekarza lub pielęgniarki publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Sąd także może ustanowić dla osoby, której postępowanie dotyczy bezpośrednio, adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny.
Artur Stosio
Adwokat
Kancelaria Radców Prawnych Marek Zdanowicz i Wspólnicy Sp. k.