Przepisy dotyczące wyłączenia biegłego są bardzo istotne z uwagi na fakt, iż biegły jako specjalista w danej dziedzinie - dzielący się swoją wiedzą z sądem - nieraz ma decydujący wpływ na końcową treść wyroku. Dlatego tak ważne jest, aby biegły ten był obiektywny i nie opowiadał się po żadnej ze stron procesu aby nawet nie otaczała go aura podejrzeń o stronniczość.
Zgodnie z treścią przepisów kodeksu postępowania karnego biegłymi w sprawie nie mogą być następujące osoby:
- duchowni i adwokaci (odpowiednio w zakresie tajemnicy spowiedzi i tzw. tajemnicy adwokackiej związanej z udzieleniem porady prawnej klientowi lub prowadzenia jego sprawy);
- osoby najbliższe dla oskarżonego;
- osoby pozostające z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym;
- osoby powołane w sprawie w charakterze świadków.
Zobacz: Środki zabezpieczające
Do wyłączenia biegłych stosuje się również odpowiednio przepisy dotyczące wyłączenia sędziego, a konkretnie wyłączenie biegłego powodują następujące okoliczności:
- okoliczność, kiedy sprawa dotyczy biegłego bezpośrednio, np., gdy biegły jest pokrzywdzonym, bądź też oskarżonym w sprawie, w której ma być powołany. Zgodnie z rzymską paremią: Nemo iudex in sua causa (nikt nie może być sędzią we własnej sprawie).
- okoliczność, kiedy dany biegły jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób. (należy tu poczynić uwagę, iż przez wspólne pożycie rozumie się również pożycie w związku konkubinatu)
- Okoliczność, kiedy dany biegły jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli, np. taką osobą może być zięć, szwagier.
- Okoliczność, kiedy biegły brał już udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
- Okoliczność, kiedy to biegły brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone (czyli gdy kiedyś był sędzią w sprawie).
Co z wydaną opinią?
Należy wskazać, iż zgodnie z art. 196 §2 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli ujawnią się przyczyny wyłączenia biegłego, to wydana przez niego opinia nie stanowi dowodu, a na miejsce biegłego wyłączonego powołuje się innego biegłego. Wskazana opinia zostaje jednak (zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego) w aktach sprawy.
Na marginesie należy podkreślić, iż nowego biegłego w sprawie powołuje się również, jeżeli w toku postępowania ujawni się ujawnią się powody osłabiające zaufanie do wiedzy biegłego lub (jak to określa ustawa)-„inne ważne powody”.
Zobacz serwis: Wykroczenia