Zmiany w środkach zaskarżenia
Ostatnia nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 3 maja 2012 r. wprowadziła zmiany także w zakresie środków zaskarżenia. Za najważniejszą należy uznać wprowadzenie do Kodeksu postępowania cywilnego novum w postaci możliwości zaskarżenia rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania.
Zgodnie z art. 3941 § 11 kodeksu postępowania cywilnego na rozstrzygnięcia sądu odwoławczego uchylające wyrok wydany w pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpatrzenia w pierwszej instancji będzie przysługiwało zażalenie do Sądu Najwyższego.
Powyższa zmiana wynika z zaobserwowanego niepożądanego nadużywania przez sądy II instancji instytucji uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia. Co do zasady instancja odwoławcza powinna rozstrzygać merytorycznie. Wydawany w II instancji wyrok powinien kończyć spór między stronami. Niezależnie od tego, zgodnie z art. 368 § 4 kodeksu postępowaniu cywilnego w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania w całości, sąd odwoławczy może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.
W praktyce takie orzeczenie oznacza znaczące wydłużenie całego toku sprawy. Wobec trudności w określeniu czym jest „nierozpoznanie istoty sprawy” wiele orzeczeń miało dyskusyjny charakter.
Kontrola Sądu Najwyższego
Zmiany wprowadzone dają stronom postępowanie zażalenia takiego orzeczenia do Sądu Najwyższego. W praktyce orzeczenie sądu odwoławczego uchylające zaskarżony wyrok będzie podlegać kontroli ze strony SN. W zamierzeniach ustawodawcy ma to zdopingować sądy II instancji do ograniczenia w korzystaniu z tej instytucji.
Prawnik.pl poleca: Zmiany w KPC 2012
Do jakich spraw?
Istotne znaczenie w tej kwestii mają tzw. przepisy intertemporalne, które określają od kiedy i do jakich spraw będą miały zastosowanie nowe przepisy, a do jakich obowiązują jeszcze stare.
W tej mierze znaczenie ma art. 9 ust. 6 ustawy nowelizujące kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z jego treścią nowe zasady odnośnie zażalenia orzeczenia sądu drugiej instancji dotyczą spraw, w których zaskarżone orzeczenie zostało wydane po wejściu w życie ustawy, tj. po 3 maja.
Orzeczeni sądu II instancji z 30 kwietnia 2012 r. uchylające zaskarżony wyrok i zwracające sprawę do I instancji nie będzie podlegało zaskarżeniu. Identyczne orzeczenie z dnia 8 maja 2012 r. może być już zażalone.