Zasady kontaktów z tymczasowo aresztowanym
W praktyce zastosowanie tymczasowego aresztowania następuje niespodziewanie. Dla rodziny zatrzymanego jest to często szok oraz niezwłoczne próby podjęcia kontaktu z zatrzymanym. Często zdarza się jednak, że brak wiedzy co do procedur powoduje przedłużanie się czasu oczekiwania na możliwość porozumienia się z osadzonym. W tej sytuacji pamiętać należy, że prawo skazanego do kontaktu ze światem zewnętrznym nie jest prawem bezwzględnym, nie mogącym podlegać ograniczeniom.
Widzenia
Podstawowym sposobem kontaktowania się osób zatrzymanych ze światem zewnętrznym są widzenia. Osoba, która ma zamiar zobaczyć się z osadzonym musi najpierw uzyskać zgodę organu, do którego dyspozycji pozostaje. W zależności od etapu postępowania karnego może to być prokurator albo sąd.
Jednak, gdy tymczasowo aresztowany pozostaje do dyspozycji kilku organów, wymagana jest zgoda na widzenie każdego z nich, chyba że organy te zarządzą inaczej. Zarządzenie o udzieleniu widzenia nie wymaga uzasadnienia, ponieważ nie podlega zaskarżeniu. Uzasadnienia wymaga natomiast zarządzenie sędziego o odmowie udzielenia widzenia, gdyż tymczasowo aresztowanemu przysługuje na takie zarządzenie skarga.
Zobacz również serwis: Areszt tymczasowy
Widzenia odbywają się pod nadzorem funkcjonariusza Służby Więziennej w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt tymczasowo aresztowanego z osobą odwiedzającą. Od tej zasady prawo wykonawcze przewiduje wyjątki. Organ, do którego dyspozycji pozostaje zatrzymany może wydać zezwolenie na widzenie umożliwiające bezpośredni kontakt tymczasowego z osobą odwiedzającą. Wtedy osadzony może spożywać artykuły żywnościowe i napoje zakupione przez osoby odwiedzające na terenie aresztu śledczego. Zawsze jednak osoba odwiedzająca może zażądać, by widzenie odbywało się w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt.
Zgodnie z paragrafem 23 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania z 25 sierpnia 2003 r., (Dz.U. Nr 152, poz. 1494) widzenie trwa 60 minut. W uzasadnionych przypadkach dyrektor może indywidualnie zezwolić na przedłużenie czasu widzenia lub udzielenie tymczasowo aresztowanemu więcej niż jednego widzenia w tym samym dniu. W widzeniu mogą uczestniczyć nie więcej niż dwie osoby pełnoletnie. Liczba osób niepełnoletnich posiadających wymaganą zgodę na widzenie nie podlega ograniczeniu, z tym że osoby do lat 15 mogą korzystać z widzeń tylko pod opieką osób pełnoletnich posiadających zgodę na widzenie.
W razie naruszenia przez skazanego lub osobę go odwiedzającą ustalonych zasad odbywania widzenia, może być ono przerwane lub zakończone przed czasem.
Widzenie z obrońcą
Większą swobodę w kontaktach z tymczasowo aresztowanym ma jego obrońca. Musi on jednak uzyskać każdorazowo zgodę na widzenia organu do którego dyspozycji pozostaje osadzony. Organ ten, co do zasady, nie może wydania takiej zgody odmówić.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
Spotkanie obrońcy z tymczasowo aresztowanym, również co do zasady, odbywać się powinno bez obecności innych osób. Możliwość ograniczenia swobody kontaktów tymczasowo aresztowanego z jego obrońcą wprowadza art. 73 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z jego treścią w postępowaniu przygotowawczym prokurator udzielając zezwolenia na porozumiewanie się może w szczególnie uzasadnionym wypadku zastrzec, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona. W tym czasie prokurator może także zastrzec kontrolę korespondencji pomiędzy podejrzanym, a jego obrońcą.
Inne sposoby kontaktów
Tymczasowo aresztowany nie może korzystać z aparatu telefonicznego oraz innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej.
Kodeks karny wykonawczy reguluje także sposób korespondencyjnego kontaktowania się tymczasowo aresztowanego ze światem zewnętrznym. Korespondencja tymczasowo aresztowanego podlega zatrzymaniu, cenzurze lub nadzorowi organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, chyba że organ ten zarządzi inaczej. W wypadku gdy tymczasowo aresztowany pozostaje do dyspozycji kilku organów, jego korespondencję przesyła się temu organowi, którego postanowienie wprowadzono do wykonania jako pierwsze, chyba że organy te zarządzą inaczej.
Korespondencję tymczasowo aresztowanego, w tym także korespondencję z organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka, z Rzecznikiem Praw Obywatelskich oraz z organami państwowymi i samorządowymi, przesyła się adresatowi za pośrednictwem organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje.