Rząd podwyższa wysokość zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł. Wprowadza jednocześnie nowość w postaci powiązania zasiłku pogrzebowego (7000 zł) z zasiłkiem celowym (do 2000 zł). Ta nowość nie podoba się gminom.
Bo gminy obawiają się, że nie dostaną na to zadanie pieniędzy od rządu.
Wszystkie te zmiany są na etapie projektu nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (a więc tuż przed posiedzeniem rządu). Samorządy na pewno będą naciskały na rząd, aby zmienił ten projekt i zapisał w nim zasady przekazywania im środków na wypłaty zasiłku celowego do 2000 zł. Czy się to im uda, przekonamy się w najbliższych miesiącach.
Przykładem takiego nacisku jest poniższe stanowisko Związku Powiatów Polskich (PFD do ściągnięcia):
ZPP protestował także co do zmian w specjalnym zasiłku celowym (też w kontekście zasiłku pogrzebowego i jego podwyżki do 7000 zł), o czym Infor.pl informował w poniższym artykule:
Podwyżka zasiłku pogrzebowego z 4000 zł (od 2011 r.) do 7000 zł (2024 r.)
Wszyscy już wiemy, że nowa wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 7000 zł (podwyżka z 4000 zł wypłacanych bez żadnej waloryzacji od 2011 r.!). Rząd zrealizował obietnicę wyborczą dostosowania wysokości zasiłku pogrzebowego do rzeczywistych kosztów pogrzebu. Zrobił jednak coś więcej i wprowadzi możliwość wypłaty dodatkowego zasiłku celowego.
Chodzi tutaj o następujące szczególne sytuacje:
Sytuacja szczególna 1 - wypłata do 2000 zł (bez 7000 zł z zasiłku pogrzebowego)
Koszty pogrzebu poniosła osoba, która nie ma prawa do zasiłku pogrzebowego. Taka sytuacja zdarza się, gdy umiera osoba samotna i ktoś opiekujący się nią przed śmiercią "bierze na siebie" koszt pogrzebu. Nie ogląda się na gminę (to jej obowiązek w takiej sytuacji). Wtedy ma prawo złożyć wniosek w gminie o wypłatę zasiłku celowego w kwocie do 2000 zł. Ta osoba musi wykazać, że poniosła „uzasadnione i udokumentowane koszty pogrzebu”.
Sytuacja szczególna 2 - wypłata do 9000 zł (7000 zł + 2000 zł)
Zasiłek celowy w kwocie do 2000 zł wypłaci gmina osobie, która już otrzymała zasiłek pogrzebowy 7000 zł, ale koszty pogrzebu okazały się wyższe. Przepis w projekcie ustawy wskazuje, że chodzi o „nadzwyczajne, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego, koszty.” Przykładem takiej sytuacji jest koszt transportu zwłok z zagranicy do Polski.
UWAGA! Takim kosztem nie jest wysoka wycena kosztów pogrzebu przez firmę świadczącą usługi organizacji pogrzebu. Nie można złożyć wniosku o zasiłek celowy bo rodzina otrzymała fakturę od firmy pogrzebowej na 15 000 zł za typowy pogrzeb, ale przeprowadzony w sposób okazały. Nie jest to wydatek mający charakter „nadzwyczajny”.
Zasiłek celowy do 2000 zł - kluczowe słowo „może”
W proponowanych przepisach jest użyte słowo może: „Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1, w kwocie do 2000 zł na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu może być przyznany osobie (…)”.
Oznacza to, że decyzja o przyznaniu zasiłku celowego jest uznaniowa (w odróżnieniu od decyzji o przyznaniu zasiłku pogrzebowego). Gmina – w obecnej wersji przepisów – może w wielu sytuacjach odmówić wypłaty zasiłku celowego w planowanej przez rząd kwocie do 2000 zł. Trzeba też zainwestować czas w rozgryzienie przepisów, odpowiednich kazusów i napisanie wniosku.
Podstawa prawna dla zasiłku celowego do 2000 zł
Art. 6 ustawy projektu ustawy nowelizującej, który obecnie brzmi:
W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901, 1693, 1938 i 2760) w art. 40 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1, w kwocie do 2000 zł na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu może być przyznany osobie, która pokryła koszty pogrzebu, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy albo jeśli osoba, która pokryła koszty pogrzebu jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i poniosła w związku z pogrzebem nadzwyczajne, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego, koszty.”