Benzyna - 11,61 [zł/l], olej napędowy - 11,76 [zł/l], LPG - 7,82 [zł/l], gaz - 658,69 [zł/MWh], węgiel - 6392 [zł/t]. Koszt ogrzewania dla przeciętnej polskiej rodziny wzrośnie o 24 018 zł

• Czym jest Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS)?
• Nowy unijny system [ETS-2] będzie miał znaczący wpływ na koszty życia Polaków
• Skumulowany dodatkowy koszt ETS-2 dla przeciętnej polskiej rodziny
• Kiedy nowy system ETS-2 wejdzie w życie? Na jakim etapie są aktualnie prace implementujące go do polskiego porządku prawnego?
• Zielony ład – kompleksowa reforma funkcjonowania Unii Europejskiej, a nie tylko zmiany związane z klimatem oraz środowiskiem

Czym jest Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji (ETS)?

Ustanowiony na mocy dyrektywy 2003/87/WE, Unijny System Handlu Uprawnieniami do Emisji stanowi kluczowe narzędzie, służące redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jest to sposób na zachęcenie przedsiębiorstw, do produkcji w instalacjach, które częściowo redukują lub całkowicie eliminują emisję gazów cieplarnianych. Obecny, czwarty etap systemu ETS zakłada ograniczenie do 2030 r. emisji netto gazów cieplarnianych w całej gospodarce Unii o co najmniej 62% w porównaniu z poziomem z 2005 r. System ma zastosowanie do:

• elektrowni,
• wielu różnych energochłonnych sektorów przemysłu,
• lotów na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz lotów do Szwajcarii,
• transportu morskiego,
• emisji:
• • dwutlenku węgla,
  • podtlenku azotu,
  • perfluorowęglowodorów,
  • metanu.

System oparty jest na jasnej zasadzie - zanieczyszczający płaci. Przedsiębiorcy muszą posiadać uprawnienia do emisji każdej tony gazów cieplarnianych. Uprawnienia te (EU Allowances) uzyskiwane są za darmo - w ramach określonych limitów przyznawanym poszczególnym państwom, lub nabywane na aukcjach, gdzie 1 EUA = prawo do emisji 1 tony gazów cieplarnianych. Zyski ze sprzedaży zasilają fundusze państwa które organizuje daną aukcję. Aktualna cena emisji jednej tony CO2 wynosi około 66 EUR¹.

Nowy unijny system [ETS-2] będzie miał znaczący wpływ na koszty życia Polaków

W maju 2023 r. ustanowiono nowy, odrębny system handlu uprawnieniami do emisji - ETS-2, obejmujący budynki, transport drogowy i paliwa dla innych sektorów, związanych z działalnością przemysłową, nieobjętą istniejącym systemem handlu uprawnieniami do emisji. W praktyce oznacza to, że nowy system obejmie opłatami paliwa używane w transporcie drogowym i ogrzewaniu budynków (wszystkie budynki publiczne i prywatne - mieszkalne, usługowe, handlowe i przemysłowe poniżej dotychczasowego progu włączenia do EU ETS). Polska jest jednym z krajów, którego obywatele najdotkliwiej odczują uruchomienie ETS-2 - czytamy w raporcie Wandy Buk i Marcina Izdebskiego². Ze względów klimatycznych, należymy do grona państw z zapotrzebowaniem na ciepło przekraczającym średnią unijną. Mamy też najwyższe w Europie wykorzystanie węgla, będącego najbardziej emisyjnym paliwem do ogrzewania budynków mieszkalnych. Najwyższe koszty systemu ETS-2 będą ponosili mieszkańcy najstarszych, nieocieplonych budynków jednorodzinnych. Wzrost kosztów nabycia paliw transportowych dotknie gospodarstwa domowe zarówno bezpośrednio, gdy tankują samochód, jak również pośrednio. Pośredni wpływ będzie dotyczył zwiększonych kosztów usług transportowych. Prognozowany wzrosty cen paliw prezentuje się następująco:

• cena gazu [zł/MWh]
• • wzrost o 47,11 zł do 2030 r.
  • wzrost o 248,39 zł do 2040 r.
  • wzrost o 419,69 zł do 2050 r.
• cena tony węgla [zł/t]
• • wzrost o 560 zł do 2030 r.
  • wzrost o 2954 zł do 2040 r.
  • wzrost o 4992 zł do 2050 r.
• dodatkowy koszt netto paliw transportowych będzie się zwiększał następująco [zł/l]
• • diesel
  • • wzrost o 0,65 zł do 2030 r.
    • wzrost o 3,41 zł do 2040 r.
    • wzrost o 5,77 zł do 2050 r.
  • benzyna
  • • wzrost o 0,54 zł do 2030 r.
    • wzrost o 2,84 zł do 2040 r.
    • wzrost o 4,80 zł do 2050 r.
  • LPG
  • • wzrost o 0,38 zł do 2030 r.
    • wzrost o 1,99 zł do 2040 r.
    • wzrost o 4,80 zł do 2050 r.
• dodatkowy roczny koszt netto ogrzewania budynku, o przeciętnym zużyciu węgla do celów grzewczych, o powierzchni 100 m2
• • wzrost o 1905 zł do 2030 r.
  • wzrost o 16 973 zł do 2050 r.
• dodatkowy roczny koszt netto ogrzewania budynku, o przeciętnym zużyciu gazu ziemnego do celów grzewczych, o powierzchni 100 m2
• • wzrost o 551 zł do 2030 r.
  • wzrost o 4910 do 2050 r.

Skumulowany dodatkowy koszt ETS-2 dla przeciętnej polskiej rodziny

Na potrzeby raportu, twórcy przyjęli następujące założenia:

• powierzchnia mieszkania 75m2
• liczba osób w gospodarstwie domowym 2,9
• roczne zużycie ciepłej wody 53 m3
• roczne zużycie gazu do gotowania posiłków 2 400 kWh
• liczba aut na 1 mieszkańca 0,701
• średni roczny przebieg auta 13 323 km
• średnie roczne zużycie paliwa 7,71 l/km
• zużycie węgla na cele grzewcze 34 kg/m2
• zużycie gazu na cele grzewcze 117 kWh/m2

Biorąc pod uwagę powyższe założenia, dodatkowe koszty dla przeciętnej polskiej rodziny prezentują się następująco:

• dodatkowy koszt netto ponoszony przez przeciętną rodzinę [do ogrzewania mieszkania, podgrzewania ciepłej wody oraz gotowania posiłków – użyty gaz ziemny]
• • wzrost o 145 zł do 2030 r.
  • wzrost o 9647 zł do 2040 r.
  • wzrost o 16 346 zł do 2050 r.
• dodatkowy koszt netto ponoszony przez przeciętną rodzinę [do ogrzewania mieszkania, podgrzewania ciepłej wody oraz gotowania posiłków – użyty węgiel]]
• • wzrost o 2985 zł do 2030 r.
  • wzrost o 25 738 zł do 2040 r.
  • wzrost o 26 592 zł do 2050 r.

Należy podkreślić, iż nowy system będzie działał na tych samych zasadach w każdym państwie członkowskim - pomimo różnic zarobkowych, gospodarczych lub klimatycznych (państwa na południu Europy, ze względu na swoje położenie geograficzne oraz klimat, zużywają znacznie mniej paliwa do ogrzewania - w przeciwieństwie do Polski).

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią raportu: LINK.

Kiedy nowy system ETS-2 wejdzie w życie? Na jakim etapie są aktualnie prace implementujące go do polskiego porządku prawnego?

Aktualnie, w Ministerstwie Klimatu i Środowiska trwają prace nad implementacją systemu ETS-2 do prawodawstwa krajowego oraz opracowaniem szczegółowych rozwiązań związanych z różną specyfiką surowców. Obecny rząd musi wdrożyć obowiązujące prawo UE, ponieważ transpozycja dyrektywy jest obowiązkiem państwa członkowskiego, a jej brak jest zagrożony nałożeniem kar finansowych. Jak informował Krzysztof Bolesta (Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska) - przedłużające się prace nad implementacją są spowodowane skomplikowanym charakterem wprowadzanych zmian oraz szeregiem kompleksowych regulacji dotykających wielu sektorów. System ma wejść w życie w 2027 r.

Zielony ład – kompleksowa reforma funkcjonowania Unii Europejskiej, a nie tylko zmiany związane z klimatem oraz środowiskiem

Zmiany w systemie UE ETS stanowią jeden z elementów stawiania czoła wyzwaniom związanym z klimatem w ramach „zielonego ładu”. Europejski Zielony Ład to głoszona 11 grudnia 2019 r. inicjatywa przewodniczącej komisji Ursuli von der Leyen. Jest to zestaw wzajemnie wzmacniających się środków i inicjatyw służących osiągnięciu neutralności klimatycznej w UE do 2050 r. Jednym z wyzwań jest ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 °C powyżej poziomu przedindustrialnego. W swoim zakresie, zielony ład wykracza poza sprawy związane ściśle z klimatem. Określono w nim również nową strategię na rzecz wzrostu, mającą na celu przekształcenie Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo, żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, w ramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów. Obejmuję on także aspekty równości oraz grup defaworyzowanych i słabszych do których należą m.in. osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością, osoby wywodzące się z mniejszości rasowych lub etnicznych.

¹ https://tradingeconomics.com/commodity/carbon

² https://ets2koszty.pl

Podstawa prawna:

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz decyzję (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych