Prawie każdy zatrudniony z określonym już stażem pracy słyszał o emeryturach pomostowych lub stażowych. Interesują się nimi szczególnie osoby, które są już bliskie ustawowego wieku emerytalnego, jednakże ze względu na stan zdrowia lub inne okoliczności nie mogą już pracować zawodowo. Do wymienionych już świadczeń, o jakie w takiej sytuacji można się ubiegać zalicza się świadczenie przedemerytalne. Ile ono wynosi, jak się o nie ubiegać w 2024 roku?
- Ochrona przedemerytalna: co to jest
- Świadczenie przedemerytalne 2024: warunki
- Świadczenie z ZUS przed emeryturą: wszystko o wniosku
Utrata źródła dochodu na cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego może, ale nie musi uprawniać do uzyskania od ZUS świadczenia przedemerytalnego. Co do zasady, nawet przez cztery lata przed emeryturą można dostawać z ZUS co miesiąc świadczenie w zryczałtowanej wysokości, które obecnie wynosi 1 600,70 zł – to świadczenie przedemerytalne, o które można starać się w ZUS.
Ochrona przedemerytalna: co to jest
Mimo ochrony przedemerytalnej, którą osobom zbliżającym się do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego gwarantuje kodeks pracy, zdarza się, że nim ten wiek się osiągnie, straci się źródło utrzymania. By doczekać do emerytury, można wtedy wnioskować do ZUS o tak zwane świadczenie przedemerytalne.
Zgodnie z art. 39 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę, jeżeli spełnione są łącznie dwa następujące warunki – pracownikowi brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, wynoszącego, co do zasady, 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, a ponadto okres zatrudnienia umożliwia pracownikowi uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Ten drugi warunek w praktyce już nie funkcjonuje, bo osoby w wieku przedemerytalnym objęte są nowym systemem emerytalnym, w którym prawo do emerytury nie zależy już od stażu pracy, ale wyłącznie od posiadania na koncie w ZUS jakichkolwiek składek.
Jeśli więc ktoś osiągnie już wiek 56 lat (kobiety) czy 61 lat (mężczyźni), podlega takiej ochronie, co gwarantuje otrzymywanie środków do życia w tym przejściowym okresie, po którym zamiast dochodów z pracy źródłem utrzymania stanie się emerytura.
Zdarza się jednak, że taka ochrona przedemerytalna przestanie działać, bo utrata pracy nastąpi wskutek likwidacji zakładu pracy albo ze względu na stan zdrowia pracownik przejdzie na okresową rentę czy zrezygnuje z pracy by opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny i pobierać zasiłek pielęgnacyjny. Jeśli nie można znaleźć pracy, pobierać dalej renty zdrowotnej czy zasiłku pielęgnacyjnego (np. z powodu śmierci osoby, którą się opiekowało), można wtedy szukać wsparcia w ZUS w postaci zasiłku przedemerytalnego.
Jednak nie zawsze taki zasiłek można otrzymać, bo ustawa o zasiłku przedemerytalnym określa liczne warunki, które trzeba spełnić.
Świadczenie przedemerytalne 2024: warunki
Jak to wprost wynika z przedstawionych już okoliczności, potencjalnymi beneficjentami zasiłku przedemerytalnego są kobiety po ukończeniu 56. roku życia i mężczyźni mający co najmniej 61 lat. Ale to nie wszystko. By ubiegać się o zasiłek przedemerytalny trzeba spełnić warunki podzielone na dwie kategorie: dotyczące wszystkich wnioskujących o takie świadczenie oraz zależne od tego w jaki sposób utraciło się źródło utrzymania czyli np. czy zakład ogłosił upadłość, ustało prawo do renty lub świadczenia pielęgnacyjnego, itp.
Pierwsza grupa warunków dotyczy starań o podjęcie nowego zatrudnienia, w tym zarejestrowanie się w urzędzie pracy.
Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, przysługuje ono osobie, która spełnia niżej wymienione indywidualne warunki, a ponadto jeżeli:
- przez okres co najmniej 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych (okres ten potwierdzi urząd pracy odpowiednim zaświadczeniem),
- nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna (ten fakt potwierdzi urząd pracy odpowiednim zaświadczeniem),
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (ten fakt potwierdzi urząd pracy odpowiednim zaświadczeniem),
- wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego złożyła w ciągu 30 dni od dnia wydania przez urząd pracy dokumentu potwierdzającego, że przez 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych.
Jeżeli w trakcie pobierania zasiłku dla bezrobotnych zainteresowana świadczeniem przedemerytalnym osoba była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych, albo innej pracy zarobkowej a wykonywanie tych prac zakończyło się po 180 dniach pobierania zasiłku, wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego trzeba złożyć w ciągu 30 dni od dnia ustania tego zatrudnienia – z tym, że jeśli przekroczy się ten termin, uprawnienia do świadczenia się nie utraci, ale trzeba będzie uzyskać nowe zaświadczenia oraz wystąpić z wnioskiem o przywrócenie terminu.
Jeśli nie spełni się któregokolwiek z tych warunków, świadczenie emerytalne się nie należy.
Natomiast gdy zainteresowana osoba spełnia wszystkie opisane warunki, to następnie musi sprawdzić warunki indywidualne wymagane przez ZUS dla uzyskania świadczenia przedemerytalnego.
Inne są one dla osób, którym stosunek pracy rozwiązano z przyczyn dotyczących zakładu pracy, a inne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, które ogłosiły upadłość.
Jeszcze inne warunki muszą spełniać osoby, którym ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a inne są dla osób, którym ustało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna z powodu śmierci osoby nad którą sprawowano opiekę.
Szczegółowo warunki te opisane są we wspomnianej ustawie o świadczeniu przedemerytalnym. Można też się z nimi zapoznać na oficjalnej stronie internetowej ZUS, w zakładce poświęconej świadczeniu przedemerytalnemu.
Świadczenie z ZUS przed emeryturą: wszystko o wniosku
Świadczenie przedemerytalne ZUS przyznaje się na wniosek zainteresowanej osoby. W tym celu trzeba złożyć wniosek ESP. Można go pobrać przez Internet ze strony ZUS lub uzyskać w dowolnej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Do wniosku trzeba dołączyć szereg dokumentów – od świadectwa pracy i informacji o okresach składkowych i nieskładkowych na formularzu ERP-6 po inne, które zależą od tego jakie warunki indywidualne do otrzymywania świadczenia przedemerytalnego się spełnia.
Listę tych załączników można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej ZUS.
Od 1 sierpnia 2004 r. świadczenie przedemerytalne ZUS przyznaje się na podstawie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Jego wysokość jest ustalana w kwocie ryczałtowej (jednakowej dla wszystkich) i podlega waloryzacji. Aktualnie wynosi 1 600,70 zł.
Jednak w inny sposób ZUS ustali wysokość świadczenia przedemerytalnego osobie, która to świadczenie uzyskała wskutek ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W tej sytuacji ZUS przyzna świadczenie w ostatnio ustalonej wysokości dotychczasowej renty. Jednak tak ustalane świadczenie przedemerytalne i tak nie może być wyższe niż kwota ryczałtowa świadczenia przedemerytalnego; gdy więc ostatnia renta była wyższa, aktualnie świadczenie przedemerytalne ZUS wypłaci w kwocie 1600,70 zł.