Wzrost limitu renty wdowiej z 5 637 zł do 12 569 zł – koniec z „niesprawiedliwością dla emerytów, którzy pracowali przez wiele lat i płacili uczciwie składki emerytalne”

• Renta rodzinna w zbiegu z „własną” emeryturą lub rentą (czyli tzw. renta wdowia) – komu przysługuje świadczenie?
• Renta wdowia – w jakiej wysokości i od kiedy przysługuje świadczenie?
• Renta wdowia – można pobierać dwa albo nawet trzy świadczenia emerytalno-rentowe jednocześnie, ale jest limit
• Koniec z niesprawiedliwością renty wdowiej – zmiana limitu, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty świadczenia (a niekiedy nawet – utratę prawa do świadczenia) z trzykrotności najniższej emerytury na trzykrotność średniej emerytury?
• Sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji zwraca uwagę na koszty wejścia w życie proponowanej zmiany w zakresie zwiększenia górnego limitu renty wdowiej dla FUS i rekomenduje odrzucenie petycji
• Ewaluacja renty wdowiej i ocena możliwości podwyższenia kwoty świadczenia przez Radę Ministrów, ale dopiero w 2028 r.
• Na jakim etapie są aktualnie prace w Sejmie nad wprowadzeniem postulowanej zmiany w zakresie zwiększenia górnego limitu renty wdowiej?
• Celem przyznania renty wdowiej – konieczne jest wystąpienie z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia do ZUS
• Od kiedy jeszcze wyższe świadczenia, czyli co zmieni się od 1 stycznia 2027 r.?

Renta rodzinna w zbiegu z „własną” emeryturą lub rentą (czyli tzw. renta wdowia) – komu przysługuje świadczenie?

Renta wdowia – to możliwość pobierania, od 1 lipca 2025 r., renty rodzinnej po zmarłym małżonku i jednocześnie własnego świadczenia emerytalnego lub rentowego zgodnie z dokonanym wyborem. Świadczenie to, sprawdza się zatem do zmiany zasad pobierania świadczeń emerytalno-rentowych przez seniorki i seniorów, polegając na dopuszczeniu możliwości pobierania przez nich kilku świadczeń emerytalno-rentowych jednocześnie. Dodatkowych pieniędzy – w przypadku śmierci męża lub odpowiednio – żony – choć nazwa świadczenia sugerowałaby, że powinno ono dotyczyć wszystkich wdów (jak i wdowców) – nie otrzymają jednak wszystkie osoby, których współmałżonek zmarł.

Renta wdowia – czyli prawo do pobierania dwóch albo nawet trzech świadczeń emerytalno-rentowe jednocześnie – przysługuje seniorkom i seniorom, którzy spełniają określone warunki ustawowe i (począwszy od 1 stycznia 2025 r.) złożą stosowny wniosek do ZUS.

Zgodnie z ustawą z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – uprawnioną/ym do renty wdowiej, jest wdowa i odpowiednio – wdowiec, której/mu przysługuje prawo do:

• renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub odpowiednio – małżonce oraz
• własnego świadczenia emerytalno-rentowego – tj. emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej,

i która/y spełnia ponadto następujące warunki:

• ma co najmniej 60 lat (w przypadku kobiet) lub odpowiednio – 65 lat (w przypadku mężczyzn),
• do dnia śmierci małżonka/małżonki pozostawała/pozostawał z nim/z nią we wspólności małżeńskiej,
• nabyła/nabył prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku/małżonce nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, czyli przed ukończeniem 55 lat (w przypadku kobiet) lub odpowiednio – 60 lat (w przypadku mężczyzn) oraz
• nie pozostaje obecnie w związku małżeńskim.

Renta wdowia – w jakiej wysokości i od kiedy przysługuje świadczenie?

Osoby, które spełniają łącznie wszystkie ww. przesłanki ustawowe uprawniające do przyznania renty wdowiej – od miesiąca, w którym złożą wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (nabór wniosków rozpoczął się 1 stycznia 2025 r.), jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r. – mogą otrzymywać, według własnego wyboru (czyli w zależności od tego, który wariant będzie dla niej lub dla niego korzystniejszy):

• 100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia albo
• 100% własnego świadczenia oraz 15% renty rodzinnej.

Przez rentę rodzinną, rozumiana jest przy tym nie tylko renta rodzinna wypłacana przez ZUS, ale również renta rodzinna wypłacana przez inne organy emerytalno-rentowe, tj. renta rodzinna dla rolników, a także wojskowa oraz policyjna renta rodzinna.

Wdowa (lub odpowiednio – wdowiec), której/mu poza rentą rodzinną po zmarłym małżonku lub odpowiednio – małżonce oraz własnej emerytury, przysługuje ponadto prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową – jeżeli spełnia ww. warunki (określone dla przypadku zbiegu dwóch świadczeń) w zakresie wieku, pozostawania ze zmarłym małżonkiem/małżonką we wspólności małżeńskiej, wieku, w którym nabyła/nabył prawo do renty rodzinnej oraz stanu cywilnego – może nawet nabyć prawo do pobierania trzech świadczeń jednocześnie (w wybranej przez siebie konfiguracji):

• 100% renty rodzinnej, 15% emerytury i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
• 100% emerytury, 15% renty rodzinnej i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
• 100% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 15% renty rodzinnej i 50% emerytury.

Zasady te, znajdują również zastosowanie w przypadku prawa do renty rodzinnej oraz zbiegu świadczeń, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 29.05.1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

Renta wdowia – można pobierać dwa albo nawet trzy świadczenia emerytalno-rentowe jednocześnie, ale jest limit

Wdowy i wdowcy, będący emerytami lub rencistami, którzy spełniają powyższe warunki ustawowe do otrzymywania dwóch albo nawet trzech świadczeń emerytalno-rentowych jednocześnie, nie mogą jednak otrzymywać ich bez żadnych limitów. Ustawodawca zdecydował się bowiem na zastrzeżenie maksymalnej wysokości świadczeń wypłacanych w ramach zbiegu. I tak – suma świadczeń emerytalno-rentowych w zbiegu z rentą rodzinną, nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na dzień dzisiejszy – próg ten opiewa na kwotę 5 636 zł lub 5 637 zł¹ (w zależności od tego, jak ostatecznie ww. kwota jest zaokrąglana przez ZUS). Będzie miał on zastosowanie do świadczeń wypłacanych w okresie od 1 lipca 2025 r. do 28 lutego 2026 r., ponieważ 1 marca 2026 r. – w związku z coroczną waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych – zostanie ustalona nowa kwota najniższej emerytury, a tym samym – nowy limit renty wdowiej.

Do powyższego limitu, wliczane są również świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz inne niż jednorazowe świadczenia i dodatki wypłacane na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub odrębnych przepisów wraz ze świadczeniami, których dotyczy zbieg (tj. m.in. z rentą rodzinną i emeryturą).

Jeśli suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury – nie będzie to skutkowało utratą przez wdowę lub wdowca prawa do pobierania dwóch lub odpowiednio – trzech świadczeń jednocześnie. W takiej sytuacji – ZUS dokona odpowiedniego pomniejszenia świadczeń o kwotę przekroczenia. Jako pierwsze, zostaną pomniejszone świadczenia finansowane z budżetu państwa, według następującej kolejności:

• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz
• inne świadczenia,

a następnie, kolejno:

• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
• świadczenia finansowane z Funduszu Pracy,
• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych oraz
• świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Koniec z niesprawiedliwością renty wdowiej – zmiana limitu, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty świadczenia (a niekiedy nawet – utratę prawa do świadczenia) z trzykrotności najniższej emerytury na trzykrotność średniej emerytury?

W dniu 14 marca br., do Sejmu trafiła petycja obywatelska (nr BKSP-155-X-468/25), w której jej autorka domaga się podjęcia przez sejmową Komisję do Spraw Petycji inicjatywy ustawodawczej polegającej na zmianie górnego limitu renty wdowiej, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty przysługującego świadczenia (o kwotę przekroczenia), a w niektórych przypadkach może skutkować nawet całkowitą utratą prawa do świadczenia.

Zmiana, której domaga się autorka petycji miałaby polegać na zmianie wysokości górnego limitu renty wdowiej w ten sposób, że zamiast trzykrotności najniższej emerytury, miałby on opiewać na trzykrotność średniej emerytury. W ten sposób – przyjmując jako wartość wyjściową, ostatnią podaną przez ZUS kwotę przeciętnej emerytury, tj. 4 189,54 zł (za maj 2025 r.)² – limit renty wdowiej opiewałby na 12 568 lub 12 569 zł, a nie na 5 636 zł lub 5 637 zł (w zależności od tego, jak ostatecznie ww. kwota jest zaokrąglana przez ZUS). Dopiero w przypadku przekroczenia ww. kwoty – wysokość przysługującego świadczenia, byłaby odpowiednio pomniejszana przez ZUS.

Jak argumentuje autorka petycji – „Uważam, że stosowanie takiego kryterium podczas rozpatrywania wniosku o rentę wdowią [red.: tj. limitu świadczeń w zbiegu, który opiewa na trzykrotność najniższej emerytury] jest dyskryminujące i bardzo mocno krzywdzące dla tej części emerytów, którzy podobnie jak ja, pracowali przez wiele lat i płacili uczciwie składki emerytalne. Nie potrafię zrozumieć, dlaczego w taki sposób zostali potraktowani seniorzy? Dlaczego zostało wprowadzone takie kryterium dla osób utrzymujących się z jednej emerytury? W moim odczuciu, jest to kryterium nieetyczne i dyskryminujące osoby takie jak ja, gdyż mogę wywnioskować, że w moim kraju „nie opłaca” się pracować przez 40 lat i odprowadzać składki, bo to sprawiło w moim przypadku przekroczenie kryterium o kilkaset złotych? Moja obecna emerytura jest przecież efektem zgromadzonych przeze mnie pieniędzy w ZUS. Nie rozumiem, dlaczego w przyznawaniu świadczenia wychowawczego 800+ nie ma kryterium dochodowego, a dla emerytów – wdów i wdowców, takie kryterium zostało wprowadzone? Dodatkowo na poczucie krzywdy i dyskryminację wpływa fakt, że mój mąż do śmierci w wieku 60 lat pracował i również płacił składki emerytalne, jednak nie pobrał ani jednej emerytury, gdyż zmarł przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Czy to jest uczciwe, że nie mogę otrzymać renty wdowiej z jego konta w ZUS? Czy to jest w porządku, że żona, po śmierci męża, nie może otrzymać zgromadzonych na koncie męża w ZUS pieniędzy? To nie są pieniądze „od Państwa”, tylko uczciwie wpłacane przez mojego męża składki emerytalne”.

Z powyższych względów – zwróciła się ona z prośbą o „pochylenie się przez Sejm nad losem uczciwie pracujących przed emeryturą osób” i zmianę wysokości limitu renty wdowiej.

Z pełną treścią petycji w niniejszej sprawie, można zapoznać się poniżej:

Sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji zwraca uwagę na koszty wejścia w życie proponowanej zmiany w zakresie zwiększenia górnego limitu renty wdowiej dla FUS i rekomenduje odrzucenie petycji

W opinii prawnej na temat petycji w sprawie zwiększenia górnego limitu wysokości renty wdowiej – sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji zwraca uwagę, że – wprowadzenie zaproponowanych zmian w istotny sposób zmodyfikowałoby konstrukcję tzw. renty wdowiej, nie odpowiadając wskazanemu przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej założeniu, że warunek ten wynika z konieczności skierowania wsparcia w postaci renty wdowiej do osób najbardziej potrzebujących. Dodatkowo – w ocenie BEOS – zasadne byłoby dokonanie pogłębionej analizy ekonomicznej w kontekście określenia kosztów wejścia w życie zaproponowanej w petycji zmiany, gdyż –zwiększenie limitu renty wdowiej, to „automatycznie” wyższe świadczenia dla wdów i wdowców, a co się z tym wiąże – większy koszt dla budżetu państwa. Z powyższych względów – BEOS zarekomendowało sejmowej Komisji odrzucenie petycji.

Z pełną treścią opinii BEOS na temat petycji w sprawie zwiększenia górnego limitu renty wdowiej, można zapoznać się poniżej:

Ewaluacja renty wdowiej i ocena możliwości podwyższenia kwoty świadczenia przez Radę Ministrów, ale dopiero w 2028 r.

Warto podkreślić, że w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich (w związku z licznymi, kierowanymi do niego, przez niedoszłych beneficjentów świadczenia, zarzutami m.in. w kwestii limitu renty wdowiej) – MRPiPS poinformowało, że wprowadzone ustawą z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw i obowiązujące obecnie warunki ustawowe, od których uzależnione jest prawo do renty wdowiej – „wynikają z konieczności skierowania wsparcia w postaci renty wdowiej do osób najbardziej potrzebujących, które śmierć małżonka odczuły w sposób dotkliwy finansowo, a ze względu na swój wiek nie miały już możliwości samodzielnie poprawić swojej sytuacji bytowej. Wprowadzenie tych warunków jest rozwiązaniem kompromisowym, wynikającym z możliwości odpowiedzialnego wdrożenia nowego rozwiązania do systemu emerytalno-rentowego, przy uwzględnieniu oczekiwań wnioskodawców projektu obywatelskiego, a także możliwości Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa, z którego dotowany jest FUS.” Jednocześnie jednak – MRPiPS zwróciło uwagę, iż zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (którą została wprowadzona renta wdowia) – Rada Ministrów, w 2028 r., dokona weryfikacji wskaźnika wysokości świadczeń w zbiegu, w celu oceny możliwości i zasadności jego ewentualnego podwyższenia, uwzględniając na tle sytuacji społeczno-gospodarczej kraju sytuację dochodową grup osób uprawnionych na mocy niniejszej ustawy do wypłaty świadczeń w zbiegu. Będzie to stanowiło okazję do podjęcia ewentualnej dyskusji również co do kształtu innych rozwiązań w tym zakresie – pozostaje jednak pytanie, czy w związku z omawianą petycją (i oczekiwaniami obywateli), Sejm zdecyduje się na podjęcie tej „dyskusji” nieco wcześniej?

Na jakim etapie są aktualnie prace w Sejmie nad wprowadzeniem postulowanej zmiany w zakresie zwiększenia górnego limitu renty wdowiej?

Na ten moment – kwestia ewentualnego zwiększenia górnego limitu wysokości renty wdowiej – nie jest jeszcze ostatecznie przesądzona, choć – biorąc pod uwagę argumenty za odrzuceniem petycji przedstawione przez sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji (w swojej opinii na temat petycji), z dużym prawdopodobieństwem można spodziewać się, że w ten właśnie sposób zakończą się prace sejmowej Komisji do Spraw Petycji nad złożoną propozycją. Odpowiedź na to pytanie poznamy już niebawem, bo we wtorek 22 lipca br. – na ten dzień wyznaczono bowiem termin posiedzenia sejmowej Komisji, podczas którego zostanie rozpatrzona petycja w sprawie zmiany przepisów określających kryterium dochodowe (limit kwotowy wysokości otrzymywanych świadczeń – emerytury i renty rodzinnej) w odniesieniu do renty wdowiej.

Celem przyznania renty wdowiej – konieczne jest wystąpienie z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia do ZUS

Nabór wniosków o rentę wdowią rozpoczął się 1 stycznia 2025 r. Seniorki i seniorzy, którzy spełniają ustawowe warunki do jej otrzymania – muszą złożyć do ZUS wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (ERWD). Wzór wniosku jest dostępny na stronie internetowej ZUS, pod następującym adresem: wniosek ERWD. Można również pobrać go w wersji papierowej, w każdej placówce ZUS.

Renta wdowia jest przyznawana przez ZUS od miesiąca, w którym zostanie złożony ww. wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń.

Od kiedy jeszcze wyższe świadczenia, czyli co zmieni się od 1 stycznia 2027 r.?

Od 1 stycznia 2027 r. osobom, którym przysługiwać będą jednocześnie dwa pozostające ze sobą w zbiegu świadczenia emerytalno-rentowe – wysokość drugiego ze świadczeń wzrośnie z 15 do 25%, a osobom, którym przysługiwać będą jednocześnie trzy pozostające ze sobą w zbiegu świadczenia emerytalno-rentowe – wysokość trzeciego ze świadczeń wzrośnie odpowiednio z 15 do 25%.

¹ Ponieważ – zgodnie z komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 lutego 2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń – od 1 marca 2025 r., kwota najniższej emerytury opiewa na 1 878,91 zł

² ZUS, Informacja o wybranych świadczeniach pieniężnych. maj 2025 r., Warszawa 2025 r.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r., poz. 1243 z późn. zm.)