W 2025 r. renta z tytułu niezdolności do pracy sięga nawet 2254,69 zł brutto miesięcznie. To jedno z najważniejszych świadczeń ZUS, potocznie nazywane rentą chorobową lub inwalidzką. Mogą je otrzymać nie tylko seniorzy, ale także osoby młodsze, jeśli choroba lub wypadek uniemożliwiają im pracę. Wyjaśniamy, kto ma do niej prawo, jakie kwoty obowiązują po waloryzacji od 1 marca 2025 r. oraz jakie limity dorabiania musi znać każdy rencista.
- Renta z tytułu niezdolności do pracy – kto ma do niej prawo i ile wynosi w 2025 r.?
- Kto może otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?
- Rodzaje rent i czas ich trwania
- Do kiedy można pobierać rentę chorobową?
- Ile wynosi renta w 2025 r.?
- Limity dorabiania – ile można zarobić bez utraty renty?
- Jak się ubiegać o rentę z tytułu niezdolności do pracy – krok po kroku
- Dodatki do renty
- Podsumowanie
- Podstawa prawna
Renta z tytułu niezdolności do pracy – kto ma do niej prawo i ile wynosi w 2025 r.?
Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) dla osób, które, z powodu choroby lub wypadku, straciły możliwość wykonywania pracy zarobkowej. Potocznie nazywa się ją rentą chorobową lub rentą inwalidzką. Nie jest jednak zarezerwowana wyłącznie dla seniorów, mogą się o nią starać również osoby w średnim wieku, a nawet młodsze, jeżeli spełniają ustawowe warunki. Poniżej wyjaśniamy, kto i na jakich zasadach może otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy w 2025 r. i jakie kwoty obowiązują po waloryzacji z 1 marca 2025 r.
Kto może otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie trzy przesłanki:
1. Orzeczenie o niezdolności do pracy
Lekarz orzecznik ZUS musi stwierdzić:
- całkowitą niezdolność do pracy – brak zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy,
- częściową niezdolność do pracy – znaczne ograniczenie możliwości wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami.
W przypadku konieczności stałej opieki orzeka się również niezdolność do samodzielnej egzystencji.
2. Wymagany staż ubezpieczeniowy
Okres składkowy i nieskładkowy zależy od wieku, w którym powstała niezdolność:
- przed ukończeniem 20 lat – 1 rok,
- 20–22 lata – 2 lata,
- 22–25 lat – 3 lata,
- 25–30 lat – 4 lata,
- po ukończeniu 30 lat – 5 lat.
Warunku stażu nie stosuje się, jeśli niezdolność powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Osoby całkowicie niezdolne do pracy, które mają co najmniej 25 lat składkowych (kobieta) lub 30 lat składkowych (mężczyzna), są zwolnione z obowiązku wykazania, że niezdolność powstała w określonym czasie.
3. Odpowiedni moment powstania niezdolności
Niezdolność musi powstać:
- w okresie ubezpieczenia,
- zatrudnienia,
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub chorobowego,
- albo nie później niż 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Orzeczenie wydawane jest maksymalnie na 5 lat (chyba że stan zdrowia nie rokuje poprawy). Renta może być więc stała lub okresowa. Istnieje także tzw. renta szkoleniowa, jest ona przyznawana osobie, która uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego. Wypłacana jest przez 6 miesięcy i wynosi 75 proc. podstawy wymiaru renty, ale nie mniej niż minimalna renta częściowa.
Rodzaje rent i czas ich trwania
Renta może być:
- stała – jeśli stan zdrowia nie rokuje poprawy,
- okresowa – przyznawana maksymalnie na 5 lat.
Istnieje także renta szkoleniowa, przyznawana osobie, która musi się przekwalifikować zawodowo. Wypłacana jest przez 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia do 36 miesięcy. Jej wysokość to 75% podstawy wymiaru, ale nie mniej niż najniższa renta częściowa.
Do kiedy można pobierać rentę chorobową?
Renta z tytułu niezdolności do pracy przestaje być wypłacana z chwilą osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 dla mężczyzn). ZUS z urzędu zamienia wówczas rentę na emeryturę, która nie może być niższa od dotychczas otrzymywanej renty. Wyjątkiem jest renta wypadkowa, jeśli niezdolność powstała wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, można łączyć ją z emeryturą, lecz jedno świadczenie będzie wypłacane w pełnej wysokości, a drugie w połowie.
Ile wynosi renta w 2025 r.?
Renta z tytułu niezdolności do pracy podlega corocznej waloryzacji. Po waloryzacji z 1 marca 2025 r. minimalne kwoty wynoszą:
- 1878,91 zł brutto – najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (ta sama kwota dotyczy renty socjalnej i renty rodzinnej).
- 1409,18 zł brutto – najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
W przypadku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stawki są wyższe:
- 2254,69 zł brutto – renta wypadkowa przy całkowitej niezdolności.
- 1691,02 zł brutto – renta wypadkowa przy częściowej niezdolności.
Powyższe kwoty to ustawowe minimum. Gdy indywidualne obliczenia ZUS dają niższy wynik, wypłata jest podwyższana do powyższego poziomu. Stawka renty szkoleniowej wynosi 75 proc. podstawy wymiaru, nie mniej jednak niż najniższa renta częściowa.
Limity dorabiania – ile można zarobić bez utraty renty?
Renciści mogą podejmować pracę zarobkową, ale muszą pilnować limitów przychodów, których przekroczenie skutkuje zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia. W 2025 r. obowiązują dwa progi:
- 70% przeciętnego wynagrodzenia – ok. 6 124,10 zł brutto miesięcznie. Przychód do tej kwoty nie powoduje zmniejszenia świadczenia.
- Jeśli przychód przekroczy 6 124,10 zł, ale będzie niższy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia, świadczenie (emerytura/renta) jest zmniejszane o nadwyżkę, ale nie więcej niż: 939,61 zł – dla całkowitej niezdolności do pracy lub emerytury, 704,75 zł – dla częściowej niezdolności do pracy.
- 130% przeciętnego wynagrodzenia – ok. 11 373,30 zł brutto. Przychód powyżej tej kwoty powoduje zawieszenie wypłaty świadczenia za miesiąc, w którym został przekroczony limit.
Po osiągnięciu wieku emerytalnego limity dorabiania nie obowiązują.
Jak się ubiegać o rentę z tytułu niezdolności do pracy – krok po kroku
Procedura przyznawania renty przebiega następująco:
- Zgromadzenie dokumentacji medycznej – lekarz prowadzący wypełnia druk OL‑9, a wnioskodawca dołącza wyniki badań i karty leczenia.
- Skompletowanie pozostałych dokumentów – wniosek o rentę (druk ERN), formularz ERP‑6 z informacją o okresach składkowych i nieskładkowych oraz dokumenty potwierdzające staż pracy (m.in. zaświadczenie ERP‑7).
- Złożenie wniosku w ZUS – osobiście, listownie lub elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych.
- Badanie przez lekarza orzecznika – ZUS wyznacza termin badania, po którym lekarz orzecznik ocenia stopień niezdolności do pracy.
- Decyzja ZUS – średnio w ciągu około 28 dni od badania ZUS wydaje decyzję o przyznaniu lub odmowie renty. W razie niekorzystnej decyzji można wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS, a następnie odwołać się do sądu pracy.
Dodatki do renty
Osoby pobierające rentę mogą uzyskać dodatkowe świadczenia:
- Dodatek pielęgnacyjny – przysługuje rencistom całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji lub osobom, które ukończyły 75 lat. Od 1 marca 2025 r. wynosi 348,22 zł brutto miesięcznie.
- Dodatek dla sierot zupełnych i dodatek kombatancki – dla dzieci bez rodziców i osób ze statusem kombatanta. Wysokości dodatków określone są w przepisach i zmieniają się w ramach waloryzacji.
Podsumowanie
Renta z tytułu niezdolności do pracy to jedno z najważniejszych świadczeń wypłacanych przez ZUS. W 2025 r. jej wysokość zaczyna się od 1409,18 zł brutto przy częściowej i sięga nawet 2254,69 zł brutto w przypadku renty wypadkowej. Dzięki niej osoby, które z powodu choroby lub wypadku straciły możliwość zarobkowania, mają zapewniony stały dochód i dostęp do dodatków, takich jak świadczenie pielęgnacyjne. Renta wypłacana jest do osiągnięcia wieku emerytalnego, a w czasie jej pobierania można dodatkowo pracować, pod warunkiem przestrzegania limitów przychodów. To realne wsparcie, które gwarantuje bezpieczeństwo finansowe w trudnej sytuacji zdrowotnej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.