Wzrost najniższej krajowej oznacza nie tylko wyższe wypłaty dla pracowników. Razem z nim zmieniają się kwoty zasiłków, progów dochodowych i warunki przyznawania wielu świadczeń, w tym zasiłku chorobowego, świadczenia pielęgnacyjnego czy rodzinnego. Paradoksalnie: wyższa pensja może sprawić, że niektórzy stracą pomoc od państwa. Sprawdź, kto skorzysta na nowej najniższej krajowej, a kto może przez nią wszystko stracić.
- Czym jest najniższa krajowa?
- Płaca minimalna a zasiłki – główne powiązania
- 1. Zasiłki powiązane z wysokością minimalnej krajowej
- 2. Zasiłki zależne od dochodu – tu wzrost minimalnej może szkodzić
- 3. Świadczenia zależne od wcześniejszych dochodów
- Tabela: związek najniższej krajowej z najważniejszymi zasiłkami
- Podwyżka najniższej krajowej – korzyść czy pułapka?
- FAQ – najczęściej zadawane pytania
- Podstawa prawna
Najniższa krajowa, czyli minimalne wynagrodzenie za pracę, to jeden z najważniejszych wskaźników w polskiej gospodarce. Wpływa nie tylko na wysokość pensji milionów Polaków, ale też na to, jakie świadczenia otrzymują z ZUS, MOPS czy urzędów pracy. Niewielu pracowników i świadczeniobiorców zdaje sobie sprawę, że wzrost lub stagnacja płacy minimalnej może zwiększyć ich zasiłek... albo pozbawić ich prawa do niego.
Czym jest najniższa krajowa?
Minimalne wynagrodzenie to ustawowo określona najniższa kwota, jaką pracodawca może zapłacić pracownikowi zatrudnionemu na pełny etat. Wysokość minimalnej pensji ustala rząd, biorąc pod uwagę inflację, wzrost PKB i rekomendacje Rady Dialogu Społecznego.
Od 1 stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi:
- 4666 zł brutto miesięcznie,
- 30,50 zł brutto za godzinę pracy (dla umów zlecenia i nieetatowych).
Rząd zapowiada, że od stycznia 2026 r. najniższa krajowa ma wzrosnąć do 4806 zł brutto.
Płaca minimalna a zasiłki – główne powiązania
Nie wszystkie zasiłki i świadczenia zależą od wysokości minimalnego wynagrodzenia, ale wiele z nich jest z nią mniej lub bardziej związanych. Powiązania te można podzielić na trzy typy:
1. Zasiłki powiązane z wysokością minimalnej krajowej
Zasiłek chorobowy
Minimalne wynagrodzenie ma wpływ na tzw. minimalną podstawę wymiaru zasiłku chorobowego. Pracownik nie może otrzymać zasiłku liczonego od podstawy niższej niż płaca minimalna pomniejszona o składki finansowane przez pracownika (13,71%).
Przykład (2025 r.):
- Minimalna krajowa: 4666 zł brutto
- Podstawa zasiłku: 4666 zł × 86,29% ≈ 4026,29 zł
Oznacza to, że osoba zarabiająca najmniej ma gwarantowaną określoną wysokość zasiłku, nawet jeśli była zatrudniona na najniższych możliwych warunkach.
Zasiłek macierzyński i opiekuńczy
Te świadczenia także są wyliczane na podstawie dochodu z ostatnich miesięcy, ale podobnie jak w przypadku zasiłku chorobowego, nie mogą spaść poniżej minimalnej podstawy wyznaczonej przez wysokość płacy minimalnej.
Im wyższa najniższa krajowa, tym wyższa gwarantowana podstawa świadczenia.
Świadczenie pielęgnacyjne
Od 2024 r. obowiązuje zasada, że wysokość świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością jest powiązana procentowo z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.
Obecnie (2025 r.) świadczenie wynosi 3287 zł, co stanowi 70,45% minimalnej krajowej. Wraz z podwyżką płacy minimalnej w 2026 r., świadczenie to również wzrośnie.
Zobacz także: Świadczenie pielęgnacyjne 2025 – komu przysługuje, ile wynosi i jak je otrzymać?
2. Zasiłki zależne od dochodu – tu wzrost minimalnej może szkodzić
Zasiłek rodzinny
Prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje tylko wtedy, gdy dochód na osobę w rodzinie nie przekracza:
- 674 zł netto – standardowo
- 764 zł netto – jeśli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności
Problemem jest to, że progi te od lat nie ulegają waloryzacji. Tymczasem każda podwyżka pensji minimalnej, nawet o kilkaset złotych, powoduje, że dochód netto na członka rodziny przekracza limit, nawet jeśli rodzina zarabia bardzo skromnie.
W rodzinie 2+2 jedna osoba zarabia minimalną krajową (np. 3420 zł netto).
Dochód na osobę: 3420 zł ÷ 4 = 855 zł – czyli rodzina traci prawo do zasiłku rodzinnego, mimo że wcześniej je miała.
Fundusz Alimentacyjny
Jeśli dochód na osobę w rodzinie przekracza ustawowy próg (obecnie 1209 zł netto), świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego co do zasady nie przysługuje. Jednak od kilku lat obowiązuje tzw. zasada złotówka za złotówkę, która pozwala na stopniowe obniżanie świadczenia zamiast jego całkowitej utraty.
Oznacza to, że świadczenie jest wypłacane w pomniejszonej wysokości – o tyle, o ile dochód przekracza próg. Warunkiem jest jednak to, że po pomniejszeniu świadczenie wynosi co najmniej 100 zł miesięcznie. Jeśli byłoby niższe, nie zostanie wypłacone.
Jeśli świadczenie wynosi 1000 zł, a dochód przekracza próg o 150 zł, to wypłacone zostanie 850 zł.
Jeśli przekroczenie wynosi 950 zł – wypłata wyniesie 50 zł, czyli poniżej minimum – świadczenie nie zostanie przyznane.
3. Świadczenia zależne od wcześniejszych dochodów
Zasiłek dla bezrobotnych
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych nie jest powiązana z minimalną pensją, podlega osobnej waloryzacji (zwykle o wskaźnik inflacji). Jednak, aby w ogóle zasiłek otrzymać, trzeba:
- w ciągu ostatnich 18 miesięcy przepracować co najmniej 365 dni,
- osiągać dochód nie niższy niż najniższa krajowa,
- odprowadzać składki na Fundusz Pracy.
Im wyższa płaca minimalna, tym trudniej spełnić te warunki osobom pracującym np. na część etatu czy w niepełnym wymiarze.
Tabela: związek najniższej krajowej z najważniejszymi zasiłkami
Świadczenie / zasiłek | Wpływ płacy minimalnej | Skutek wzrostu wynagrodzenia minimalnego |
|---|---|---|
Zasiłek chorobowy | Bezpośredni (minimalna podstawa) | wyższe świadczenie |
Zasiłek macierzyński / opiekuńczy | Bezpośredni (minimalna podstawa) | wyższe świadczenie |
Świadczenie pielęgnacyjne | Powiązane procentowo | automatyczna waloryzacja |
Zasiłek rodzinny | Dochodowy, próg nie rośnie | możliwa utrata prawa do świadczenia |
Fundusz alimentacyjny | Dochodowy, próg nie rośnie | możliwa utrata prawa do świadczenia |
Zasiłek dla bezrobotnych | Pośredni (warunek wysokości wcześniejszego wynagrodzenia) | trudniej spełnić warunek stażu z odpowiednim wynagrodzeniem |
Podwyżka najniższej krajowej – korzyść czy pułapka?
Relacja między płacą minimalną a świadczeniami społecznymi i zasiłkami w Polsce jest bardziej złożona, niż może się wydawać na pierwszy rzut oka. Dla jednych wyższa najniższa krajowa to realny zysk, dla innych utrata pomocy, którą wcześniej otrzymywali.
To temat, który wymaga regularnego monitorowania i zdaniem wielu ekspertów systemowych zmian. Obecne zasady przyznawania świadczeń nie nadążają za rosnącymi kosztami życia, a sztywne progi dochodowe z lat 2000. uderzają dziś w rodziny z dziećmi, samotnych rodziców i osoby pracujące za najniższą krajową.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy podwyżka minimalnej pensji oznacza wyższy zasiłek chorobowy?
Tak, ponieważ obowiązuje minimalna podstawa, która rośnie wraz z najniższą krajową.
Czy świadczenie pielęgnacyjne rośnie razem z pensją minimalną?
Tak, obecnie (2025 r.) wynosi 3287 zł, a w 2026 r. wzrośnie do ok. 3420 zł przy pensji 4806 zł.
Czy można stracić zasiłek rodzinny przez podwyżkę pensji?
Tak, jeśli wzrost dochodu na osobę przekroczy próg 674 zł (lub 764 zł), prawo do zasiłku przepada.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2020 poz. 2207)
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2023 poz. 2685)
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2024 poz. 1952)
- Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2023 poz. 1544)
- Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2024 poz. 507)