Nie każdy wnioskodawca będzie musiał stawać przed komisją. Od września 2025 roku orzeczenie o niepełnosprawności można otrzymać wyłącznie na podstawie dokumentacji medycznej, bez stresujących wizyt, kolejek i badań. To zmiana szczególnie ważna dla osób przewlekle chorych, seniorów czy dzieci, których stan zdrowia jest dobrze udokumentowany i od lat się nie zmienia. Nowe przepisy mają odciążyć komisje, przyspieszyć procedury i sprawić, że system orzekania stanie się bardziej przyjazny dla pacjentów i ich rodzin.
- Orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji – nowe zasady 2025
- Kto skorzysta z nowych przepisów?
- Jak złożyć wniosek bez badania?
- Ile trwa procedura?
- Czy każdy może liczyć na pominięcie komisji?
- Podstawa prawna
Orzeczenie o niepełnosprawności bez komisji – nowe zasady 2025
Nowelizacja rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wprowadziła możliwość wydania orzeczenia bez badania w sytuacjach, gdy:
- dokumentacja medyczna dołączona do wniosku jest kompletna, aktualna (nie starsza niż 12 miesięcy), spójna i jednoznaczna,
- stan zdrowia wnioskodawcy nie budzi wątpliwości – jest stabilny lub nie uległ pogorszeniu względem wcześniejszego orzeczenia,
- z dokumentów wynika jasno, jaki jest stopień niepełnosprawności i jak przekłada się on na codzienne funkcjonowanie.
Przepisy weszły w życie 14 sierpnia 2025 r., ale faktycznie zaczęły obowiązywać od września, wtedy, gdy największa liczba osób stara się o orzeczenia i komisje zostały odciążone. Decyzję o odstąpieniu od badania zawsze podejmuje wyłącznie komisja. Nawet jeśli dokumentacja spełnia wszystkie kryteria, zespół orzekający ma prawo wezwać chorego na osobiste badanie, szczególnie wtedy, gdy pojawiają się wątpliwości co do zawartości dokumentów lub rozbieżności w diagnozach.
Kto skorzysta z nowych przepisów?
Nowa procedura to przede wszystkim wsparcie dla osób, dla których udział w komisji był dotąd trudny albo wręcz niemożliwy. Najczęściej chodzi o:
- osoby z chorobami przewlekłymi i nowotworowymi,
- pacjentów z zaawansowanymi chorobami neurodegeneracyjnymi, jak choroba Parkinsona czy SLA,
- osoby z porażeniami i niepełnosprawnością intelektualną,
- seniorów, którzy nie wychodzą z domu,
- dzieci, u których stan zdrowia jest dobrze udokumentowany i nie zmienił się od lat.
Rodziny i opiekunowie podkreślają, że to ogromna ulga. Odpadają nie tylko koszty i czas związany z dojazdem, ale też konieczność brania wolnego dnia w pracy.
Jak złożyć wniosek bez badania?
Procedura nie różni się znacząco od dotychczasowej, ale to komisja decyduje, czy odstąpi od badania.
- Wniosek można złożyć osobiście w urzędzie, pocztą albo elektronicznie (ePUAP, Emp@tia, Profil Zaufany).
- Trzeba dołączyć dokumenty medyczne – karty leczenia szpitalnego, opinie specjalistów, wyniki badań. Ważne, aby były aktualne (nie starsze niż 12 miesięcy).
- Komisja analizuje dokumenty i podejmuje decyzję, czy orzeczenie może być wydane na tej podstawie.
- Decyzja trafia pocztą lub elektronicznie do wnioskodawcy.
Jeśli dokumentacja jest niepełna, zawiera sprzeczne informacje albo wskazuje na pogorszenie zdrowia, komisja może wezwać na osobiste badanie.
Głos ekspertów: To przełom!
Lekarze i organizacje społeczne podkreślają, że zmiana to krok w stronę bardziej empatycznego i nowoczesnego systemu.
Dotąd wiele osób przewlekle chorych musiało co kilka lat stawać przed komisją, mimo że ich stan był nieodwracalny. To niepotrzebnie generowało stres i poczucie upokorzenia – mówi dr Anna Nowak, specjalistka medycyny rodzinnej.
Podobnego zdania są organizacje pacjenckie. Fundacja Avalon ocenia, że nowe przepisy skrócą kolejki i odciążą rodziny. Z kolei Stowarzyszenie Pacjentów Onkologicznych podkreśla, że to rozwiązanie pozwala skupić się na leczeniu, a nie na walce z biurokracją.
Ile trwa procedura?
Zespoły orzekające mają maksymalnie:
- 3 miesiące na wydanie decyzji w pierwszej instancji,
- 2 miesiące na rozpoznanie odwołania.
To oznacza, że w wielu przypadkach orzeczenie można otrzymać szybciej niż dotychczas, bo odpada organizacja badania i konieczność wyznaczania terminów.
Czy każdy może liczyć na pominięcie komisji?
Nie. To zawsze decyzja komisji, a nie prawo wnioskodawcy. Jeśli dokumentacja jest niepełna albo budzi wątpliwości, badanie będzie konieczne.
Zmiany od września 2025 roku to długo wyczekiwana rewolucja w systemie orzekania o niepełnosprawności. Dzięki nim pacjenci przewlekle chorzy, seniorzy i dzieci nie będą już niepotrzebnie obciążani udziałem w komisjach. To oszczędność czasu, pieniędzy i nerwów oraz dowód, że system pomocy społecznej może być bardziej ludzki.