Komisja lekarska ds. orzekania o niepełnosprawności to moment, od którego często zależy prawo do świadczeń, ulg, dopłat z PFRON czy wsparcia opiekuna. W 2026 r. obowiązywać będą nowe procedury, które zmieniły sposób pracy komisji i to, czego urzędnicy oczekują od wnioskodawców. Dla wielu osób ta zmiana oznacza krótsze oczekiwanie, ale jednocześnie, większą wagę tego, jak przygotują się do rozmowy. Poniżej znajdziesz praktyczny przewodnik, który krok po kroku pokazuje, jak wygląda komisja po reformie i co zrobić, aby Twoja sytuacja została oceniona rzetelnie i kompletnie.
- Co zmieniło się w komisjach orzeczniczych
- Przebieg komisji lekarskiej krok po kroku – jak wygląda badanie w praktyce?
- Jak mówić na komisji, żeby naprawdę zrozumiała Twoją sytuację?
- Jak dobrze przygotować się do komisji lekarskiej? Najważniejsze kroki
- Dobre przygotowanie to realna szansa na korzystniejszą decyzję
- Podstawa prawna
Co zmieniło się w komisjach orzeczniczych
Od 14 sierpnia 2025 r. komisje lekarskie działają według odświeżonych zasad, które mają skrócić kolejki i usprawnić cały proces orzekania. Do zespołów mogą być teraz powoływani nie tylko specjaliści z wieloletnim doświadczeniem, ale również lekarze w trakcie specjalizacji oraz ci z minimum pięcioletnią praktyką. W praktyce oznacza to większą liczbę orzeczników i krótszy czas oczekiwania na termin.
Zwiększamy liczbę lekarzy orzekających, żeby pacjenci nie czekali miesiącami na decyzję. Każdy wnioskodawca otrzyma ustne uzasadnienie jeszcze podczas wizyty — przypomina Łukasz Krasoń, Pełnomocnik Rządu ds. Osób z Niepełnosprawnościami.
Jedną z najważniejszych zmian jest właśnie obowiązek podania wyjaśnienia decyzji od razu po badaniu. Samo orzeczenie trafia później do systemu SOW lub jest wysyłane pocztą, zazwyczaj w ciągu dwóch tygodni. Reforma wprowadziła także minimalne okresy ważności orzeczeń: co najmniej trzy lata dla dzieci oraz siedem lat dla osób z chorobami rzadkimi. Co istotne, zasady te obejmują również sprawy, które zostały złożone przed wejściem reformy, a nie zostały jeszcze rozpatrzone.
Przebieg komisji lekarskiej krok po kroku – jak wygląda badanie w praktyce?
Samo spotkanie z komisją trwa zwykle krótko, od kilku do kilkunastu minut. W tym czasie lekarze przeglądają dokumentację medyczną, zadają pytania o objawy i codzienne funkcjonowanie, a w razie potrzeby wykonują krótkie badanie, np. oceniają sposób chodzenia, równowagę czy zakres ruchu. Komisję interesuje nie tylko sama diagnoza, ale przede wszystkim to, jak choroba wpływa na życie pacjenta tu i teraz.
Lekarze pytają m.in. o możliwość samodzielnego poruszania się, wykonywania prac domowych, o potrzebę pomocy innych oraz o ewentualne trudności psychiczne – wyjaśnia lekarz medycyny rodzinnej współpracujący z jednym z powiatowych zespołów orzekających.
Dla wielu osób to jedna z najbardziej stresujących rozmów w życiu. Jeden z pacjentów opisał to tak:
Od kilku minut rozmowy zależało, czy będę miał z czego żyć. Komisja mnie nie zna, nie widzi moich codziennych zmagań, a musi oprzeć się na kilku zdaniach i dokumentach.
Jak mówić na komisji, żeby naprawdę zrozumiała Twoją sytuację?
Komisja nie ocenia tego, jak dzielnie sobie radzisz, ale rzeczywiste ograniczenia, których doświadczasz każdego dnia. Dlatego, zamiast bagatelizować swoje problemy słowami: Jakoś daję radę, lepiej jasno opisać, jak dużo wysiłku kosztują Cię codzienne czynności i w jakich sytuacjach potrzebujesz pomocy. Wiele osób stresuje się rozmową, dlatego dobrą praktyką jest przygotowanie wcześniej krótkiej listy objawów i trudności, to pomoże niczego nie pominąć.
Wypowiedzi typu Nie potrzebuję pomocy czy Są inni, którym należy się bardziej mogą zostać przez komisję potraktowane jako sygnał, że wsparcie nie jest konieczne. Podobnie wygląda sytuacja, gdy pacjent sugeruje, że skoro samodzielnie dotarł na komisję, to jest w pełni sprawny, jeśli wymagało to ogromnego wysiłku, wsparcia bliskich czy specjalistycznego transportu, warto to wyraźnie zaznaczyć.
Jak dobrze przygotować się do komisji lekarskiej? Najważniejsze kroki
Największe znaczenie podczas komisji ma rzetelna, aktualna dokumentacja. Warto więc zgromadzić świeże opinie specjalistów, wypisy ze szpitali, wyniki badań obrazowych, laboratoryjnych i testów funkcjonalnych. To właśnie obecny stan zdrowia, a nie historia choroby sprzed lat, jest podstawą decyzji komisji.
Dobrą praktyką jest także przygotowanie krótkiej listy codziennych trudności, od bólu i problemów z poruszaniem się, przez zaburzenia snu, po lęki czy problemy z koncentracją. W stresie łatwo pominąć kluczowe informacje, a taka lista pomaga przedstawić sytuację jasno i kompletnie.
Specjaliści podkreślają, że nie wolno bagatelizować wpływu zdrowia psychicznego.
Depresja, przewlekły stres czy zaburzenia lękowe potrafią w znacznym stopniu ograniczać funkcjonowanie. Jeśli są udokumentowane, komisja powinna je uwzględnić.
Wsparciem może być też obecność osoby towarzyszącej, nie tylko emocjonalnym, lecz także praktycznym. Często to bliscy potrafią przypomnieć o objawach, które w stresie mogłyby umknąć, lub potwierdzić, jak wygląda codzienne funkcjonowanie chorego.
Dobre przygotowanie to realna szansa na korzystniejszą decyzję
Choć komisje działają szybciej i według bardziej przejrzystych zasad, samo spotkanie wciąż bywa bardzo obciążające emocjonalnie. To od kilku minut rozmowy zależy dostęp do świadczeń, ulg i wsparcia, które mogą znacząco ułatwić codzienne życie.
Dlatego ważne jest merytoryczne przygotowanie, pełna dokumentacja, spisane objawy, konkretne przykłady trudności oraz szczere opisanie tego, jak choroba wpływa na funkcjonowanie. Komisja ocenia faktyczne ograniczenia, a nie silną wolę, determinację czy radzenie sobie mimo wszystko.
Najważniejsze, by pamiętać jedno: nie próbuj pokazać, że jesteś w lepszym stanie, niż jesteś naprawdę. Rzetelne przedstawienie problemów to nie słabość, lecz sposób na uczciwą ocenę i uzyskanie wsparcia, do którego masz prawo.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – Dz.U. 2023 poz. 100, z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – Dz.U. 2021 poz. 857, z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2025 r. zmieniające zasady powoływania członków komisji oraz wprowadzające obowiązek ustnego uzasadnienia decyzji – Dz.U. 2025 poz. 1033.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 maja 2025 r. w sprawie minimalnych okresów ważności orzeczeń – Dz.U. 2025 poz. 682.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – Dz.U. 2025 poz. 1033.