Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego (art. 92 § 3 pkt 2 kodeksu pracy). W związku z tym wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje m.in. za cały okres niezdolności do pracy orzeczonej na zwolnieniu lekarskim, w trakcie którego ubezpieczony wykonywał pracę zarobkową lub które wykorzystywał w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia (art. 17 pkt 1 ustawy zasiłkowej). Decyzja ZUS adresowana do byłego pracownika, wysłana równocześnie do wiadomości pracodawcy, jest wystarczającą podstawą do dochodzenia zwrotu nienależnie wypłaconego wynagrodzenia chorobowego. Z decyzji tej bowiem wynika, że za okres tego samego zwolnienia lekarskiego, za które ZUS odmówił wypłaty zasiłku chorobowego, pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe.
Nie ma wątpliwości, że pracownik ma obowiązek zwrócić wynagrodzenie chorobowe, które okazało się świadczeniem nienależnie pobranym z powodu wykonywania w tym czasie pracy przez pracownika – jeżeli z takim wnioskiem wystąpi do niego pracodawca. Pojawia się natomiast wątpliwość, czy pracodawca musi z takim żądaniem wystąpić. Ponieważ obowiązek dochodzenia zwrotu nienależnie wypłaconego wynagrodzenia chorobowego nie wynika wprost z przepisów, należy uznać, że żądanie i dochodzenie zwrotu jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem pracodawcy.
Pracodawca może wezwać byłego pracownika do zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia chorobowego, wyznaczając mu stosowny termin dokonania zwrotu. Może jednak od razu skorzystać z drogi sądowej. Jeśli zdecyduje się na pozasądowe załatwienie sprawy, to dokonanie zwrotu nienależnego wynagrodzenia chorobowego będzie uzależnione od zgody byłego pracownika. W razie jej braku pracodawcy pozostanie droga sądowa, polegająca na złożeniu pozwu o zapłatę i mająca na celu uzyskanie korzystnego orzeczenia sądowego. Orzeczenie jest podstawą do odzyskania zasądzonego świadczenia w drodze egzekucji sądowej (komorniczej) po nadaniu mu klauzuli wykonalności.
Niezależnie od tego, czy wynagrodzenie chorobowe zwraca osoba, która nadal jest pracownikiem firmy, czy były pracownik, świadczenie, które wcześniej zwiększało podstawę opodatkowania, powinno zostać zwrócone w kwocie brutto, czyli łącznie z pobranymi zaliczkami na podatek dochodowy. Stanowisko to potwierdził m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej 2 marca 2010 r. (sygn. IPPB4/415-819/09-4/MP).
Pracownik powinien zwrócić nadpłatę wynagrodzenia łącznie z zaliczką na podatek dochodowy.
Jeżeli pracodawca nie zdecyduje się zażądać od pracownika zwrotu nadpłaconego świadczenia, musi brać pod uwagę pozostałe kwestie do rozstrzygnięcia: czy wypłacone wynagrodzenie chorobowe może pozostać w kosztach uzyskania przychodów firmy albo czy istnieje konieczność skorygowania świadectwa pracy w pozycji, która dotyczy liczby dni wynagrodzenia chorobowego wypłaconego w danym roku kalendarzowym.
Więcej: Nienależne wynagrodzenie chorobowe - pracodawca może żądać zwrotu