Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu jest emerytura lub renta.
Dla prawidłowego opodatkowania rent otrzymywanych z zagranicy istotne jest odróżnienie dwóch pojęć: ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Osoby fizyczne – jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Podatnik podlegający temu obowiązkowi płaci podatki w Polsce niezależnie od tego, gdzie osiągnął dochód. Natomiast osoby fizyczne – jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania – podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy), bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ta druga sytuacja określana jest jako ograniczony obowiązek podatkowy. Jedynym kryterium pozwalającym odróżnić, kiedy podatnik podlega ograniczonemu, a kiedy nieograniczonemu obowiązkowi jest miejsce zamieszkania (a nie np. obywatelstwo).
W przypadku osiągania dochodów za granicą możliwa jest więc sytuacja, kiedy nastąpi podwójne opodatkowanie tego samego dochodu – w państwie, w którym następuje wypłata renty, oraz w Polsce, gdzie podatnik otrzymujący rentę ma miejsce zamieszkania lub siedzibę.
Z reguły pośrednikiem przy płatnościach renty z zagranicy jest bank, który dokonując wypłaty jest zobowiązany do poboru miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Już przy poborze zaliczek z tego tytułu bank jest również zobowiązany do zastosowania się do postanowień umowy w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu zawartej z krajem, z którego renta jest wypłacana.
Płatnicy, którzy dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy, są obowiązani pobrać od wypłacanych świadczeń zaliczkę miesięczną w wysokości 19% przychodów. Zaliczkę pomniejsza się o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 updof. Pomniejsza się ją również o 1/12 kwoty pomniejszającej podatek, jeżeli podatnik przed pierwszą wypłatą należności w roku podatkowym lub przed upływem miesiąca, w którym zaczął osiągać takie dochody, złoży płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru, że nie osiąga równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu (art. 35 ust. 4 updof).
Płatnik, który dokonuje wypłaty emerytury lub renty z zagranicy, pobiera od tych wypłat zaliczkę miesięczną w wysokości 19% przychodów, którą pomniejsza się m.in. o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia.
Obliczona w ten sposób zaliczka na podatek dochodowy ulega, zgodnie z art. 35 ust. 9 updof, pomniejszeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej przez płatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ.
Podatnicy osiągający dochody z renty bez pośrednictwa płatników są zobowiązani samodzielnie wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki miesięczne w wysokości 19% dochodu za miesiące, w których je otrzymali, w terminie do 20. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania podatkowego (art. 44 ust. 1a pkt 2 i ust. 3a updof). W terminach płatności zaliczek podatnik jest obowiązany składać urzędowi skarbowemu (właściwemum według miejsca zamieszkania podatnika) deklarację (za 2004 r. – PIT-53). Osiągnięte w ciągu roku dochody z renty należy wykazać wraz z innymi dochodami uzyskanymi w 2004 r. w zeznaniu podatkowym, które należy złożyć w terminie do 30 kwietnia 2005 r.
Przykład
Andrzej Nościński otrzymuje rentę z Czech. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Republiką Czech mówi, że renty, emerytury i inne podobne wynagrodzenia z tytułu wcześniejszej pracy najemnej podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, w którym odbiorca emerytury ma miejsce zamieszkania. Na tej podstawie otrzymywana przez Andrzeja Nościńskiego emerytura z Czech podlega opodatkowaniu w Polsce.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 74 updof, wolne od podatku dochodowego są otrzymywane z zagranicy:
a) renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego,
b) kwoty zaopatrzenia przyznane ofiarom wojny oraz członkom ich rodzin,
c) renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939–1945,
pod warunkiem przedstawienia płatnikowi dokumentu instytucji zagranicznej stwierdzającego charakter przyznanego świadczenia.
Tomasz Król
odpowiadamy na pytania:
www.infor.pl/pytaniasfk
Podstawa prawna
• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1691