Premia pieniężna a opodatkowanie VAT

Problematyka udzielania premii pieniężnej nabywcom towarów zawsze budziła kontrowersje w zakresie podatku od towarów i usług. Praktyka gospodarcza od dłuższego czasu posługuje się tą instytucją, jednak w dalszym ciągu nie ma jasnej wykładni organów podatkowych.
Adam Czekalski
uczestnik seminarium doktorskiego w Instytucie Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji UW
 
Stan prawny do 30 kwietnia 2004 r.
Pod rządami poprzedniej ustawy o VAT, na podstawie art. 2, opodatkowaniu podlegały m.in. sprzedaż towaru oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski. W myśl zawartej w ustawie definicji towarem były rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu VAT, które były określone w PKWiU. Usługami były natomiast usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej oraz roboty budowlane, sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji w rozumieniu prawa własności przemysłowej; oddanie do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej, a także udzielanie licencji lub upoważnienie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego – w odniesieniu do programu komputerowego.
Wynika z tego, że premia pieniężna nie spełniała żadnej z ww. definicji. Pieniądze nie są towarem (co wynika z przepisów prawa cywilnego). Natomiast w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz.U. Nr 42, poz. 264 z późn.zm.) należy uznać, że premia pieniężna (i jej udzielanie) nie była wymieniona jako usługa.
Premia pieniężna, nie spełniając definicji towarów oraz usług, pozostawała poza zakresem przedmiotowym poprzedniej ustawy o VAT.
Zdaniem niektórych organów podatkowych udzielanie premii pieniężnej należało traktować jak udzielanie rabatu (co powinno spowodować wystawienie faktury korygującej). Z całą mocą należy podkreślić, że takie stanowisko było niewłaściwe. Udzielenie rabatu (bonifikaty, opustu) wiązało się ze ściśle określoną transakcją. Pomimo że zarówno rabat, jak i premia pieniężna mają taki sam efekt ekonomiczny (zmniejszenie zobowiązań nabywcy), to nie można ich uznać za identyczny instrument finansowy. Rabat jest bowiem związany z okresem 1 roku od dnia sprzedaży oraz dotyczy konkretnej sprzedaży, natomiast premia pieniężna dotyczy całego spektrum działania podatnika oraz nie jest ograniczona w czasie. W związku z tym zastosowanie w tym przypadku regulacji art. 15 poprzedniej ustawy o VAT było niezasadne.
Stan prawny po 1 maja br.
W świetle nowych przepisów o VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski.
Definicja towaru w nowej ustawie o VAT (powiększona o grunty) nadal nie obejmuje premii pieniężnych. W związku z tym należy odwołać się do definicji świadczenia usług w rozumieniu nowej ustawy o VAT. Zgodnie z art. 8 ust. 1 odpłatnym świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Mogłoby się więc wydawać, że udzielenie premii pieniężnej spełnia warunki do opodatkowania VAT. Takie rozumowanie należy jednak uznać za błędne. Zgodnie z ogólnymi przepisami, dotyczącymi sprzedaży w regulacjach prawa cywilnego, umową sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia na kupującego własności rzeczy i wydania mu rzeczy, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Często w umowach sprzedaży zawarte są postanowienia, że z tytułu realizacji umów ponad umówioną wartość nabywca otrzyma od sprzedawcy określoną premię pieniężną.
Należy podkreślić, że z tytułu otrzymania premii pieniężnej nabywca nie jest obowiązany do jakichkolwiek czynności ekwiwalentnych na rzecz sprzedawcy (co mogłoby skutkować opodatkowaniem VAT premii pieniężnej).
Przykład
Spółka „C” kupiła towary za kwotę 20 000 złotych od firmy „JKA”. Zgodnie z zapisami umowy zawartej przez kontrahentów nabywca otrzymał premię pieniężną w wysokości 2000 złotych z tytułu przekroczenia limitu nabytych towarów. Spółka „JKA” dokumentuje udzielenie premii notą uznaniową lub innym dokumentem.

Dodatkowo należy wskazać na postanowienia art. 29 ustawy o VAT stanowiącego o podstawie opodatkowania. Obrót (kwotę należną) pomniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów i skont). Premia pieniężna nie jest typem rabatu, nie dotyczy konkretnej transakcji (jak rabat), ale całokształtu kontaktów sprzedawcy i nabywcy. Premia stanowi więc rodzaj nagrody przyznawanej dla nabywcy. Premia nie powoduje zmniejszenia kwoty należnej (całości świadczenia należnego od nabywcy), będąc innym rodzajem świadczenia.
Przykłady
Spółka „Alfa” dokonuje sprzedaży towarów na rzecz firmy „AKM” za kwotę 25 000 złotych. Następnie sprzedawca z tytułu tej transakcji udziela nabywcy rabatu w wysokości 3 proc. W związku z tym spółka „Alfa” jest obowiązana wystawić fakturę korygującą oraz zmniejszyć podstawę opodatkowania o 3 proc.
Spółka „Zet” (sprzedawca) posiada stałe kontakty handlowe z firmą „Alfa”. W ramach kontraktów dwustronnych spółka „Zet” corocznie w październiku udziela „Alfie” premii pieniężnej w wysokości równowartości 30 000 złotych. Premia nie dotyczy konkretnych transakcji, w związku z czym nie można jej uznać za rabat. W takim przypadku dla dokumentacji spółka „Zet” wystawia notę uznaniową lub inny dokument.

Reasumując, ustawa o VAT nie wprowadziła żadnych precyzyjnych wyjaśnień w zakresie opodatkowania premii pieniężnej. Uwzględniając jednak dokonane wykładnie przepisów, należy uznać, że premia pieniężna i jej udzielenie nie stanowią czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

Podstawa prawna:
art. 2 ust. 1, art. 4 pkt 1 i 2, art. 15 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn.zm.),
art. 2 pkt 6, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 29 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535).
Masz wątpliwości, napisz: prawo.autorzy@infor.pl
Infor.pl
Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.
12 cze 2025

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?
12 cze 2025

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

Bez edukacji nie ma kaucji – klucz do sukcesu systemu kaucyjnego leży w świadomości społecznej
12 cze 2025

Choć Polacy popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego, brak wiedzy o jego działaniu może zagrozić skuteczności reformy. Edukacja i przemyślana komunikacja to fundamenty, bez których nawet najlepsza technologia nie spełni swojej roli.

Emerytura w 2025 roku: Jakie dodatki i świadczenia przysługują seniorom po 65. i 75. roku życia? [KOMPENDIUM WIEDZY]
12 cze 2025

Dodatek pielęgnacyjny, trzynastka i czternastka, świadczenie 500+, darmowe leki, a także specjalne dodatki dla kombatantów i osób represjonowanych – seniorzy w Polsce mogą liczyć na realne wsparcie finansowe. Sprawdź, ile wynoszą te świadczenia w 2025 roku i komu przysługują.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej
12 cze 2025

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT: możliwe podniesienie limitu zwolnienia z 200 tys. zł do nawet 300 tys. zł
12 cze 2025

Trwają prace nad ustawą, która może przynieść realne ulgi podatkowe najmniejszym przedsiębiorcom. Ostateczna decyzja – czy limit zwolnienia z VAT wyniesie 240 tys. zł, czy aż 300 tys. zł – zależy od dalszych prac sejmowych komisji.

Wakacyjna praca w 2025: kto zarobi najwięcej i gdzie łatwo o etat?
12 cze 2025

Sezon letni to idealny czas, by podreperować budżet. Eksperci sprawdzili, które zawody sezonowe są najbardziej opłacalne – stawki sięgają nawet 50 zł netto za godzinę! Sprawdź, gdzie warto szukać pracy, niezależnie od wieku i doświadczenia.

Nieoczekiwana sierpniowa waloryzacja emerytur - emeryci i renciści muszą tego dopilnować, żeby otrzymać wyższe świadczenia
12 cze 2025

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest raz w roku, od 1 marca. Na wskaźnik waloryzacji, który decyduje o kwocie podwyżki - ma wpływ kilka czynników (w tym zwłaszcza ubiegłoroczna inflacja). Dotychczas nie była jednak zagwarantowana minimalna kwota takiej corocznej waloryzacji. Stan ten - ma ulec zmianie już w sierpniu 2025 r.

Wrzutka na ostatniej prostej prezydentury. Deregulacja dla przedsiębiorców, pracowników, konsumentów, bo 29 w 1: dotkliwe zmiany w aż 29. ustawach na skutek podpisu Prezydenta z 5 czerwca 2025 r.
12 cze 2025

Na ostatniej prostej swojej prezydentury - Prezydent Andrzej Duda podpisał istotną ustawę, w szczególności dla przedsiębiorców, ale nowe regulacje odczują też pracownicy czy konsumenci. Można powiedzieć, że jest to 29 w 1: bo dotkliwe zmiany są w aż 29. ustawach na skutek tej jednej ustawy i podpisu Prezydenta w dniu 5 czerwca 2025 r.

Ważny apel ZUS do Polaków. Nie róbcie tego w czerwcu, bo stracicie duże pieniądze
12 cze 2025

Nadal pracować czy już nie. Z tym dylematem mierzą się ci, którzy osiągnęli emerytalny wiek. Jeśli już ktoś zdecyduje się na pożegnanie z zawodowym życiem, nie bez znaczenia jest moment przejścia na zasłużony odpoczynek. Niektóre miesiące pod tym względem są po prostu fatalne. Do takich należy czerwiec. Decyzja o przejściu teraz na ZUS-owską pensję może oznaczać stratę nawet kilkuset złotych w skali miesiąca. W skali roku to naprawdę duże pieniądze.

pokaż więcej
Proszę czekać...