Czy tolerować "podziemie"

Czy rzeczywiście zawodzą gospodarki, które nie stworzyły struktur prawnych, umożliwiających włączenie się szarej i czarnej strefy do głównego nurtu życia gospodarczego, na co wskazuje Hernando de Soto w książce pt. „Tajemnica kapitału”? O tym m.in. dyskutowano niedawno podczas spotkania w Katedrze Prawa Publicznego Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego. A zatem, czy zawodzą te gospodarki? Na pytania odpowiada prof. dr. hab. Jan Wawrzyniak kierownika Katedry Prawa Publicznego Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego
•  Czy rzeczywiście zawodzą gospodarki, które nie stworzyły struktur prawnych, umożliwiających włączenie się szarej i czarnej strefy do głównego nurtu życia gospodarczego, na co wskazuje Hernando de Soto w książce pt. „Tajemnica kapitału”? O tym m.in. dyskutowano niedawno podczas spotkania w Katedrze Prawa Publicznego Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego. A zatem, czy zawodzą te gospodarki?
– Z tym pytaniem łączy się jeszcze drugie: dlaczego kapitalizm tryumfuje na Zachodzie, a zawodzi gdzie indziej. Autor książki starał się dowieść, że legalizacja procedur własnościowych przez nadanie tytułów własności zasobom jest skutecznym środkiem wspierania rozwoju gospodarczego społeczeństwa jako całości. Aby odpowiedzieć na oba pytania, trzeba zastanowić się przede wszystkim nad istotą podziemia gospodarczego. Są kraje, gdzie jest o­no tolerowane, i takie, w których prowadzona jest z nim bezwzględna walka. O nieszczęściu można mówić, gdy dochodzi do fuzji władzy z podziemiem gospodarczym. Wtedy głównym problemem staje się korupcja. Natomiast sukces ma miejsce wówczas, gdy władza rozpoczyna bezwzględną walkę z podziemiem, popartą wydawaniem odpowiednich przepisów.
•  Czy podziemie gospodarcze i niedoskonałość prawa można wliczyć w koszty początków kapitalizmu?
– Nie demonizowałbym aktualnej sytuacji gospodarczej w Polsce. Gdyby w XIX wieku były silne media i działała telewizja, to ujawniono by więcej informacji o aferach korupcyjnych i innych dotkliwych kosztach kapitalizmu. W latach 80. we Włoszech podziemie gospodarcze było dosyć szeroko rozwinięte, ale miało to również strony pozytywne: ludzie mieli pracę i generowany był dochód. Po wydaniu przepisów legalizujących niektóre działania szacunkowo zaliczono część dochodu wygenerowanego przez podziemie do dochodu narodowego i w ten sposób wzrosło PKD, co umożliwiło Włochom prześcignięcie Wielkiej Brytanii. Nie oznacza to jednak, że należy godzić się z korupcją.
•  Czy istnienie podziemnych gospodarek można wytłumaczyć ucieczką przed podatkiem?
– Inna jest przyczyna ucieczki. Jak twierdzi Hernando de Soto, większość ludzi szuka ucieczki w sektorze pozalegalnym, dlatego że prawo nie odnosi się do ich potrzeb i aspiracji. Zresztą samo prawo jest tylko elementem w grze społecznej. Istotna jest też kultura polityczna, gospodarcza i kultura społeczeństwa, a także zaufanie. Istotne są też przepisy – pod warunkiem, że nie są kazuistyczne i nie zmieniają się często. Muszą też być adekwatne do mentalności społeczeństwa. Z kolei obywatel powinien mieć zaufanie do prawa, rozumieć je, godzić się z jego unormowaniami i uważać je za swoje. Aby zapobiegać przekraczaniu prawa, nie wystarczy stworzyć normy opatrzone surowymi sankcjami. Istotne jest skuteczne egzekwowanie prawa i wykrywalność wszelkich przekroczeń.

TRZY PYTANIA DO PROF. DR. HAB. JANA WAWRZYNIAKA
kierownika Katedry Prawa Publicznego Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego

Rozmawiała Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz
 
Infor.pl
Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.
12 cze 2025

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?
12 cze 2025

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

Bez edukacji nie ma kaucji – klucz do sukcesu systemu kaucyjnego leży w świadomości społecznej
12 cze 2025

Choć Polacy popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego, brak wiedzy o jego działaniu może zagrozić skuteczności reformy. Edukacja i przemyślana komunikacja to fundamenty, bez których nawet najlepsza technologia nie spełni swojej roli.

Emerytura w 2025 roku: Jakie dodatki i świadczenia przysługują seniorom po 65. i 75. roku życia? [KOMPENDIUM WIEDZY]
12 cze 2025

Dodatek pielęgnacyjny, trzynastka i czternastka, świadczenie 500+, darmowe leki, a także specjalne dodatki dla kombatantów i osób represjonowanych – seniorzy w Polsce mogą liczyć na realne wsparcie finansowe. Sprawdź, ile wynoszą te świadczenia w 2025 roku i komu przysługują.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej
12 cze 2025

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT: możliwe podniesienie limitu zwolnienia z 200 tys. zł do nawet 300 tys. zł
12 cze 2025

Trwają prace nad ustawą, która może przynieść realne ulgi podatkowe najmniejszym przedsiębiorcom. Ostateczna decyzja – czy limit zwolnienia z VAT wyniesie 240 tys. zł, czy aż 300 tys. zł – zależy od dalszych prac sejmowych komisji.

Wakacyjna praca w 2025: kto zarobi najwięcej i gdzie łatwo o etat?
12 cze 2025

Sezon letni to idealny czas, by podreperować budżet. Eksperci sprawdzili, które zawody sezonowe są najbardziej opłacalne – stawki sięgają nawet 50 zł netto za godzinę! Sprawdź, gdzie warto szukać pracy, niezależnie od wieku i doświadczenia.

Nieoczekiwana sierpniowa waloryzacja emerytur - emeryci i renciści muszą tego dopilnować, żeby otrzymać wyższe świadczenia
12 cze 2025

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest raz w roku, od 1 marca. Na wskaźnik waloryzacji, który decyduje o kwocie podwyżki - ma wpływ kilka czynników (w tym zwłaszcza ubiegłoroczna inflacja). Dotychczas nie była jednak zagwarantowana minimalna kwota takiej corocznej waloryzacji. Stan ten - ma ulec zmianie już w sierpniu 2025 r.

Wrzutka na ostatniej prostej prezydentury. Deregulacja dla przedsiębiorców, pracowników, konsumentów, bo 29 w 1: dotkliwe zmiany w aż 29. ustawach na skutek podpisu Prezydenta z 5 czerwca 2025 r.
12 cze 2025

Na ostatniej prostej swojej prezydentury - Prezydent Andrzej Duda podpisał istotną ustawę, w szczególności dla przedsiębiorców, ale nowe regulacje odczują też pracownicy czy konsumenci. Można powiedzieć, że jest to 29 w 1: bo dotkliwe zmiany są w aż 29. ustawach na skutek tej jednej ustawy i podpisu Prezydenta w dniu 5 czerwca 2025 r.

Ważny apel ZUS do Polaków. Nie róbcie tego w czerwcu, bo stracicie duże pieniądze
12 cze 2025

Nadal pracować czy już nie. Z tym dylematem mierzą się ci, którzy osiągnęli emerytalny wiek. Jeśli już ktoś zdecyduje się na pożegnanie z zawodowym życiem, nie bez znaczenia jest moment przejścia na zasłużony odpoczynek. Niektóre miesiące pod tym względem są po prostu fatalne. Do takich należy czerwiec. Decyzja o przejściu teraz na ZUS-owską pensję może oznaczać stratę nawet kilkuset złotych w skali miesiąca. W skali roku to naprawdę duże pieniądze.

pokaż więcej
Proszę czekać...