Nieoczekiwana sierpniowa waloryzacja emerytur - emeryci i renciści muszą tego dopilnować, żeby otrzymać wyższe świadczenia

• Jak przebiega waloryzacja emerytur i rent, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?
• Ile wyniosła waloryzacja emerytur i rent w 2025 r. i jakie są aktualnie obowiązujące kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych?
• Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego - zmiany w zasadach waloryzacji emerytur i rent jeszcze w sierpniu 2025 r.
• Czy jest szansa na drugą waloryzację emerytur i rent jeszcze w 2025 r.?

Jak przebiega waloryzacja emerytur i rent, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?

Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych jest odpowiedzią na spadek siły nabywczej pieniądza spowodowany głównie przez inflację. Ma ona na celu urealnienie wartości wypłacanych świadczeń w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, dostosowując - w sposób ciągły - wartość wypłacanych świadczeń do zmian cen.

Emerytury i renty (oraz niektóre dodatki do nich, jak np. dodatek pielęgnacyjny czy dodatek dla sierot zupełnych oraz świadczenia i zasiłki przedemerytalne) podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik ten - zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa FUS) - odpowiada średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Zwiększenie o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia jest przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. W przypadku braku porozumienia w ramach tych negocjacji – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, w danym roku, określa rozporządzenie Rady Ministrów.

W 2025 r. – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – została ustalona na poziomie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Rzeczywisty wskaźnik rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych opiera się na danych dotyczących faktycznego wykonania w zakresie inflacji i realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (ogłaszanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego). Do jego wyliczenia – potrzebne są zatem dane z dwóch komunikatów Prezesa GUS:

1. dotyczące faktycznego wykonania w zakresie inflacji oraz
2. dotyczące realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Ile wyniosła waloryzacja emerytur i rent w 2025 r. i jakie są aktualnie obowiązujące kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych?

W 2025 r. ww. dane GUS, potrzebne do wyliczenia rzeczywistego wskaźnika rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, wynikały odpowiednio z:

1. komunikatu Prezesa GUS z dnia 15.01.2025 r. w sprawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. – w zakresie faktycznego wykonania w zakresie inflacji, zgodnie z którym – średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. w stosunku do 2023 r. wyniósł 103,6 (wzrost cen o 3,6%) oraz
2. komunikatu Prezesa GUS z dnia 11.02.2025 r. w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. w stosunku do 2023 r. – w zakresie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, zgodnie z którym – realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r., w stosunku do 2023 r., wyniósł 9,5%.

W związku z tym, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent to: średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem wspomniane powyżej 3,6%), zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem – zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – o równe 20% ze wspomnianego powyżej 9,5%) – wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2025 r., wyniósł 5,5% (tj. 3,6%+1,9%). Zgodnie z art. 89 ust. 6 ustawy FUS – został on ogłoszony w komunikacie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. Ww. komunikat ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (którym aktualnie jest – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) musi bowiem być, co roku, ogłoszony w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia ogłoszenia przez Prezesa GUS komunikatu w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest z urzędu, co oznacza, że beneficjenci ww. świadczeń nie muszą składać w tej sprawie żadnego wniosku do ZUS. W następstwie dokonanej waloryzacji – każdy emeryt i rencista otrzymuje z ZUS decyzję z informacją o nowej wysokości swojego świadczenia. W 2025 r. – łączny koszt waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, MRPiPS oszacowało na ok. 22,8 mld zł.

Najniższe gwarantowane emerytury i renty - w wyniku przeprowadzonej waloryzacji - od 1 marca 2025 r., wzrosły natomiast do następujących kwot:

• najniższa emerytura – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł w stosunku do kwoty, która obowiązywała od 1 marca 2024 r.¹),
• najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹),
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 1 409,18 zł (podwyżka o 73,46 zł²),
• najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 2 254,69 zł (podwyżka o 117,54 zł),
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 1 691,02 zł (podwyżka o 88,16 zł),
• najniższa renta rodzinna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹)oraz
• najniższa renta socjalna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹).

Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego - zmiany w zasadach waloryzacji emerytur i rent jeszcze w sierpniu 2025 r.

W swoim programie wyborczym nowo wybrany Prezydent RP Karol Nawrocki - w sekcji „Niskie, proste i prorodzinne podatki – podatkowy kontrakt” zawarł obietnicę, że 6 sierpnia 2025 r., czyli - w dniu objęcia przez niego urzędu prezydenta - złoży do Sejmu projekt ustawy przewidujący, że - w ramach waloryzacji emerytur świadczenia zawsze będą o wzrastać o minimum 150 zł, a wskaźnik waloryzacji będzie zawsze wyższy od wskaźnika inflacji („Sprawiedliwa waloryzacja emerytur: Waloryzacja emerytur minimum o 150 zł i zawsze powyżej wskaźnika inflacji.”).

Warto, żeby emeryci i renciści - jako beneficjenci świadczeń, których dotyczy złożona przez Karola Nawrockiego obietnica wyborcza - mieli jej świadomość i „dopilnowali”, żeby nowy prezydent, rzeczywiście się z niej wywiązał.

Czy jest szansa na drugą waloryzację emerytur i rent jeszcze w 2025 r.?

Pod koniec 2024 r. Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (dodatkowa waloryzacja) (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UA6), który - celem zabezpieczenia w większym stopniu sytuacji finansowej osób starszych i zapewnienia im stabilności finansowej - zakłada drugą waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, w przypadku gdy wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu 2025 r. - przekroczy 5%. Owa dodatkowa waloryzacja (tzw. interwencyjna/okresowa) miałaby być działaniem mającym na celu ochronę świadczeniobiorców (przede wszystkim emerytów i rencistów pobierających najniższe świadczenia) przed skutkami wysokiego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w trakcie roku.

Miałaby ona być przeprowadzana od 1 września - tak jak zostało już wspomniane - w sytuacji, jeżeli wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczyłby 105%.

Należy jednak pokreślić, że druga (wrześniowa) waloryzacja nie miałaby stanowić dodatkowej podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, a być tylko przyspieszoną wypłatą części podwyżki, która wynika ze wskaźnika waloryzacji z marca następnego roku, opartego na rocznym wskaźniku inflacji z roku poprzedniego, ze względu na wyższą niż 5% inflację w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku. Czyli - wyższe świadczenia we wrześniu, miałyby być wypłacane niejako na poczet przyszłorocznej, standardowej (marcowej) waloryzacji świadczeń.

Na chwilę obecną - projekt ten nie został skierowany przez Radę Ministrów do Sejmu, ale niewykluczone, że może to nastąpić jeszcze w tym roku - jeżeli będzie za tym przemawiała np. wysoka inflacja. Ewentualna wrześniowa waloryzacja emerytur, przewidziana w ww. projekcie - jest jednak zupełnie niezależna od obietnicy podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, złożonej przez nowego prezydenta Karola Nawrockiego.

¹ Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 780,96 zł podstawie pkt 1 lit. a) komunikatu Prezesa ZUS z dnia 14.02.2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)

² Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 335,72 zł podstawie pkt 1 lit. b) komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1122)
• Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18.02.2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2025 r., poz. 152)
• Komunikat Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (M.P. z 2025 r., poz. 129)