Nie wszyscy emeryci i renciści muszą samodzielnie składać zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym. Do złożenia dodatkowego zeznania podatkowego (PIT-36 lub PIT-37) nie są zobowiązane np. osoby, które otrzymały od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych formularz PIT-40A, i poza przychodami wymienionymi w tym formularzu nie uzyskały w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. Natomiast emeryci i renciści, którzy np. chcą skorzystać z odliczeń wydatków na remont czy rozliczyć dochody wspólnie z małżonkiem, powinni już samodzielnie złożyć roczne zeznanie.
Organy rentowe są zobowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki miesięczne m.in. od wypłacanych bezpośrednio przez nie emerytur i rent, rent strukturalnych i socjalnych. Wynika to z uregulowania zawartego w art. 34 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Jakie obowiązki mają organy rentowe
Na tym jednak nie kończą się obowiązki organów rentowych. Muszą one w terminie do końca lutego, po upływie roku podatkowego, sporządzić i przekazać roczne obliczenie podatku podatnikom uzyskującym dochód m.in. z emerytur i rent, rent strukturalnych i socjalnych oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika. Obowiązek ten nie dotyczy m.in. podatników, w stosunku do których ustał obowiązek poboru zaliczek. Kwestie te regulują przepisy zawarte w art. 34 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W przypadku gdy organ rentowy nie jest zobowiązany do dokonania rocznego obliczenia podatku, o którym mowa we wspomnianym ust. 7, sporządza w terminie do końca lutego, po upływie roku podatkowego, imienną informację o wysokości uzyskanego dochodu, według ustalonego wzoru. W tym samym terminie przekazuje ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika. Wspomnianą informację organ rentowy sporządza również, w przypadku gdy dokonuje wypłaty świadczeń określonych w art. 21 ust. 1 pkt 2, 75 i 100.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są:
• renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (art. 21 ust. 1 pkt 2),
• renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (art. 21 ust. 1 pkt 75),
• dochody z tytułu emerytur lub rent otrzymywanych przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów, pod warunkiem przedłożenia płatnikowi:
a) orzeczenia o uznaniu za inwalidę wzroku I lub II grupy, wydanego przez właściwy organ,
b) dokumentacji leczniczej (szpitalnej) z okresu wypadku, potwierdzającej wypadek, bądź poświadczonego notarialnie oświadczenia dwóch świadków potwierdzających utratę wzroku w wyniku działań wojennych w latach 1939-1945 lub eksplozji niewypałów i niewybuchów pozostałych po tej wojnie,
c) aktualnego zaświadczenia lekarskiego okulistycznego o urazowym uszkodzeniu wzroku bądź aktualnego zaświadczenia z przeprowadzonej obdukcji sądowo-lekarskiej, potwierdzającego utratę lub uszkodzenie wzroku w wyniku zdarzeń, o których mowa w lit. b), lub
d) ważnej legitymacji Stowarzyszenia Niewidomych Cywilnych Ofiar Wojny lub Związku Ociemniałych Żołnierzy RP (art. 21 ust. 1 pkt 100).
Jakie formularze otrzymają emeryci i renciści
Najpóźniej do 28 lutego br. organy rentowe przyślą emerytom i rencistom formularz PIT-40A/11A. Jest to roczne obliczenie podatku przez organ rentowy/informacja o dochodach uzyskanych od organu rentowego – za rok podatkowy 2004.
Wyjaśnijmy, że roczne obliczenie podatku (PIT-40A) organy rentowe sporządzają podatnikom uzyskującym dochody, o których mowa w art. 34 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Chodzi w szczególności o dochody z tytułu emerytur i rent, rent strukturalnych i socjalnych, świadczeń przedemerytalnych oraz zasiłków przedemerytalnych, z wyjątkiem podatników:
• w stosunku do których ustał obowiązek poboru zaliczek,
• którzy złożyli oświadczenie o zamiarze wspólnego opodatkowania swoich dochodów z dochodami małżonka lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, chyba że podatnik przed końcem roku podatkowego złożył oświadczenie o rezygnacji z zamiaru opodatkowania w taki sposób.
Z kolei informację o dochodach (PIT-11A) organy rentowe sporządzają podatnikom, którym nie dokonują rocznego obliczenia podatku, podatnikom uzyskującym wyłącznie dochody z zasiłków pieniężnych, a także w przypadku gdy dokonują wypłaty świadczeń określonych we wspomnianych przepisach art. 21 ust. 1 pkt 2, 75 i 100 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
PRZYKŁAD
Pan Anatol jest emerytem. Ma zastrzeżenia dotyczące zasadności pobrania przez oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podatku. Pan Anatol może złożyć wniosek, bez pośrednictwa oddziału ZUS, o stwierdzenie nadpłaty podatku, bezpośrednio od urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce swojego zamieszkania. Umożliwia to panu Anatolowi art. 75 par. 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku.
Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie pięciu lat od dnia:
• pobrania przez płatnika podatku nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• złożenia zeznania rocznego, jeżeli w zeznaniu tym wykazano zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacono zadeklarowany podatek albo wykazano nadpłatę w wysokości mniejszej od należnej.
Kiedy nie trzeba składać dodatkowego zeznania
Osoba, która otrzymała formularz PIT-11A jedynie z informacją o uzyskanych przychodach zwolnionych z podatku (blok H) nie jest zobowiązana do składania w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego (na formularzu PIT-36 lub PIT-37) – jeżeli poza tego rodzaju przychodami nie uzyskała w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. Wynika to z wyjaśnień udostępnionych „Gazecie Prawnej” przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
W wyjaśnieniach tych mowa jest również o tym, że spełniająca określone warunki osoba, która otrzymała formularz PIT-40A, w którym dodatkowo w polu 52 (blok H) jest informacja o uzyskanych przychodach zwolnionych z podatku, nie jest zobowiązana do składania w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego (na formularzu PIT-36 lub PIT-37). Chodzi o osobę, która poza tego rodzaju przychodami nie uzyskała w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej. Jeżeli jednak zamierza złożyć dodatkowe zeznanie podatkowe, to do tego zeznania taka osoba powinna przenieść tylko kwoty dotyczące dochodów opodatkowanych wykazane w polach od 54 do 56 oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne z pola 33 formularza PIT-40A.
Z kolei emeryt, który otrzymał od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych formularz PIT-40A, nie jest zobowiązany do składania w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego, jeżeli poza przychodami wymienionymi w tym formularzu nie uzyskał w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej.
Dla osoby, która otrzymała formularz PIT-40A i nie jest zobowiązana do złożenia dodatkowego zeznania PIT-36 lub PIT-37, podatek wynikający z rozliczenia rocznego dokonanego przez ZUS, obniżony o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przepisami ustawy, jest podatkiem należnym za 2004 r.
PRZYKŁAD
Pani Matyldzie, która jest emerytką, oddział ZUS przesłał PIT-40A. Pani Matylda ma kilka terminowych lokat w banku. Jedynymi dochodami uzyskiwanymi przez panią Matyldę w ub.r. była emerytura oraz odsetki od wspomnianych bankowych lokat terminowych. Pani Matylda nie zamierza skorzystać z żadnych preferencji podatkowych, w tym np. odliczeń czy łącznego opodatkowania z małżonkiem. W takiej sytuacji pani Matylda nie musi już składać w swoim urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego.
Kto musi składać dodatkowe zeznanie podatkowe
Do złożenia dodatkowego zeznania podatkowego za 2004 r. – na formularzu PIT-36 lub PIT-37 – zobowiązany jest świadczeniobiorca, który otrzymał imienną informację o wysokości uzyskanego dochodu (PIT-11A). Formularz PIT-11A Zakład Ubezpieczeń Społecznych sporządza i przekazuje tym podatnikom, w przypadku których nie jest zobowiązany do dokonania rocznego obliczenia podatku (np. w związku z ustaniem obowiązku poboru zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego).
Dodatkowe zeznanie podatkowe za ub.r. musi też złożyć osoba, która w wyniku zmiany miejsca zamieszkania otrzymywała świadczenia np. od dwóch oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (za część miesięcy roku podatkowego pobierała świadczenia z jednego oddziału, a za pozostałe – z drugiego).
Do złożenia dodatkowego zeznania zobowiązany jest również ten, kto poza dochodami z ZUS otrzymał od innego płatnika w 2004 r. dochody podlegające opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej (np. z tytułu zatrudnienia). Zasadę tę stosuje się odpowiednio do rodziców otrzymujących rentę rodzinną małoletniego dziecka.
Oprócz tego dodatkowe zeznania podatkowe za ub.r. powinny złożyć osoby, które korzystały z odliczeń:
• od dochodu, np. z tytułu poniesienia wydatków na cele rehabilitacyjne,
• od podatku, np. w związku z poniesieniem wydatków na remont i modernizację domu lub mieszkania zajmowanego na podstawie tytułu prawnego.
PRZYKŁAD
Pan Zenon, z zawodu hydraulik, od kilku lat jest na emeryturze. W ub.r. kilka razy zlecano mu wykonanie drobnych prac, za które otrzymywał zapłatę. Pan Zenon ponadto w 2004 r. dokonywał dość wysokich wpłat na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej (kontynuował w ten sposób korzystanie z tzw. ulgi remontowej). Pan Zenon musi do teraz złożyć sam roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-37, w którym zsumuje wszystkie dochody uzyskane w ub.r., a także uwzględni wpłaty na fundusz remontowy (dołączając PIT/D).
Jak przygotować wspólne rozliczenie
Do złożenia dodatkowego zeznania zobowiązany jest również np. emeryt zamierzający opodatkować swoje dochody łącznie z dochodami małżonka lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Warto pamiętać o wprowadzonych zmianach umożliwiających owdowiałym małżonkom skorzystanie z preferencji w postaci wspólnego rozliczenia dochodów małżonków. Specjalną informację w tej sprawie ogłosiło Ministerstwo Finansów.
Dodatkowe zeznania podatkowe za ub.r. powinny złożyć osoby, które m.in.:
• uzyskały dochody ze źródeł przychodów położonych w obcym państwie, powodujące obliczenie podatku w sposób określony w art. 27 ust. 8 ustawy (tzw. metoda wyłączenia z progresją),
• są obowiązane doliczyć w zeznaniu podatkowym kwoty uprzednio odliczone, inne niż z tytułu otrzymanej za pośrednictwem ZUS uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne, uwzględnionej w rocznym obliczeniu podatku sporządzonym przez płatnika (PIT-40A),
• poza świadczeniami otrzymanymi od ZUS, w 2004 r. uzyskały inne dochody podlegające opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, w tym dochody wykazywane w informacji PIT-8B oraz w części D informacji PIT-8C.
Dodatkowa informacja dla podatników składających zeznania podatkowe PIT-36, PIT-37 w sprawie łącznego opodatkowania dochodów małżonków
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano nowy art. 6a, umożliwiający owdowiałym małżonkom skorzystanie z preferencji w postaci wspólnego rozliczenia dochodów małżonków. Regulacja wprowadzona tym przepisem ma zastosowanie także do dochodów za 2004 r. Stąd z zeznaniu podatkowym PIT-36 albo PIT-37 za 2004 r., z możliwości łącznego opodatkowania dochodów małżonków mogą również skorzystać podatnicy, którzy:
1) zawarli związek małżeński przed 2004 r., a ich małżonek zmarł w trakcie 2004 r.,
2) pozostawali w związku małżeńskim przez cały 2004 r., a ich małżonek zmarł przed złożeniem zeznania podatkowego za 2004 r., o ile:
a) do żadnego z małżonków w 2004 r. nie miały zastosowania przepisy:
– ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczące pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej jednolitym 19-proc. podatkiem,
– ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne dotyczące opodatkowania w formie: karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, z wyjątkiem przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy itp., jeżeli przychody te nie były uzyskane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (np. przychody z najmu mieszkania), zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych,
b) zeznanie podatkowe za 2004 r. zostanie złożone do 30 kwietnia 2005 r. (za datę złożenia zeznania nadesłanego pocztą uważa się datę stempla pocztowego).
W przypadku spełnienia wszystkich z wyżej podanych warunków, podatek dochodowy oblicza się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków, po uprzednim odliczeniu od dochodu każdego z małżonków kwot określonych w art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. składek na ubezpieczenia społeczne, zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, wydatków rehabilitacyjnych oraz przekazanych darowizn.
Jeżeli podatnikowi, który w zeznaniu podatkowym za 2004 r. zamierza złożyć wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, została doręczona decyzja ostateczna w sprawie ustalenia za 2004 r. zobowiązania podatkowego lub stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych, wydana na podstawie art. 104 ustawy Ordynacja podatkowa, to jest on zobowiązany wraz z zeznaniem podatkowym (PIT-36, PIT-37) złożyć wniosek o wznowienie postępowania zakończonego ww. decyzją.
Krzysztof Tomaszewski
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
CZYTELNICY PYTAJĄ
Czy emerytury trzeba uwzględnić osobno
W ub.r. po raz pierwszy otrzymywałem emeryturę. Oprócz tego uzyskiwałem również inne dochody i w efekcie będę musiał złożyć roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-36. Czy dochody z emerytury będę musiał uwzględnić osobno w zeznaniu, a dopiero potem zsumować z innymi dochodami uzyskanymi w 2004 r.?
TAK. W częściach: D.1. i D.2. formularza rocznego zeznania PIT-36 należy wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochody lub straty, a także kwoty należnych zaliczek, w tym również zaliczek pobranych przez płatników. Warto przy tym pamiętać, że część D.2. należy wypełnić wyłącznie w sytuacji łącznego opodatkowania dochodów małżonków.
Wiersz 2: „Emerytury – renty krajowe oraz inne świadczenia, o których mowa w art. 34 ust. 7 ustawy” podatnicy wypełniają na podstawie imiennych informacji PIT-40A/11A sporządzonych przez organy rentowe: w kol. b i kol. d należy wykazać łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych (w tym renty strukturalne, renty socjalne) wraz ze wzrostami i dodatkami (z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych), a także świadczenia przedemerytalne i zasiłki przedemerytalne wypłacone przez organ rentowy. Kwoty wykazane w kol. b należy wpisać w odpowiednich pozycjach w kol. d (w przypadku ww. świadczeń przychód równa się dochodowi), podatnicy nie wypełniają kol. c i kol. e, a w kol. f należy wykazać sumę zaliczek pobranych przez płatnika(ów), wykazanych w imiennych informacjach PIT-40A/11A.
Czy można kontynuować odliczenia w ramach ulgi remontowej
W 2004 r. uzyskiwałem dochody jedynie z emerytury. Wcześniej jednak, gdy jeszcze pracowałem, skorzystałem z odliczeń wydatków w ramach tzw. ulgi remontowej. Czy w rozliczeniu za 2004 r. mogę kontynuować odliczenia z tytułu tej ulgi do wysokości obowiązującego w tym przypadku limitu?
TAK. Osoba osiągająca jedynie dochody z emerytury może kontynuować odliczenia w ramach ulgi remontowej. Musi jednak sama złożyć roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-37, w którym uwzględni odliczenia z tytułu ulgi remontowej. Taki podatnik powinien również dołączyć do zeznania wypełniony PIT/D.
kt