Pracodawcy, którzy do końca 2003 r. nabyli prawo do ulgi uczniowskiej, nadal w ramach praw nabytych mogą z niej korzystać. Takie prawo przysługuje tym podatnikom, którzy w tym terminie zawarli z uczniami lub szkołą umowy oraz rozpoczęli praktyczną naukę zawodu lub szkolenie nie później niż w roku szkolnym 2003/2004.
1 stycznia 2004 r. została zlikwidowana ulga uczniowska polegająca na obniżeniu przez podatników uzyskujących przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej podatku dochodowego od osób fizycznych, obliczonego na zasadach ogólnych lub odpowiednio ryczałtu bądź karty podatkowej. Na podstawie przepisów przejściowych ci przedsiębiorcy, którzy nabyli prawo do ulgi, nadal mogą z niej korzystać w ramach praw nabytych na takich zasadach, jakie obowiązywały do 31 grudnia 2003 r. Taką możliwość dają zarówno przepisy nowelizacji ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 2003 r. nr 202, poz. 1958), jak również nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2003 r. nr 202, poz. 1956).
Przedsiębiorcy, którzy z ulgi korzystać już nie mogą, bo do 31 grudnia 2003 r. nie nabyli takiego prawa, mogą starać się o dofinansowanie kosztów, jakie poniosą na kształcenie swoich pracowników.
Konieczne warunki
Aby pracodawcy szkolący młodocianych mogli nadal korzystać z ulgi uczniowskiej, muszą spełnić kilka wyraźnie określonych w przepisach warunków. Z ulgi mogą korzystać podatnicy, którzy przed 1 stycznia 2004 r. zawarli z uczniami lub szkołami właściwe umowy oraz rozpoczęli praktyczną naukę zawodu lub szkolenie w celu przygotowania zawodowego nie później niż w roku szkolnym 2003/2004. Również ci przedsiębiorcy, którzy zakończyli cykl szkolenia oraz uzyskali decyzję potwierdzającą prawo do ulgi, ale nie zdążyli z niej skorzystać – w całości lub części, jeśli do 1 stycznia 2004 r. nie odliczyli od podatku całej przysługującej kwoty, część ulgi, która nie znalazła pokrycia w podatku, będą mogli w pełni odliczyć od podatku, aż do pełnego wykorzystania odliczenia.
Nie wszyscy szkolą
Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów prawo do ulgi uczniowskiej mają wyłącznie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w tym również w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki prawa handlowego (spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej) uprawnione na mocy odrębnych przepisów do szkolenia uczniów i zatrudniające w ramach prowadzonej działalności pracowników młodocianych w celu przygotowania zawodowego lub prowadzące zajęcia praktyczne lub praktyki zawodowe uczniów na podstawie umowy zawartej ze szkołą ponadgimnazjalną lub ponadpodstawową.
Ponadto ulga przysługuje tylko wtedy, gdy osoba prowadząca zajęcia praktyczne legitymuje się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi oraz pedagogicznymi. Do szkolenia uprawnieni są nauczyciele, instruktorzy praktycznej nauki zawodu.
Potrzebny wniosek
Ulga uczniowska jest przyznawana tylko i wyłącznie na wniosek przedsiębiorcy, który chce z tej preferencji skorzystać. Jednak i w tym przypadku muszą być spełnione pewne warunki.
Przede wszystkim przygotowanie zawodowe musi być zakończone pozytywnym wynikiem egzaminu ucznia. Ponadto praktyczna nauka zawodu, w przypadku szkolenia uczniów szkół ponadgimnazjalnych lub ponadpodstawowych, nie może trwać krócej niż 10 miesięcy. Dodatkowo zatrudnienie ucznia lub pracownika w celu przygotowania zawodowego musi trwać przez cały okres szkolenia wynikający z umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Warunek ten nie musi być spełniony, jeżeli umowa została rozwiązana z przyczyn niezależnych od podatnika, a uczeń lub pracownik podjął naukę zawodu u innego podatnika.
Jeśli wymienione warunki są spełnione, podatnik musi złożyć wniosek o przyznanie ulgi do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika. W przypadku, gdy podatnik jest opodatkowany w formie karty podatkowej – do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej. W razie niedopełnienia zgłoszenia działalności do ewidencji lub gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu według miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki. Natomiast w przypadku, gdy nie można ustalić siedziby spółki – według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników w terminie jednego miesiąca od daty:
• złożenia przez młodocianego pracownika egzaminu kończącego naukę zawodu;
• zakończenia przez ucznia odbywania u podatnika praktycznej nauki zawodu.
Wysokość ulgi
Kwoty ulgi uczniowskiej w każdym z lat 2004-2007 podlegają waloryzacji stosownie do wzrostu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Ogłaszane są przez ministra finansów w drodze rozporządzenia do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, w wysokości przysługującej za wyszkolenie jednego ucznia, w zależności od okresu szkolenia.
Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawie wysokości kwoty ulgi uczniowskiej na podstawie art. 10 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy – przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. nr 202, poz. 1958 oraz z 2004 r. nr 263, poz. 2619) ulga uczniowska z tytułu wyszkolenia jednego pracownika w 2006 r. wyniesie 4852,51 zł – przy okresie szkolenia do 24 miesięcy (teraz kwota ulgi wynosi 4734,16 zł). Natomiast wysokość ulgi przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące wyniesie 8087,52 zł (dziś wynosi 7890,26 zł).
Takie same kwoty zostały ustalone na podstawie art. 13 ust. 7 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 202, poz. 1956 i nr 222, poz. 2201 oraz z 2004 r. nr 263, poz. 2619).
Oba rozporządzenia zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 229 z 23 listopada 2005 r. i wejdą w życie 1 stycznia 2006 r.
Ulgę można zwiększyć
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w miejscowości o liczbie mieszkańców do 5000 oraz w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym, kwotę ulgi uczniowskiej podwyższa się o 20 proc. Również w przypadku, gdy w danym roku podatkowym podatnik zakończył szkolenie więcej niż jednego pracownika, ma prawo do zwiększenia kwoty ulgi o 20 proc. Podwyżka ta przysługuje z tytułu zakończenia szkolenia pozytywnym wynikiem egzaminu każdego następnego pracownika. Istotne jest to, że jeśli podatnik spełnia wszystkie te warunki, może skorzystać z podwyższenia kwoty ulgi z obu tytułów jednocześnie.
Dane niezbędne do złożenia wniosku
Wniosek o przyznanie ulgi powinien zawierać następujące dane: datę zawarcia ze szkołą umowy o praktyczną naukę zawodu, imię i nazwisko ucznia, datę rozpoczęcia i zakończenia przez ucznia odbywania u podatnika praktycznej nauki zawodu. Podatnik do wniosku musi dołączyć dokument stwierdzający datę złożenia przez pracownika egzaminu kończącego naukę zawodu wynikiem pozytywnym.
Ewa Matyszewska