Kto odpowie, gdy zakład nie pobrał podatku

Jeśli zakład pracy jako płatnik nie pobrał należnego podatku od wynagrodzeń zatrudnianych przez siebie pracowników, poniesie za ten błąd odpowiedzialność. Jeśli jednak podatek nie zostanie pobrany z winy pracownika, to on będzie odpowiedzialny.

Podatnik za zobowiązania podatkowe odpowiada całym swoim majątkiem. Wynika to z przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej Ordynacja podatkowa). Odpowiedzialność taką mogą ponosić również płatnicy, zobowiązani do obliczenia, pobrania i wpłacenia we właściwym terminie organowi podatkowemu należnych podatków. Takim płatnikiem będzie m.in. zakład pracy, który musi odprowadzania podatków za swoich pracowników.

Płatnik odpowie za błędy

Płatnik, który nie obliczył, nie pobrał i nie wpłacił podatku do urzędu, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony. Warto przytoczyć wyrok NSA z 26 kwietnia 2000 r. (sygn. akt III SA 833/99; niepublikowany), w którym sąd podkreślił, że zgodnie z art. 30 Ordynacji podatkowej zasadą jest, że za podatki (zaliczki) niepobrane od podatnika, mimo takiego obowiązku, odpowiada płatnik, a nie podatnik. Płatnik ma jednak roszczenie regresowe w stosunku do podatnika, dochodzone na drodze procesu cywilnego.

Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ stwierdzi, że płatnik nie pobrał podatku lub pobrał go, a nie wpłacił na konto urzędu skarbowego, wyda decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika, w której określi wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

W wyroku z 2 października 2001 r. (sygn. akt I SA/Gd 831/00; niepublikowany) NSA zwrócił uwagę, że podatnik nie jest w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 30 par. 1 Ordynacji podatkowej stroną, gdyż czynność organu podatkowego odnosi się wyłącznie do płatnika i nawet pośrednio nie dotyczy interesu prawnego podatnika.

Podatnik nie będzie odpowiadał za niepobrany lub pobrany, a niewpłacony podatek, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika. W tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika. Oznacza to, że płatnik będzie odpowiadał tylko za swoje błędy i zaniedbania. Za pomyłki podatnika odpowiedzialność będzie musiał ponieść sam podatnik.

W innym wyroku WSA w Łodzi z 6 października 2004 r. (sygn. akt I SA/Łd 1774/03; publikowany w onSAiWSA z 2005 r. nr 4, poz. 83), sąd administracyjny wskazał, że wydanie decyzji o odmowie przeniesienia odpowiedzialności podatkowej z płatnika na podatnika jest na gruncie Ordynacji podatkowej niedopuszczalne. Jeżeli w ocenie organu podatnik nie ponosi winy za niepobranie podatku, organ powinien wydać decyzję, w której orzeknie o odpowiedzialności płatnika.

Decyzje dotyczące zarówno podatnika, jak i płatnika organ podatkowy może wydać również po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego.

Potrzebne dokumenty

Płatnicy poza ponoszeniem odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe zobowiązani są przechowywać dokumenty związane z poborem podatków do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania płatnika lub inkasenta.

I tak np., jeżeli organ II instancji (organ odwoławczy zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania podatkowego ma kompetencje do wydania nowej decyzji merytorycznej) stwierdzi, że w chwili wydania swej decyzji zobowiązanie podatkowe przedawniło się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, to jest zobowiązany uchylić decyzję organu I instancji i umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe (tak też w wyroku NSA z 28 marca 2001 r.; sygn. akt SA/Sz 702/99; niepublikowany).

Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami, są zobowiązane wyznaczyć osoby, do których należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłoszenie właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imion, nazwiska i adresów tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej – w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.

Kary są surowe

Zgodnie z przepisami kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) płatnik, który nie pobiera podatku albo pobiera go w kwocie niższej od należnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota niepobranego podatku jest małej wartości, płatnik podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Natomiast gdy kwota niepobranego podatku nie przekracza ustawowego progu, płatnik podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Wykroczenie skarbowe to czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia (dziś to 4495,50 zł, ponieważ minimalne wynagrodzenie wynosi 899,10 zł). Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli k.k.s. tak stanowi.

Ponadto płatnik, który nie wyznacza w wymaganym terminie osoby, do której obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, lub nie zgłasza właściwemu miejscowo organowi podatkowemu wymaganych danych takiej osoby, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Tej samej karze podlega płatnik, który nie składa w terminie deklaracji.

Ważne!

Płatnik odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony całym swoim majątkiem.

SŁOWNIK

PŁATNIKIEM jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

PODATNIKIEM jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami również inne podmioty.

ROSZCZENIE REGRESOWE to uprawnienie do żądania zwrotu całości lub części dokonanej zapłaty.

ZOBOWIĄZANIEM PODATKOWYM jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

4 KROKI

Jakie działania podejmie fiskus, gdy zakład nie pobrał podatku

1 Wiadomość o niepobranym podatku.
Gdy urząd skarbowy otrzyma informację, czy to od podatnika czy z innych źródeł, że zakład pracy nie pobrał należnego podatku, rozpoczyna sprawdzanie takiego zakładu (z reguły w formie kontroli).

2 Wszczęcie postępowania podatkowego.
Jeśli zarzut jest wiarygodny, urząd ma prawo wszcząć wobec zakładu pracy postępowanie podatkowe, w którym stwierdzi, czy rzeczywiście zakład jako płatnik nie pobrał należnych zobowiązań podatkowych.

3 Wydanie decyzji.
Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że płatnik nie pobrał podatku mimo ciążącego na nim obowiązku, organ ten wyda decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika, w której określi wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

4 Wszczęcie postępowania karnego skarbowego.
Urząd skarbowy ma prawo również wszcząć postępowanie karne skarbowe i nałożyć na płatnika karę grzywny. Wysokość kary zależy m.in. od wysokości niepobranego podatku.

Ewa Matyszewska