Podatnicy powinni uwzględniać w kosztach różnice kursowe wynikające z kompensat zobowiązań w walutach obcych – twierdzą eksperci.
Rozliczanie różnic kursowych powstałych w przypadku kompensat zobowiązań i należności wyrażonych w walutach obcych sprawia podatnikom problemy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 14 lipca 2006 r. (sygn. III SA/Wa 1452/06) uznał, że nie można uznać za zapłatę każdego uregulowania należności przez dłużnika. Kompensata czy świadczenie w miejsce wykonania jakiejś czynności są jedynie sposobami wygaśnięcia zobowiązania.
Tym samym w przypadku dokonania kompensaty, która nie stanowi w świetle tego wyroku zapłaty, lecz jedynie powoduje wygaśnięcie zobowiązania, nie dochodzi do realizacji różnic kursowych. WSA poparł wyrażane od lat stanowisko Ministerstwa Finansów negujące prawo podatników do zmniejszania bądź zwiększania kosztów lub przychodów o różnice kursowe wynikające z kompensaty – oceniają eksperci z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej.
Zwracają uwagę, że najnowszy wyrok WSA potwierdza interpretację Ministerstwa Finansów, iż różnice kursowe powstają jedynie w przypadku zapłaty gotówką.
Zapłata gotówką
Tylko w sytuacji gdy płatność dokonywana jest w formie transferu środków pieniężnych za pośrednictwem banków, możliwe jest zastosowanie właściwych kursów walut. Chodzi o kursy stosowane przez bank, z którego usług podatnik korzysta przy transakcji, dla potrzeb obliczenia różnic kursowych. Uregulowanie natomiast zobowiązania w inny sposób, m.in. poprzez kompensatę, barter lub inne świadczenie, nie powoduje powstania podatkowych różnic kursowych.
Specjaliści z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej nie zgadzają się z tymi argumentami. Zawężają one bowiem stosowanie przepisów dotyczących różnic kursowych jedynie do części transakcji walutowych dokonywanych wyłącznie za pośrednictwem banków. Tymczasem nie można przyjąć, że ustawodawca chciał zróżnicować sytuację podatników, dyskwalifikując spore ich grono tylko z tego powodu, że zapłatę wnieśli w innej formie niż pieniężnej. Oznaczałoby to bowiem, że dwóch podatników dokonujących identycznych transakcji walutowych wykazywałoby przychody lub koszty w innej wysokości jedynie z tego powodu, że wybrali odmienny sposób regulowania zobowiązań.
Zapłata lub potrącenie
Przyjęta przez Ministerstwo Finansów i wsparta orzeczeniem WSA koncepcja, że kompensata nie jest zapłatą, jest sprzeczna z innymi przepisami – uważają eksperci z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej. Wskazują przy tym na art. 59 par. 1 pkt 1 i 3 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części na skutek zapłaty lub potrącenia. Ordynacja podatkowa zrównuje więc skutki zapłaty i potrącenia (kompensaty). Jeżeli dla potrzeb regulowania zaległości podatkowych zapłata gotówką oraz kompensata wywołują taki sam skutek, nie można bez popadania w sprzeczność twierdzić, że w przypadku obliczania różnic kursowych skutki te są zupełnie odmienne – uważają specjaliści z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej.
Regulowanie wierzytelności
Eksperci cytują również opinie organów podatkowych wyrażających stanowisko odmienne od wspomnianego wyroku WSA w Warszawie. I tak Urząd Skarbowy w Ostrowcu Świętokrzyskim w piśmie z 7 października 2004 r. (nr PDI-415/55/04) stwierdził, że regulacja wzajemnych wierzytelności nie zawsze musi wiązać się z faktycznym przepływem pieniądza. W wyniku dokonanych przeliczeń powstają różnice kursowe, które należy uwzględnić w rozliczeniach podatkowych. Podobne stanowisko zajęła również Izba Skarbowa w Zielonej Górze w piśmie z 31 marca 2004 r. (nr I-1/423/19/04).
Krzysztof Tomaszewski