Fiskus sam ocenia umowy

Gdy fiskus podejrzewa, że podatnik zawarł inną umowę, niż powinien, może skierować sprawę do sądu. Organy podatkowe nie korzystają z obowiązujących przepisów i wolą same oceniać zawierane umowy. Niechęć fiskusa do sądu mogą wykorzystać podatnicy, starając się o uchylenie wydanej decyzji.

 

Mimo że od dwóch lat obowiązują przepisy pozwalające fiskusowi na kierowanie do sądów cywilnych pozwów dotyczących ustalenia - w razie zaistnienia wątpliwości - jaką umowę zawarł podatnik, urzędnicy nie chcą z nich korzystać. Pozwów nie kierują do sądu nawet wtedy, gdy mają taki obowiązek. Potwierdzają to eksperci podatkowi. Żaden z nich nie słyszał o tym, by fiskus złożył pozew do sądu. Sytuacja ta może dziwić. Wystarczy przypomnieć starania o wprowadzenie rozwiązań umożliwiających fiskusowi kierowanie spraw do sądu. Kolejne próby kończyły się fiaskiem. Przepis zaczął obowiązywać dopiero 1 stycznia 2005 r., i jak pokazuje praktyka - od razu przestał być potrzebny. Organy podatkowe same wolą przesądzać o tym, jaką umowę podpisali podatnicy. Poza tym pominięcie drogi cywilnoprawnej pozwala znacznie skrócić czas zamknięcia sprawy podatkowej.

Jasny cel przepisu

Artykuł 199a par. 3 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) wskazuje sytuacje, gdy w toku postępowania podatkowego organy podatkowe mają obowiązek wystąpić do sądu cywilnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego.

- Dodatkowo legitymację procesową dla organu podatkowego ustanawia art. 1891 kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy te pozwalają, a nawet nakazują, organowi podatkowemu w przypadku wątpliwości, jaka umowa łączy podatników, zapytać o to sąd cywilny - wyjaśnia Adrian Branny, doradca podatkowy Deloitte.

Potwierdza to Robert Krasnodębski, radca prawny z kancelarii Weil, Gotshal & Manges. Jego zdaniem wbrew podnoszonym nierzadko glosom przepis ten nie jest skierowany na przeciwdziałanie tzw. obejściu prawa podatkowego. Nie służy on ocenie działalności podatnika, jego intencji czy zamierzeniom, lecz ma precyzyjnie i wąsko określony zakres zastosowania.

- Jego celem jest stwierdzenie przez sąd, czy i jaki rodzaj stosunku prawnego łączy danych podatników - mówi Robert Krasnodębski.

Fiskus jest niechętny

Oba przepisy, czyli i Ordynacji podatkowej, i kodeksu postępowania cywilnego, w praktyce są rzadko wykorzystywane. Robert Krasnodębski wskazuje powody, dla których tak się dzieje.

- Stwierdzenie przez sąd, czy i jaki rodzaj stosunku prawnego łączy danych podatników, nie pociąga za sobą automatycznie negatywnych konsekwencji dla podatników - mówi ekspert.

Jego zdaniem organy podatkowe nie mają szczególnego interesu w kontynuowaniu sporu podatkowego przed sądami powszechnymi.

Również Agnieszka Tałasiewicz, partner Ernst & Young, uważa, że rozwiązanie przyjęte w art. 199a Ordynacji, umożliwiające skorzystanie z powództwa, nie przyjęło się w praktyce organów podatkowych.

- Mimo istnienia wyraźnego przepisu mówiącego, że w razie wątpliwości co do istnienia bądź nieistnienia stosunku cywilnoprawnego organem właściwym do ustalenia tego jest sąd powszechny, organy podatkowe same podejmują się tego zadania - mówi nasza rozmówczyni.

- Jak do tej pory analizowany przepis jest praktycznie martwy, w swojej praktyce nie spotkaliśmy się z jego zastosowaniem - zauważa Dariusz Malinowski, doradca podatkowy z KPMG.

Dodaje, że dzieje się tak, nawet gdy sami pełnomocnicy podatników wnoszą o jego zastosowanie.

Zdaniem naszego rozmówcy może to wynikać z obaw organów o czas trwania procedury sądowej. W sprawie musi zapaść prawomocne rozstrzygnięcie sądu cywilnego, co może zająć nawet kilka lat. W związku z tym postępowanie podatkowe mogłoby trwać dużo dłużej. Niechęć do stosowania tej procedury może wynikać też z obaw organów, że sądy cywilne niekoniecznie będą stawać po ich stronie.

- Dlatego robią wszystko, by z procedury tej nie korzystać - dodaje ekspert KPMG.

Szansa dla podatnika

W określonych sytuacjach nieskorzystanie przez organy podatkowe z omawianej procedury może być korzystne dla podatnika.

- Nie występując z powództwem do sądu cywilnego, organy podatkowe narażają się na zarzut naruszenia art. 199a Ordynacji podatkowej i na to, że ich decyzje będą uchylane - uważa Agnieszka Tałasiewicz.

Mimo że orzecznictwo w tym zakresie jest bardzo skromne, eksperci nie mają wątpliwości co do stanowiska sądów. Jako przykład Agnieszka Tałasiewicz podaje wyrok WSA w Warszawie z 16 października 2006 r. (III SA/Wa 2601/2006). Sąd stwierdził w nim, że w razie pojawienia się wątpliwości, obowiązkiem organu podatkowego jest zwrócenie się do sądu powszechnego. Z kolei w wyroku WSA w Białymstoku z 19 lipca 2007 r. (I SA/Bk 149/07) sąd przyjął, że w razie zaistnienia wątpliwości w toku postępowania dowodowego wystąpienie do sądu powszechnego jest obligatoryjne. Nasza rozmówczyni podkreśla, że ignorowanie przez organy podatkowe trybu przewidzianego w art. 199a Ordynacji wydłuża i niepotrzebnie komplikuje postępowanie w wielu sprawach podatkowych.

Adrian Branny zauważa zaś, że organy podatkowe nie mogą dowolnie stosować bądź odmawiać stosowania przepisów. Gdy w prowadzonym postępowaniu fiskus poweźmie obiektywne wątpliwości co do istnienia stosunku prawnego czy prawa, ma obowiązek wystąpić z powództwem cywilnym.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Fiskus może wystąpić do sądu z pozwem


Aleksandra Tarka

aleksandra.tarka@infor.pl

Infor.pl
Renta wdowia – od kiedy? ZUS podał harmonogram wypłat
12 cze 2025

Już od 1 lipca 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpocznie wypłaty rent wdowich – nowego świadczenia, na które czekało setki tysięcy uprawnionych. ZUS podał oficjalny harmonogram, z którego wynika, że świadczenia będą wypłacane w dotychczasowych terminach wypłat emerytur i rent: 1., 6., 10., 15., 20. oraz 25. dnia każdego miesiąca.

Od 1 lipca 2025 r. farmaceuci zarobią nawet 10 554 zł brutto. Nowa siatka płac w ochronie zdrowia
12 cze 2025

Od 1 lipca 2025 r. obowiązywać będą nowe minimalne wynagrodzenia dla farmaceutów zatrudnionych w placówkach ochrony zdrowia. Wzrost płac wyniesie nawet 1 300 zł brutto miesięcznie. To efekt corocznej waloryzacji stawek wynikającej z ustawy o minimalnych wynagrodzeniach w ochronie zdrowia, powiązanej ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

OC dla rowerzystów – konieczność czy ograniczanie wolności? Polacy podzieleni
12 cze 2025

Czy rowerzyści powinni mieć obowiązkowe OC? Wraz ze wzrostem liczby jednośladów na drogach, temat ten wraca jak bumerang i dzieli opinię publiczną. Najnowsze badanie Rankomat.pl pokazuje, że Polacy są niemal równo podzieleni – nie brakuje zarówno zwolenników bezpieczeństwa, jak i obrońców niezależności.

Czy konto firmowe jest obowiązkowe?
12 cze 2025

Przy założeniu firmy musisz dopełnić wielu formalności. O ile wybór nazwy przedsiębiorstwa, wskazanie adresu jego siedziby, czy wskazanie właściwego PKD są obligatoryjne, o tyle otworzenie rachunku firmowego niekoniecznie. Jednak dużo zależy przy tym od tego, jaka forma działalności jest prowadzona, jakie transakcje są wykonywane i wreszcie, czy chce ona korzystać z mechanizmu split payment.

W Sejmie: Wypłaty ZUS do 21. dnia miesiąca? Wcześniej między 5. a 10. dniem? [Zasiłki i świadczenia]
12 cze 2025

W Sejmie poseł Michał Moskal zwrócił się do rządu (MRPiPS) z prośbą o potwierdzenie albo zaprzeczenie informacji, jakie otrzymał w swoim biurze poselskim. Wyborcy interweniowali u posła domagając się załatwienia przez niego, aby ZUS wypłacał świadczenia między 5. a 10. dniem każdego miesiąca (tak kiedyś), a nie bliżej 21-ego (tak dziś). Dotyczyć ta sytuacja ma dużej liczby świadczeń - zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych, a także świadczenia pielęgnacyjnego.

4 dni pracy i 35 dni urlopu? Tak może wyglądać 2026 rok!
12 cze 2025

Rząd zapowiada gruntowną reformę Kodeksu pracy. W centrum zmian są: skrócenie tygodnia pracy do czterech dni lub 35 godzin oraz wydłużenie urlopu wypoczynkowego do 35 dni. Nowe przepisy mogą wejść w życie już od 2026 roku. Choć projekt budzi entuzjazm wielu pracowników, jego wdrożenie wymaga kompromisów z pracodawcami i szczegółowych analiz kosztów.

Blisko LUDZI i dla LUDZI. Czym Emtor wyróżnia się jako pracodawca na rynku wózków widłowych?
12 cze 2025

Na przestrzeni lat firma Emtor udowodniła, że sukces w biznesie nie zależy wyłącznie od produktów czy wyników finansowych, ale przede wszystkim od ludzi, którzy ten biznes tworzą. To dzięki zaangażowaniu, lojalności i codziennej pracy zespołów połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe. Emtor stawia na człowieka – nie tylko jako pracownika, ale jako partnera w budowaniu wspólnej przyszłości. Bo gdy ludzie czują się docenieni, chcą zostać na dłużej. Jak zatem firma buduje swoją przewagę na konkurencyjnym rynku?

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.
12 cze 2025

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?
12 cze 2025

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

Bez edukacji nie ma kaucji – klucz do sukcesu systemu kaucyjnego leży w świadomości społecznej
12 cze 2025

Choć Polacy popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego, brak wiedzy o jego działaniu może zagrozić skuteczności reformy. Edukacja i przemyślana komunikacja to fundamenty, bez których nawet najlepsza technologia nie spełni swojej roli.

pokaż więcej
Proszę czekać...