W dwóch przypadkach mamy wciąż szansę odliczać od dochodu lub podatku wydatki o charakterze mieszkaniowym ponoszone na bieżąco. Jest to możliwe w ramach praw nabytych do ulgi na oszczędzanie w kasie oraz do spłaty odsetek od kredytów mieszkaniowych - w ramach tzw. ulgi odsetkowej.
Ulga na oszczędzanie w kasie
Podatnikom, którzy zawarli umowę o kredyt kontraktowy z bankiem prowadzącym kasę mieszkaniową o systematyczne gromadzenie oszczędności, według zasad określonych w przepisach o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego i przed 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczenia od podatku wydatków poniesionych na cele określone w tej ustawie, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r., przysługuje prawo do ulgi podatkowej. Chodzi o odliczenia od podatku dalszych kwot wpłaconych oszczędności na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku oszczędnościowo-kredytowym i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową, poniesionych od 1 stycznia 2002 r., do upływu określonego przed 1 stycznia 2002 r. terminu systematycznego gromadzenia oszczędności, wynikającego z umowy o kredyt kontraktowy.
Przez zawarcie umowy o kredyt kontraktowy osoba fizyczna zobowiązuje się do systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej przez czas oznaczony, a bank prowadzący kasę mieszkaniową - do przechowywania oszczędności i udzielenia po upływie tego okresu długoterminowego kredytu na cele mieszkaniowe.
By korzystać z odliczeń podatkowych, a następnie uzyskać kredyt kontraktowy trzeba oszczędności stanowiące podstawę do odliczeń przeznaczyć na:
- nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę domu albo lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość,
- uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej albo prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego,
- remont domu albo lokalu mieszkalnego, z wyjątkiem bieżącej konserwacji i odnowienia mieszkania,
- spłata kredytu bankowego zaciągniętego na cele wcześniej wymienione,
- nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego, w którym jest lub ma być położony lokal mieszkalny kredytobiorcy.
Po upływie umownego okresu systematycznego oszczędzania kasa mieszkaniowa zawiadamia, w ciągu miesiąca, posiadacza rachunku oszczędnościowo-kredytowego o nabyciu przez niego uprawnień do otrzymania kredytu. Na wniosek posiadacza rachunku oszczędnościowo-kredytowego kasa mieszkaniowa zawiera z nim umowę kredytową i udziela kredytu na cele mieszkaniowe w ciągu trzech miesięcy od złożenia wniosku. Kasa mieszkaniowa udziela kredytu, jeżeli spłata kredytu została zabezpieczona hipotecznie lub w inny sposób określony w umowie kredytowej.
Kwota odliczenia nie może przekroczyć 30 proc. wydatków poniesionych w 2007 roku, nie więcej jednak niż 11 340 zł. Przy czym należy sprawdzić, czy odliczona kwota mieści się w kwocie limitu odliczeń przysługującego na 2007 rok, obliczonego jako różnica limitu odliczeń określonego na lata obowiązywania przepisów ustawy (1992-2007) a limitu odliczeń wykorzystanego w latach ubiegłych (1992-2006).
Prawo do ulgi odsetkowej
Choć począwszy od tego roku zostaliśmy pozbawieni prawa do ulgi odsetkowej, mogą z niej korzystać wciąż osoby, które zawarły umowę kredytową przed końcem 2006 roku. Ulga polega na prawie do odliczenia od dochodu przed opodatkowaniem odsetek od kredytu zapłaconych w danym roku podatkowym. Prawo daje także możliwość odliczenia od dochodu odsetek od kredytu zaciągniętego na kontynuowanie budowy budynku mieszkalnego, który został przez podatnika odkupiony od innej osoby w trakcie realizacji.
Odliczanie odsetek od dochodu jest też możliwe w przypadku, gdy podatnik dzięki takiemu kredytowi wniesie wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku. Nie ma natomiast możliwości skorzystania z ulgi odsetkowej, gdy kredyt przeznaczony zostanie na zamianę mieszkania lokatorskiego na własnościowe lub własne albo mieszkania własnościowego na pełną własność.
Odliczeniu od dochodu podlegają także odsetki od kredytu zaciągniętego na nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne lub przebudowę (przystosowanie) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.
Załóżmy, że podatnik uprawniony do ulgi odsetkowej w 2006 roku rozpoczął budowę domu. Na jej sfinansowanie zaciągnął kredyt w wysokości 250 tys. zł. Budowa domu potrwa do końca 2007 roku. Podatnik będzie mógł z ulgi skorzystać po raz pierwszy, rozliczając się z fiskusem z dochodu za 2007 rok. Ma prawo odliczać 75,6 proc. odsetek (189 tys. zł podzielone przez 250 tys. zł). Rozliczając się z fiskusem za 2007 rok, odliczy od dochodu odsetki zapłacone i w 2007 roku, i w 2006 roku.
Aby skorzystać z ulgi odsetkowej, kredyt lub pożyczkę trzeba wydać wyłącznie na:
- budowę budynku mieszkalnego,
- wniesienie wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku,
- zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej,
- nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne lub przebudowę (przystosowanie) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.
Gdy w przeszłości zabrakło dochodu
Możliwość zapłacenia niższego podatku od dochodu za 2007 rok daje też prawo do skorzystania z przepisów dotyczących praw nabytych podatników, którzy w 2007 roku nie ponieśli wydatków mieszkaniowych, natomiast dokonują odliczeń wydatków poniesionych i podlegających odliczeniu w latach ubiegłych, w części, w jakiej wydatki te nie znalazły pokrycia w dochodzie (przychodzie za te lata).
Dotyczy to przede wszystkim podatników, którzy nabyli prawo do odliczeń wydatków poniesionych na cele budowlane przed 1997 rokiem, o ile w latach wcześniejszych (1997-2006) dochody do opodatkowania uzyskiwane przez podatnika były zbyt niskie, by w całości odjąć od nich przysługujące odliczenie. Cele budowlane to wydatki odliczane na zakup działki budowlanej, kupno lub budowę nowego mieszkania albo domu czy udział w budowie budynku wielorodzinnego z przeznaczeniem lokali na wynajem.
Gdy w przeszłości zabrakło podatku
Niższy podatek za 2007 rok mogą też zapłacić podatnicy, którzy w latach 1992-2005 dokonywali odliczeń od podatku z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych (w tym w ramach ulgi remontowo-modernizacyjnej), a przysługujące im odliczenie nie znalazło pokrycia w podatku za te lata. Niepoliczona kwota zwiększa przysługujące odliczenie od podatku w roku podatkowym.
Kwota przysługujących odliczeń od podatku, z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych, które nie znalazły pokrycia w podatku obliczonym za rok podatkowy, podlega odliczeniu w latach następnych.
Ustawa nowelizująca ustawę o PIT z 21 listopada 2001 r. (Dz.U. nr 134, poz. 1509), która zlikwidowała tzw. dużą ulgę budowlaną począwszy od 2002 roku, zagwarantowała podatnikom będącym w trakcie swojej inwestycji mieszkaniowej prawo do odliczania wydatków ponoszonych także po 1 stycznia 2002 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2004 r. Od tej reguły są jednak dwa wyjątki. Pierwszy dotyczy oszczędzających w kasie mieszkaniowej. Dla nich terminem granicznym prawa do odliczania wydatków jest ustalony przed 1 stycznia 2002 r. okres umowy z kasą. Drugi wyjątek dotyczy odliczania wydatków, które nie znalazły pokrycia w dochodzie lub w podatku. Takich odliczeń dokonywać można bezterminowo, aż do roku, w którym dochodu lub podatku wystarczy na pełne skonsumowanie odliczenia. Jedyny warunek to poniesienie wydatku do końca 2004 roku.
PRZYKŁAD
Podatnik zawarł umowę przedwstępną kupna od dewelopera nowego mieszkania. Inwestycję skredytował w całości (z wyjątkiem należności za grunt, którą pokrył jako wkład własny) w formie kredytu hipotecznego uzyskanego we wrześniu 2006 r. w wysokości 175 tys. zł udzielonego przez bank na dziesięć lat. Choć zgodnie z umową, podatnik uzyska tytuł do budowanego właśnie lokalu najwcześniej w pierwszej połowie 2009 r. (wtedy ma nastąpić przeniesienie własności w formie aktu notarialnego), zachowa prawo do ulgi odsetkowej. Z tym że po raz pierwszy odliczy spłacane odsetki w rozliczeniu rocznym za 2009 rok. Odejmie wówczas od podstawy opodatkowania w PIT sumę odsetek zapłaconych za lata 2007-2009. Z prawa do ulgi korzystać będzie do zakończenia umowy kredytowej (czyli do września 2016 r.). I to nawet wtedy, jeśli zdecyduje się na przedłużenie terminu spłaty (za zgodą banku) już po 31 grudnia 2006 r.
PRZYKŁAD
W ramach praw nabytych podatnik korzysta z odliczeń z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej. Umowa o kredyt kontraktowy wygasa z końcem 2007 roku. W związku z tym w grudniu 2006 r. podatnik wniósł dodatkową wpłatę w znacznej wysokości. Dla pełnego odliczenia za 2006 rok zabrakło mu podatku. Odliczenia tego może dokonać od podatku za 2007 rok, a nawet za lata następne, jeśli tylko w umowie o kredyt kontraktowy zawartej z bankiem przed 1 stycznia 2002 r. jest zapis umożliwiający dokonywanie takich dodatkowych wpłat. Prawa nabyte odnoszą się bowiem do treści umowy obowiązującej według stanu na 31 grudnia 2001 r., a więc przed zmianą przepisów podatkowych i w konsekwencji likwidacją tej ulgi. W takim przypadku zasada, zgodnie z którą odliczenia ustalone w PIT/D, które nie znajdą pokrycia w podatku za dany rok, przechodzą na lata następne, gdy podatek należny za te lata pozwoli na skorzystanie z nich, obowiązuje bezterminowo.
Natomiast dla wydatków ponoszonych w ramach ulgi remontowej granicznym terminem dla takich odliczeń jest rok 2005. Wydatki takie, które nie zostały odliczone od podatku za 2005 rok, mogły być odliczone od podatku za 2006 rok. A gdy i za rok ubiegły podatek był zbyt niski, mogą być odliczone od podatku za rok bieżący albo za lata kolejne. Także w tym przypadku bowiem takich odliczeń dokonywać można bezterminowo, aż do roku, w którym dochodu lub podatku wystarczy na pełne skonsumowanie odliczenia.
EDYTA DOBROWOLSKA