Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która wejdzie w życie 1 stycznia 2009 r., zawiera wiele nowych rozwiązań, które mają już zastosowanie do rozliczenia dochodów (poniesionej straty) od 1 stycznia 2008 r. Najwięcej zmian już w rozliczeniu za 2008 rok odczują obcokrajowcy rozliczający się w Polsce. Zostanie poszerzony katalog zwolnień od podatku oraz zakres ulgi prorodzinnej. Nowe zasady będziemy stosować przy przekazywaniu 1 proc. podatku.
Preferencje dla cudzoziemców
Dotychczas przepisy ustawy o PIT przewidywały, że z możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub rozliczenia dla samotnego rodzica mogli korzystać tylko podatnicy mający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, tzw. rezydencję podatkową w Polsce. Zmieni się to w zeznaniu za 2008 rok. Z obu preferencji w Polsce będą mogli skorzystać także obcokrajowcy, którzy nie są rezydentami naszego kraju. Jednak aby skorzystać z obu przywilejów, podatnicy będą musieli spełnić pewne przewidziane w ustawie o PIT warunki. Zacznijmy od małżeńskiego PIT.
PRZYKŁAD: OPODATKOWANIE ZAGRANICZNEJ WYGRANEJ
Podatnik we wrześniu 2008 r. wygrał we francuskim kasynie. Czy musi w Polsce zapłacić podatek od takiej wygranej?
Nie. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ustawy o PIT, wolne od podatku są wygrane w kasynach gry na wideoloteriach, grach na automatach, grach na automatach o niskich wygranych oraz grach w bingo pieniężne i fantowe, urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o grach i zakładach wzajemnych obowiązujących w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. To nie koniec zwolnień dla zagranicznych wygranych.
Zwolnione z PIT są także wygrane w grach liczbowych, loteriach pieniężnych, grze telebingo, zakładach wzajemnych, loteriach promocyjnych, loteriach audiotekstowych i loteriach fantowych, jeżeli jednorazowa wartość tych wygranych nie przekracza 2280 zł, urządzanych i prowadzonych przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów o grach i zakładach wzajemnych obowiązujących w państwie UE lub w innym państwie należącym do EOG.
Jeden PIT męża i żony
Małżonkowie, którzy nie są rezydentami podatkowymi w Polsce - podlegają w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu - będą mogli złożyć wspólny PIT w polskim urzędzie skarbowym, jeśli ich całkowite przychody osiągnięte na terytorium RP wyniosą przynajmniej 75 proc. Zgodnie z ustawą o PIT, za całkowite przychody są uważane przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów (np. przychody z pracy, umów cywilnoprawnych).
Co istotne, nierezydenci skorzystają z małżeńskiego rozliczenia tylko wtedy, gdy będzie istniała podstawa prawna wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej nierezydenci, którzy będą chcieli rozliczyć się wspólnie w Polsce, będą zobowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) albo Szwajcarii, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym.
Samotny rodzic
Z preferencyjnego rozliczenia podatkowego w Polsce będą mogli skorzystać nierezydenci podatkowi, którzy są samotnymi rodzicami.
Prawo do wspólnego rozliczenia z dzieckiem w Polsce poza polskimi rodzicami będą mieli także samotni rodzice, którzy łącznie spełnią następujące warunki:
• mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
• osiągną podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75 proc. całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym,
• udokumentują certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
PRZYKŁAD: ZWOLNIENIE Z PIT ALIMENTÓW
Podatniczka opiekuje się chorą córką, która pobiera rentę socjalną. Ojciec płaci na dziecko alimenty. Czy wpłaty od ojca będą wolne od podatku już w rozliczeniu za 2008 rok?
Tak. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są alimenty:
a) na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
b) na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a), otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł. Te zasady również dotyczą dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.
Zagraniczne składki
Kolejną zmianą od dawna oczekiwaną przez podatników jest wprowadzenie w ustawie o PIT możliwości odliczania w zeznaniu zagranicznych składek ubezpieczeniowych. Chodzi tu zarówno o składki na ubezpieczenie społeczne, jak i o skład- ki na ubezpieczenie zdrowotne. Odliczeniu będą jednak podlegały tylko obowiązkowe składki ubezpieczeniowe.
Nie będą podlegały odliczeniu składki, których podstawę stanowi przychód lub dochód zwolniony z opodatkowania na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ponadto składki, które podatnik zamierza odliczyć w Polsce, nie mogły zostać odliczone od dochodu (przychodu) albo podatku w krajach UE, należących do EOG lub Szwajcarii. Ponadto konieczne jest, aby istniała podstawa prawna wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych do wymiany informacji z krajem, w którym składki zostały opłacone.
Wymienione warunki będą miały również zastosowanie wobec składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w innych niż Polska krajach UE, EOG lub Szwajcarii. Jeżeli zostaną spełnione, możliwe będzie ich odliczenie od podatku płaconego w Polsce. I tu jedna ważna uwaga: odliczenie w przypadku zagranicznych składek zdrowotnych nie będzie mogło przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, obowiązującego w kraju, gdzie zostały zapłacone.
1 proc. dla potrzebujących
Już w rozliczeniu PIT za 2008 rok zostaną wprowadzone pewne modyfikacje przy przekazywaniu 1 proc. podatku dla organizacji pożytku publicznego. Nadal 1 proc. podatku będzie przekazywał dla wybranej przez podatnika jednej organizacji naczelnik urzędu skarbowego. Zmienia się możliwość wskazywania wpłaty dla potrzebujących. Dotychczas podatnicy wpisywali organizację, dla której chcą przekazać pieniądze tylko w rocznym zeznaniu. Teraz organizację będzie można wskazać zarówno w zeznaniu, jak i w korekcie tego zeznania. Jednak aby wpłata części podatku z korekty zeznania była skuteczna, podatnik będzie musiał poprawić zeznanie ze wskazaniem organizacji pożytku publicznego w ciągu dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego. Jeśli zatem podatnik musi złożyć PIT do 30 kwietnia 2009 r. (rozliczenie za 2008 rok), to ostatnim dniem na złożenie korekty ze wskazaniem 1 proc. dla organizacji pożytku publicznego będzie 30 czerwca 2009 r.
Warunkiem przekazania 1 proc. podatku przez urząd skarbowy będzie zapłata w pełnej wysokości podatku należnego stanowiącego podstawę obliczenia kwoty, która ma być przekazana na rzecz organizacji pożytku publicznego, nie później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.
PRZYKŁAD: KORZYSTANIE Z ULGI ODSETKOWEJ
Podatnik zdecydował się na konsolidację kredytu mieszkaniowego zaciągniętego w 2006 roku. Czy może korzystać z ulgi odsetkowej?
Tak. Nowelizacja ustawy o PIT umożliwiła podatnikom, którzy utracili prawo do ulgi odsetkowej związku z refinansowaniem kredytu mieszkaniowego lub konsolidacją zadłużenia, prawo do ulgi odsetkowej.
Odsetki od kredytu (pożyczki), zapłacone w latach 2002-2007 w związku z inwestycją zakończoną przed 1 stycznia 2008 r., podlegają odliczeniu (po spełnieniu warunków określonych w przepisach obowiązujących do końca 2006 roku) od dochodu (przychodu) uzyskanego w roku 2008 lub 2009. Podatnicy dostali możliwość odliczenia ich albo w rozliczeniu za rok 2008, za który zeznanie jest składane do 30 kwietnia 2009 r., albo za 2009 rok, za który PIT będzie składany do 30 kwietnia 2010 r. Trzeba pamiętać, że odliczenia dokonuje się najwcześniej za rok podatkowy, kiedy została zakończona inwestycja. Ponadto odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji mogą być odliczone od podstawy obliczenia podatku za rok, w którym podatnik po raz pierwszy odlicza odsetki.
Za wniosek podatnika uważa się wskazanie przez podatnika w zeznaniu albo w korekcie organizacji poprzez podanie jej nazwy, numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz kwoty do przekazania w wysokości nieprzekraczającej 1 proc. podatku należnego.
Naczelnik urzędu skarbowego przekaże organizacji imię, nazwisko i adres podatnika oraz wysokość wpłacanej kwoty po wyrażeniu przez podatnika w zeznaniu lub korekcie zeznania zgody na ich przekazanie. Informacje te naczelnik przekazuje organizacji w formie pisemnej.
Wychowywanie dzieci
W PIT za 2008 rok ulga prorodzinna będzie miała szerszy zakres. Prawo do tej ulgi prorodzinnej zyskają rodzice, których dzieci ze względu na orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji pobierają dodatek pielęgnacyjny. Ulga obejmie także dzieci, które ze względu na naruszenia sprawności organizmu, powstałe przed ukończeniem 18 lat lub w trakcie nauki w szkole albo w szkole wyższej, a przed ukończeniem 25 lat oraz w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, okazały się całkowicie niezdolne do pracy i pobierają rentę socjalną.
Ponadto w zeznaniu PIT za 2008 rok będzie możliwość odliczenia od podatku ulgi na dzieci studiujące za granicą.
SŁOWNIK
Nieograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Ograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium RP.
1173,70 zł wyniesie kwota ulgi prorodzinnej na jedno dziecko w rozliczeniu za 2008 rok
Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1316).