Leksykon wyborczy

Bierne prawo wyborcze to prawo obywatela polskiego do kandydowania na posła lub senatora w wyborach parlamentarnych. Zgodnie z art. 99 konstytucji, wybranym do Sejmu może być obywatel polski posiadający czynne prawo wyborcze, który najpóźniej w dniu wyborów ukończył 21 lat. Granica wieku kandydatów na senatorów jest wyższa i wynosi 30 lat. Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje partiom politycznym i wyborcom. W tym celu tworzą oni komitety wyborcze. Komitet wyborczy mogą utworzyć obywatele mający prawo wybierania, w liczbie co najmniej 15. W tym celu muszą złożyć pisemne oświadczenie o utworzeniu komitetu, z podaniem swoich imion i nazwisk, adresów zamieszkania oraz numerów ewidencyjnych PESEL.

 

Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym. Nie można równocześnie kandydować i do Sejmu i do Senatu. Kandydat musi wyrazić zgodę na kandydowanie oraz złożyć oświadczenie lustracyjne, które jest podawane do publicznej wiadomości. Prawdziwość tych oświadczeń jest weryfikowana po wyborach - orzeczenie sądu o złożeniu fałszywego oświadczenia powoduje wygaśnięcie mandatu. Każde zgłoszenie kandydatury na posła musi być poparte podpisami co najmniej 5 tys. wyborców stale zamieszkałych w danym województwie, natomiast w przypadku kandydowania na senatora podpisów wyborców musi być przynajmniej 3 tys. Kandydatów rejestruje okręgowa komisja wyborcza, a w razie odmowy rejestracji rozstrzygnięcie należy do Państwowej Komisji Wyborczej.

W czasie prac Sejmu, którego kadencja właśnie się kończy, pojawiły się dwa projekty zmian konstytucji autorstwa PO i PiS, których celem miało być zakazanie kandydowania do parlamentu osobom skazanym. Sejm nie zakończył jednak prac legislacyjnych nad tymi projektami. Gdyby to się udało, w zbliżających się wyborach parlamentarnych posłem i senatorem nie mogłaby zostać wybrana osoba karana za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz osoba, wobec której wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.

Bierne prawo wyborcze w Polsce, oprócz możliwości bycia wybranym do obu izb parlamentu, obejmuje także prawo kandydowania między innymi do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich. W tym przypadku obywatel polski startujący w wyborach musi mieć ukończone 18 lat. Natomiast osoba, która chce zostać wybrana na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta nie może być w wieku poniżej 25 lat. Z kolei kandydaci do Parlamentu Europejskiego muszą mieć co najmniej 21 lat. Najwyższy cenzus wiekowy w Polsce obowiązuje przy wyborach na prezydenta Rzeczpospolitej - w tym przypadku kandydat musi mieć ukończone 35 lat.

PODSUMOWANIE

wymogi dla kandydatów do parlamentu wiek 21 lat

do Sejmu 30 lat

do Senatu poparcie 5 tys. wyborców

do Sejmu 3 tys. wyborców do Senatu

Podstawa prawna

- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483)

- Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 12 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 46, poz. 499)

OPINIA

RYSZARD PIOTROWSKI

konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego

Na gruncie obowiązujących przepisów kandydować do Sejmu lub Senatu może osoba, która została prawomocnym wyrokiem skazana za przestępstwo. Jedyny wyjątek to sytuacja, gdy sąd karny wydając wyrok orzekł także pozbawienie praw publicznych. Konstytucja bowiem odbiera bierne prawo wyborcze osobom, które zostały pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu. Propozycje zmiany konstytucji w taki sposób, aby skazani za jakiekolwiek przestępstwo nie mogli kandydować do parlamentu, są ważne i zobowiązują te partie, które ją zgłaszały i popierały. Podczas wyborów powinny one postąpić zgodnie z deklarowanym przekonaniem i nie dopuścić do tego, aby z ich list wyborczych startowali przestępcy.

 
Infor.pl
500 plus dla małżeństw z 50-letnim stażem? Nowe świadczenie coraz bliżej
13 cze 2025

Czy pary z 50-letnim stażem małżeńskim otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe od państwa? Trwają intensywne prace nad petycją dotyczącą tzw. „500 plus dla małżeństw” – nowego świadczenia, które miałoby docenić trwałość długoletnich związków. Sejmowa Komisja Petycji analizuje projekt ustawy przewidujący wypłaty od 5000 do nawet 8000 zł w zależności od liczby wspólnie przeżytych lat.

O ile wzrośnie świadczenie pielęgnacyjne w 2026 roku?
13 cze 2025

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami czekają na ostateczną decyzję rządu w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia. To właśnie od wzrostu minimalnej płacy zależy kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 roku.

375 zł miesięcznie dla wdów i wdowców po działaczach opozycji? Senat rozpatruje petycję ws. nowelizacji ustawy
13 cze 2025

W Senacie procedowana jest petycja, która zakłada przyznanie wdowom i wdowcom po działaczach opozycji antykomunistycznej świadczenia w wysokości 375 zł miesięcznie. To zmodyfikowany postulat, który zyskał poparcie Urzędu ds. Kombatantów. Trwają konsultacje z resortami finansów i rodziny.

Stypendia Prezesa Rady Ministrów na rok szkolny 2025/2026 [KWOTA, WAŻNE TERMINY: 24 czerwca 2025, 10 lipca 2025 r., 31 lipca 2025 r.]
13 cze 2025

Osoby, które osiągnęły świetne wyniki w nauce mają możliwość ubiegania się o stypendium Prezesa Rady Ministrów. Sprawdź, jakie kryteria trzeba spełniać oraz do kiedy należy dopełnić wszelkich formalności.

Nawet 2600 zł za operację zaćmy! NFZ zapłaci Ci za zabieg.
13 cze 2025

Nie musisz czekać miesiącami na zabieg! Narodowy Fundusz Zdrowia może zwrócić Ci nawet 2600 zł za operację zaćmy. Nawet jeśli zdecydujesz się na leczenie prywatne lub za granicą. Sprawdź, kiedy państwo pokrywa koszty, a kiedy Ty musisz dopłacić za większy komfort widzenia i nowoczesne soczewki.

Kupujesz przez internet od osoby prywatnej? Możesz mieć obowiązek podatkowy – skarbówka patrzy!
13 cze 2025

Coraz więcej Polaków robi zakupy online, także od osób prywatnych. Niewielu jednak zdaje sobie sprawę, że w niektórych przypadkach muszą zapłacić podatek PCC. Fiskus ma nowe narzędzia do weryfikacji transakcji – a konsekwencje mogą być kosztowne. Ekspertka Monika Piątkowska wyjaśnia, kiedy należy zachować szczególną ostrożność.

ZUS: Te emerytki po 65 urodzinach będą miały z urzędu podwyższoną emeryturę. Więcej nawet o kilkaset złotych miesięcznie po przeliczeniu
13 cze 2025

ZUS informuje, że kobiety pobierające okresową emeryturę kapitałową po osiągnięciu męskiego powszechnego wieku emerytalnego (65 lat) będą miały z urzędu przeliczone świadczenie. Na przeliczeniu mogą zyskać nawet kilkaset złotych miesięcznie.

ZUS zakończył wysyłkę listów [Waloryzacja i trzynaste emerytury]
13 cze 2025

13 czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że zakończył coroczną wysyłkę listów do emerytów i rencistów. W kopercie znajdują się dwie decyzje: o marcowej waloryzacji oraz trzynastej emeryturze.

Sezon na wynajem mieszkań dla studentów 2025 rozpoczęty. Mniej ofert, wyższe ceny, większy popyt
13 cze 2025

W maju liczba wyszukiwań mieszkań na wynajem na Otodom przekroczyła 1,1 mln. Zainteresowanie lokalami „studenckimi”, „blisko uczelni” czy „na studia” wzrosło aż o 83% rok do roku. Najczęściej poszukiwane są mieszkania dwupokojowe z budżetem do 3 tys. zł miesięcznie.

Umiarkowany stopień niepełnosprawności – sprawdź, ile możesz zyskać w 2025 r.
13 cze 2025

Masz umiarkowany stopień niepełnosprawności? Być może nie zdajesz sobie sprawy, ile przywilejów Ci przysługuje – od dodatkowych dni wolnych w pracy, przez znaczące dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, aż po specjalne świadczenia i kartę parkingową. Sprawdź, jak skorzystać z tych rozwiązań w 2025 roku i nie pozwól, by brak informacji kosztował Cię realne pieniądze.

pokaż więcej
Proszę czekać...