W polskim prawie brak jest odrębnych przepisów regulujących stosunki między pracodawcą a pracownikiem wykonującym swe obowiązki przy użyciu technologii informatycznych. Za podstawę telepracy można przyjąć art. 128 k.p., z którego wynika, że pracownik świadczący pracę powinien znajdować się w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Pracownik może więc wykonywać pracę w innym miejscu niż zakład pracy. Konieczne jest przy tym, by zostało zachowane podporządkowanie (jako niezbędna cecha stosunku pracy) - nawet w formie kontaktu za pomocą nowych środków komunikowania się na odległość. Z art. 22 par. 1 k.p. wynika, że miejsce pracy wyznacza pracodawca. W przypadku telepracy pracodawca sprawuje nadzór nad wyborem miejsca wykonywania pracy przez pracownika, gdyż wyłącznie pracodawca ma prawo wyznaczania telepracownikowi miejsca wykonywania pracy. W zależności od ustaleń umowy o pracę, przeniesienie komputera w inne miejsce może wymagać zgody pracodawcy, a nawet zmiany umowy o pracę.
Z telepracownikiem można zawrzeć umowę o pracę każdego rodzaju (np. na czas nieokreślony, na czas wykonania określonej pracy). Istotne jest wskazanie miejsca wykonywania pracy i sposób komunikowania się z pracodawcą. Kolejnym elementem jest określenie czasu pracy. Można skorzystać z zadaniowego systemu czasu pracy albo określić odpowiednią proporcję czasu pracy wykonywanej poza siedzibą pracodawcy. Telepracownika obejmują przepisy k.p. o czasie pracy, w tym dotyczące godzin nadliczbowych, rekompensaty za pracę w niedziele i święta, prowadzenia ewidencji czasu pracy.
W umowie wskazuje się także monitoring ilości i jakości pracy (chodzi tu o sposób i formę nadzoru nad pracownikiem wykonującym pracę poza lokalami pracodawcy). Ze specyfiką telepracy wiąże się wprowadzenie odpowiedniego systemu ocen i płac. Pracownik jest rozliczany ze zrealizowanych zleceń czy zadań w określonym czasie, dlatego najłatwiej jest zastosować wynagrodzenie akordowe. Pracodawca ma obowiązek zapewnić telepracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Z art. 207 k.p. wynika, że pracodawca powinien zagwarantować przestrzeganie przepisów bhp w miejscach, w których telepraca jest świadczona. Jest to szczególnie trudne w sytuacji, gdy miejscem pracy jest dom pracownika. Ponadto w umowie warto wymienić urządzenia należące do wyposażenia telepracownika i rozstrzygnięcie kwestii odpowiedzialności za powierzone mienie.
Wzór umowy o telepracę
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zmiana prawa
14 września br. prezydent podpisał nowelizacja k.p., która przewiduje dodanie do w dziale drugim kodeksu po rozdziale IIa rozdziału IIb Warunki zatrudniania pracowników w formie telepracy. Za telepracę zostanie uznana praca wykonywana stale (systematycznie, regularnie) poza zakładem pracy, z wykorzystaniem technologii informatycznej. Pracodawca powinien uzgodnić ze związkami zawodowymi lub w razie ich braku z przedstawicielami pracowków porozumienie o ogólnych warunkach stosowania telepracy.
Telepracownikiem będzie mogła zostać osoba wykonująca pracę z wykorzystaniem technologii informatycznej, czyli w większości przypadków po prostu pracująca przy komputerze i przekazująca wyniki pracy pracodawcy za pośrednictwem np. internetu. Telepracownikiem będzie można zostać od razu przy popisywaniu umowy o pracę lub też w późniejszym terminie. W tym drugim wypadku będzie jednak wymagana zgoda pracownika. Z tego względu nie będzie można powierzyć telepracy w drodze art. 42 par. 4 k.p., czyli z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy, nie dłużej niż na trzy miesiące.
Każda ze stron umowy o pracę, w okresie trzech miesięcy od rozpoczęcia telepracy, będzie mogła wystąpić z wnioskiem o zaprzestanie jej wykonywania, a druga strona będzie miała obowiązek ten wniosek uwzględnić. Po tym terminie uwzględnienie wniosku pracownika będzie zależne od woli pracodawcy, natomiast on sam będzie mógł przerwać wykonywanie telepracy w drodze wypowiedzenia zmieniającego.
Jeżeli pracodawca i pracownik nie postanowią inaczej, pracodawca będzie miał obowiązek dostarczyć telepracownikowi niezbędny i ubezpieczony sprzęt, pokryć koszty związane z instalacją, serwisem i konserwacją sprzętu oraz zapewnić telepracownikowi pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi sprzętu. Nie będzie jednak przeszkód przy wykorzystaniu przez pracownika własnego sprzętu, jednakże w takim wypadku strony powinny uzgodnić szczegółowe zasady takiego rozwiązania. Należy zaznaczyć, że w takim wypadku pracownik powinien otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie.
Dodatkowo nowelizacja przewiduje wiele innych szczegółowych uregulowań kwestii telepracy dotyczących m.in.:
- zasady ochrony danych,
- szkoleń pracownika,
- zasad kontaktowania się pomiędzy pracodawcą i pracownikiem,
- kontroli wykonywania pracy.
Znalazł się w niej również przepis zabraniający pracodawcy izolowania telepracownika od innych osób zatrudnionych w jego firmie. Pracodawca będzie miał obowiązek umożliwić telepracownikowi, na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników, przebywanie na terenie zakładu pracy i kontaktowanie się z innymi pracownikami.
EWA DRZEWIECKA
PODSTAWA PRAWNA
Art. 22, art. 42, art. 52 par. 1, art. 94 pkt 6, art. 97 par. 1, art. 100 par. 2 pkt 4, art. 124, art. 127, art. 304 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).