Kiedy zasiłek chorobowy jest obniżany

inforCMS
Jeśli pracownik dostarczy zaświadczenie lekarskie po upływie siedmiu dni, dostanie zasiłek chorobowy w niższej wysokości. Utraci prawo do zasiłku, jeśli będzie pracował w okresie zwolnienia lekarskiego.

Pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby powinien zawiadomić swojego pracodawcę o przyczynie nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania niezwłocznie, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności. Natomiast zaświadczenie lekarskie stwierdzające okres niezdolności do pracy musi dostarczyć w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania. Jako datę otrzymania zaświadczenia przyjmuje się datę jego wystawienia przez lekarza, chyba że pracownik udowodni, iż otrzymał zaświadczenie w terminie późniejszym. Przy ustalaniu terminu siedmiu dni nie uwzględnia się dnia, w którym otrzymał on zaświadczenie lekarskie.

PRZYKŁAD: DOSTARCZENIE ZAŚWIADCZENIA PRACODAWCY

Pracownik zachorował 11 marca i był niezdolny do pracy do 25 marca 2008 r. Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy wystawione 11 marca dostarczył pracodawcy dopiero 21 marca. Termin siedmiu dni, w którym powinien to zrobić, upłynął 18 marca. Za okres od 18 marca (ósmy dzień orzeczonej niezdolności do pracy) do 21 marca (dzień dostarczenia zaświadczenia lekarskiego) zasiek chorobowy zostanie obniżony o 25 proc.

 

Obniżenie zasiłku o 25 proc.

 

Jeżeli pracownik nie dostarczy zaświadczenia lekarskiego w terminie siedmiu dni nastąpi obniżenie o 25 proc. wysokości zasiłku za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego. Sankcja ta nie zostanie zastosowana jedynie w przypadku, gdy zaświadczenie nie zostanie doręczone w siedmiodniowym terminie z przyczyn niezależnych od pracownika.

Gdy zaświadczenie lekarskie obejmuje okres, za który najpierw przysługuje wynagrodzenie za czas choroby przewidziane w art. 92 k.p., finansowane przez pracodawcę, a potem zasiłek chorobowy, obniżenie wysokości świadczenia za nieterminowe dostarczenie zaświadczenia lekarskiego dotyczy tylko zasiłku chorobowego.

PRZYKŁAD: NIŻSZY ZASIŁEK CHOROBOWY

Pracownik otrzymał już w 2008 roku wynagrodzenie za czas choroby za 23 dni. Ponownie zachorował 10 marca 2008 r. Zaświadczenie lekarskie obejmowało okres od 10 do 31 marca 2008 r. Otrzymał je 10 marca, ale dostarczył pracodawcy dopiero, gdy wrócił do pracy po okresie choroby. W przedstawionej sytuacji pracownik powinien dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania, czyli do 17 marca. Od 10 do 19 marca pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby (33 dni - 23 dni = 10 dni), a od 34 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, czyli od 20 marca do 31 marca zasiłek chorobowy. Wynagrodzenie za czas choroby przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Jego wysokość, mimo opóźnienia w dostarczeniu zaświadczenia lekarskiego, nie ulega obniżeniu. Natomiast zasiłek chorobowy przysługujący od 20 do 31 marca powinien być obniżony o 25 proc.

 

Utrata prawa do zasiłku

 

Zdarzają się sytuacje, w których pracownik w ogóle nie nabywa prawa do zasiłku chorobowego (wymienimy je w ramce). Może on także swoim zachowaniem spowodować, że mimo iż zasiłek mu przysługiwał, utraci do niego prawo. Zatem z inną sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy świadczenie nie przysługuje, a inną, gdy przysługiwało, ale określone zachowanie ubezpieczonego spowodowało utratę prawa do zasiłku.

Ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego w przypadku wystąpienia jednej z dwóch niezależnych przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a więc wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia (wyrok SN z 20 stycznia 2005 r., II UK 154/04, OSP 2006/4/43).

PRZYKŁAD: UTRATA PRAWA DO ZASIŁKU CHOROBOWEGO

Pracownik jest zatrudniony u dwóch pracodawców. Gdy korzystał ze zwolnienia lekarskiego u jednego z nich wykonywał czynności zawodowe, m.in. podpisywał dokumenty i reprezentował pracodawcę przed sądem. Wykonywanie wymienionych czynności zawodowych oznacza wykonywanie pracy zarobkowej i jest wystarczającą przesłanką do utraty prawa do zasiłku chorobowego.

 

Podjęcie pracy zarobkowej

 

Przez wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powodującej utratę prawa do zasiłku opiekuńczego należy rozumieć podjęcie wszelkiej pracy zarobkowej, wykonywanej na każdej podstawie prawnej albo bez takiej podstawy tzw. praca na czarno, bez względu na wymiar czasu tej pracy (por. Z. Salwa, Nowe przepisy o zasiłkach chorobowych, PiZS 1999/9/16).

Zatem tylko sporadyczna, wymuszona okolicznościami, aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego (wyrok SN z 9 października 2006 r., II UK 44/06, OSNP 2007/19-20/295).

PRZYKŁAD: SKUTKI KONTROLI CHOREGO PRACOWNIKA

Pracownik jednocześnie prowadzi jednoosobowo własną firmę. Pracodawca postanowił skontrolować, czy wykorzystuje on miesięczne zwolnienie od pracy z powodu choroby zgodnie z jego celem. W przedostatnim dniu zwolnienia okazało się, że w czasie orzeczonej niezdolności do pracy był w siedzibie swojej firmy i świadczył usługi. Pracownik utraci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy. Nie ma bowiem znaczenia, w którym dniu zostanie stwierdzone wykonywanie pracy - czy będzie to na początku okresu objętego zwolnieniem lekarskim od pracy czy w przedostatnim dniu tego okresu.

Nieco łagodniej w orzecznictwie traktowane jest wykonywanie pewnych czynności przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Należy bowiem odróżnić „pracę zarobkową” wykonywaną jednoosobowo w ramach działalności gospodarczej, od formalnoprawnych czynności do jakich jest zobowiązany ubezpieczony jako pracodawca (wyrok SN z 7 października 2003 r., II UK 76/03, OSNP 2004/14/247). Dlatego podpisanie w trakcie zwolnienia lekarskiego dokumentów finansowych nie może być traktowane jako prowadzenie działalności gospodarczej powodujące utratę prawa do zasiłku chorobowego (wyrok SN z 17 stycznia 2002 r., II UKN 710/2000, OSNP 2003/20/498).

 

Wykorzystywanie zwolnienia

 

Utratę prawa do zasiłku chorobowego powoduje wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Za takie zachowanie pracownika uważa się nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, np. nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania różnych prac domowych, prac w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym lub wręcz wykorzystywanie tego zwolnienia do innych celów niż leczenie (por. Z. Salwa, Nowe przepisy o zasiłkach chorobowych). Nie uważa się jednak, że ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem, jeżeli wyjechał na okres leczenia do rodziny i wskazał płatnikowi składek miejsce pobytu lub jeśli wykonywał, nawet będąc obłożnie chorym, czynności niezbędne dla zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (por. H. Piętka, B. Staroń, Postępowanie kontrolne dotyczące korzystania ze zwolnień lekarskich, Sł. Pracow. 2001/4/1).

PRZYKŁAD: REMONT MIESZKANIA W CZASIE ZWOLNIENIA

Pracownik otrzymał zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby z adnotacją, że może chodzić. Pracodawca postanowił go skontrolować. Okazało się, że remontował gruntownie własne mieszkanie. Zaznaczenie na zaświadczeniu lekarskim, że chory może chodzić, nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy, ale upoważnia go do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12 listopada 2002 r., III AUa 3189/01, Pr. Pracy 2003/10/43). W analizowanej sytuacji nie można uznać, iż pracownik wykorzystywał zwolnienie od pracy zgodnie z jego celem oraz że wykonywał czynności życia codziennego.

Badając, czy ubezpieczony z powodu swojego nagannego zachowania utraci prawo do zasiłku chorobowego, należy wziąć pod uwagę okoliczności konkretnego przypadku. Mogą bowiem zdarzyć się sytuacje, w których ubezpieczonemu, który formalnie postępuje sprzecznie z zaleceniami lekarskimi, nie będzie można postawić zarzutu, że wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego celem, np. prawo do zasiłku chorobowego zachowa pracownik, który zgodnie z zaleceniami lekarza powinien leżeć, ale z uwagi na to, że mieszka sam, musi pójść do sklepu po niezbędne artykuły żywnościowe.

KIEDY ZASIŁEK NIE PRZYSŁUGUJE

Pomimo niezdolności do pracy zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał:

• za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia,

• za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego, wychowawczego, tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• odsuniętemu od pracy (na podstawie decyzji właściwego organu zgodnie z przepisami o ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach), z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, jeżeli nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym, lub którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu,

• za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego,

• za okres pierwszych pięciu dni niezdolności do pracy, jeśli niezdolność ta spowodowana została nadużyciem alkoholu.

MONIKA BUGAJ-WOJCIECHOWSKA

monika.bugaj-wojciechowska@infor.pl

Podstawa prawna

• Art. 12-17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).

Infor.pl
Renta wdowia – od kiedy? ZUS podał harmonogram wypłat
12 cze 2025

Już od 1 lipca 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpocznie wypłaty rent wdowich – nowego świadczenia, na które czekało setki tysięcy uprawnionych. ZUS podał oficjalny harmonogram, z którego wynika, że świadczenia będą wypłacane w dotychczasowych terminach wypłat emerytur i rent: 1., 6., 10., 15., 20. oraz 25. dnia każdego miesiąca.

Od 1 lipca 2025 r. farmaceuci zarobią nawet 10 554 zł brutto. Nowa siatka płac w ochronie zdrowia
12 cze 2025

Od 1 lipca 2025 r. obowiązywać będą nowe minimalne wynagrodzenia dla farmaceutów zatrudnionych w placówkach ochrony zdrowia. Wzrost płac wyniesie nawet 1 300 zł brutto miesięcznie. To efekt corocznej waloryzacji stawek wynikającej z ustawy o minimalnych wynagrodzeniach w ochronie zdrowia, powiązanej ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

OC dla rowerzystów – konieczność czy ograniczanie wolności? Polacy podzieleni
12 cze 2025

Czy rowerzyści powinni mieć obowiązkowe OC? Wraz ze wzrostem liczby jednośladów na drogach, temat ten wraca jak bumerang i dzieli opinię publiczną. Najnowsze badanie Rankomat.pl pokazuje, że Polacy są niemal równo podzieleni – nie brakuje zarówno zwolenników bezpieczeństwa, jak i obrońców niezależności.

Czy konto firmowe jest obowiązkowe?
12 cze 2025

Przy założeniu firmy musisz dopełnić wielu formalności. O ile wybór nazwy przedsiębiorstwa, wskazanie adresu jego siedziby, czy wskazanie właściwego PKD są obligatoryjne, o tyle otworzenie rachunku firmowego niekoniecznie. Jednak dużo zależy przy tym od tego, jaka forma działalności jest prowadzona, jakie transakcje są wykonywane i wreszcie, czy chce ona korzystać z mechanizmu split payment.

W Sejmie: Wypłaty ZUS do 21. dnia miesiąca? Wcześniej między 5. a 10. dniem? [Zasiłki i świadczenia]
12 cze 2025

W Sejmie poseł Michał Moskal zwrócił się do rządu (MRPiPS) z prośbą o potwierdzenie albo zaprzeczenie informacji, jakie otrzymał w swoim biurze poselskim. Wyborcy interweniowali u posła domagając się załatwienia przez niego, aby ZUS wypłacał świadczenia między 5. a 10. dniem każdego miesiąca (tak kiedyś), a nie bliżej 21-ego (tak dziś). Dotyczyć ta sytuacja ma dużej liczby świadczeń - zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych, a także świadczenia pielęgnacyjnego.

4 dni pracy i 35 dni urlopu? Tak może wyglądać 2026 rok!
12 cze 2025

Rząd zapowiada gruntowną reformę Kodeksu pracy. W centrum zmian są: skrócenie tygodnia pracy do czterech dni lub 35 godzin oraz wydłużenie urlopu wypoczynkowego do 35 dni. Nowe przepisy mogą wejść w życie już od 2026 roku. Choć projekt budzi entuzjazm wielu pracowników, jego wdrożenie wymaga kompromisów z pracodawcami i szczegółowych analiz kosztów.

Blisko LUDZI i dla LUDZI. Czym Emtor wyróżnia się jako pracodawca na rynku wózków widłowych?
12 cze 2025

Na przestrzeni lat firma Emtor udowodniła, że sukces w biznesie nie zależy wyłącznie od produktów czy wyników finansowych, ale przede wszystkim od ludzi, którzy ten biznes tworzą. To dzięki zaangażowaniu, lojalności i codziennej pracy zespołów połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe. Emtor stawia na człowieka – nie tylko jako pracownika, ale jako partnera w budowaniu wspólnej przyszłości. Bo gdy ludzie czują się docenieni, chcą zostać na dłużej. Jak zatem firma buduje swoją przewagę na konkurencyjnym rynku?

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.
12 cze 2025

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?
12 cze 2025

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

Bez edukacji nie ma kaucji – klucz do sukcesu systemu kaucyjnego leży w świadomości społecznej
12 cze 2025

Choć Polacy popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego, brak wiedzy o jego działaniu może zagrozić skuteczności reformy. Edukacja i przemyślana komunikacja to fundamenty, bez których nawet najlepsza technologia nie spełni swojej roli.

pokaż więcej
Proszę czekać...