Mimo że na złożenie zeznań za 2008 rok podatnicy mają jeszcze dużo czasu, warto już dziś pomyśleć, jak najkorzystniej rozliczyć się z fiskusem. Jednym ze sposobów zaoszczędzenia na podatku są ulgi podatkowe. Jednym z nich są darowizny. I trzeba zaznaczyć, że w znacznie już okrojonym katalogu odliczeń ulgi związane z darowiznami mają dwie podstawowe zalety. Po pierwsze, nie są to ulgi skierowane do określonego, zawężonego kręgu osób. W związku z tym może z nich skorzystać praktycznie każdy podatnik. Po drugie, odliczenie jest konsekwencją zaangażowania środków podatnika w działalność charytatywną. Tym samym podatkowe korzyści mogą stanowić zachętę do wspierania wielu pożytecznych działań podejmowanych przez organizacje charytatywne.
Darowizny limitowane
Od 1 stycznia 2007 r. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje aż cztery kategorie celów, na jakie można przeznaczyć darowiznę, żeby podlegała ona odliczeniu.
Mówiąc najogólniej, obecnie w ramach darowizn limitowanych odliczeniu od dochodu podlegają darowizny przekazane na cele:
- pożytku publicznego organizacjom działającym w Polsce,
- równoważnym organizacjom pożytku publicznego działającym w krajach UE lub innych państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
- kultu religijnego,
- krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi.
Jeśli chodzi o darowizny dotyczące pożytku publicznego, to odliczeniu podlegają darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, które realizują te cele.
Ważne!
Choć przepisy nie precyzują, jak szczegółowe ma być sprawozdanie z wykorzystania darowizny, warto zadbać o to, żeby obdarowany w sprawozdaniu wskazał na co, kiedy i w jakich kwotach pieniądze zostały wydane. Musi to być działalność charytatywno-opiekuńcza
CO TO JEST DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego. A także stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Po wejściu Polski do UE ustawodawca musiał pozwolić podatnikom na odliczanie darowizn przekazywanych na rzecz obcych organizacji. Od 2007 roku odliczeniu podlegają darowizny przekazane równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Również w tym przypadku chodzi o organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, które realizują określone cele.
PRZYKŁAD: WARUNKI PRZY DAROWIZNACH ZA GRANICĘ
Podatnicy, którzy dokonają darowizny na rzecz organizacji realizujących zadania pożytku publicznego działających w innych krajach UE, muszą pamiętać o:
- uzyskaniu oświadczenia tej organizacji, że na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji polskich, realizującą cele określone w polskiej ustawie o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych oraz
- istnieniu podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub odrębnych ustaw, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.
Krew do odliczenia
Prawo do korzyści podatkowej w ramach darowizny w 2007 roku zyskali honorowi krwiodawcy. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku dawców krwi, tak jak w przypadku darowizny innej niż pieniężna niezbędny do odliczenia będzie dokument, z którego wynika wartość tej darowizny.
W dokumencie tym nie może jednak zostać uwzględniona wartość krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny. Dodatkowo potrzebne będzie oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.
O czym nie wolno zapominać
Oprócz celów, na jakie można przekazywać darowizny odliczane w PIT, ustawa określa też inne warunki niezbędne do skorzystania z ulgi. Przede wszystkim darowizny są odliczane od podstawy opodatkowania, czyli od dochodu. Mogą mieć formę pieniężną lub rzeczową. W przypadku darowania towarów opodatkowanych VAT kwota darowizny będzie odpowiadała wartości towaru uwzględniającej należny VAT. Wartość darowizny nie powinna odbiegać od rzeczywistości. Tak jak w innych przypadkach również i w tym organ podatkowy ma prawo do weryfikacji wartości przekazanej darowizny. Przy określaniu wartości darowizn rzeczowych organ podatkowy zastosuje przepisy dotyczące określania wartości rzeczy i praw majątkowych.
PRZYKŁAD: EKWIWALENTÓW ZA ODDANĄ KREW
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wykonawczymi dawcom krwi rzadkich grup przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości:
- za 1 litr pobranej krwi - 130 zł;
- za 1 litr pobranego osocza - 170 zł;
- za 1 mililitr krwi pobranej do celów diagnostycznych od dawców krwinek wzorcowych - 1 zł.
Dawcom, którzy zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom przed pobraniem krwi w celu uzyskania surowic diagnostycznych lub osocza, przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości:
- za 1 litr krwi z wytworzonymi przeciwciałami w wyniku zabiegu uodpornienia - 200 zł
- za 1 litr osocza pobranego od dawców poddanych zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom - 350 zł
- za 1 mililitr krwi pobranej do uodpornienia - 1 zł;
- za składniki krwi pobierane metodą aferezy - 130 zł (za cały zabieg).
Darowizny muszą być odpowiednio udokumentowane. W przypadku darowizn rzeczowych podatnik musi posiadać oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu oraz dokument, z którego wynika wartość darowizny. Darowizny pieniężne podlegają odliczeniu tylko pod warunkiem ich wpłaty na konto. Dokumentem, który trzeba w tym przypadku posiadać, jest dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego.
W zeznaniu rocznym podatnik wykazuje kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres.
Ulga jest limitowana. Oznacza to, że podatnik ma prawo dokonać odliczenia w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu. Przy czym limit dotyczy wszystkich darowizn.
PRZYKŁAD: DAROWIZNA LIMITOWANA
Podatnik w 2008 roku obdaruje kilka organizacji pożytku publicznego. Musi jednak pamiętać, że limit odliczenia dotyczy wszystkich darowizn przekazywanych na cele wskazane w ustawie podatkowej. Dlatego przed rozliczeniem ich w zeznaniu za 2008 rok konieczne będzie dokonanie odpowiednich obliczeń. Kwoty wszystkich darowizn trzeba będzie zsumować. Załóżmy, że 6 proc. dochodu podatnika w 2008 roku to 3400 zł. Jeżeli podatnik w sumie podaruje w 2008 roku 4000 zł, będzie musiał ograniczyć odliczenie do wysokości limitu, tj. 3400 zł. Jeżeli darowizny wynosiłyby mniej niż 3400 zł odliczenie podatnika będzie równe wydatkom poczynionym z tytułu wszystkich darowizn.
Odliczenie bez limitu
Odrębną podstawę odliczenia darowizn stanowią ustawy regulujące stosunki państwa do kościoła a właściwie poszczególnych (choć nie wszystkich) kościołów lub wyznań. I choć nie wszyscy się z takim dualizmem podatkowych ulg zgadzają, podatnicy nadal mogą skorzystać z bezlimitowego odliczenia tzw. darowizn kościelnych.
Zgodnie z tymi przepisami darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym. Odliczeniu podlegają zarówno darowizny pieniężne, jak i rzeczowe.
Trzeba jednak podkreślić, że celem darowizny kościelnej odliczanej bez limitu jest działalność charytatywno-opiekuńcza kościelnej osoby prawnej. W przeciwieństwie do limitowanej darowizny, zakres tego celu jest nieco inny. Dla przykładu działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła katolickiego obejmuje m.in. prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki, prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek. Wpłaty na rzecz parafii związanej z jej bieżącą działalnością (prace remontowe, porządkowe, utrzymanie itp.) będą podlegały odliczeniu w ramach limitu, a nie tzw. darowizny kościelnej.
Podstawowe warunki ulgi
Dla skorzystania z bezlimitowego odliczenia ustawa kościelna stawia tylko dwa warunki: pokwitowane odbioru darowizny oraz sprawozdanie. Należy jednak podkreślić, że od 1 stycznia 2006 r. pokwitowanie odbioru darowizny kościelnej nie jest już wystarczające. Zmianę wprowadzono do ustawy podatkowej, i choć można mieć wątpliwości co do poprawności takiej regulacji pod względem zgodności z konstytucją, podatnicy muszę się do niej stosować. Tak jak w przypadku zwykłej limitowanej darowizny, pieniądze muszą być wpłacone na konto obdarowanej kościelnej osoby prawnej. Ponadto również podatnicy odliczający darowizny kościelne będą zobowiązani wykazać w zeznaniu rocznym kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres.
Po dwóch latach od przekazania darowizny trzeba postarać się o sprawozdanie z wykorzystania darowizny. To na podatniku ciąży obowiązek zgłoszenia się po sprawozdanie, bo to on musi spełnić wszystkie warunki przewidziane do skorzystania z ulgi.
ALEKSANDRA TARKA
Podstawa prawna
- Art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
- Art. 55 ust. 7 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.).